Les Wondere Wereld van de WW-spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2,3

Wat is het nou? 

'Gebeurd' of 'gebeurt'? 

En: 'Besteed' of 'besteedt'?

De wondere wereld van de werkwoordspelling

Ww-spelling moeilijk?

Niet als je in kleine stapjes denkt, en je aan een paar regels houdt.

Gok dus niet met de ww-spelling!

Dat is ook helemaal niet nodig...

Stap 1: kijk of je te maken hebt met een werkwoord (ww)

- Geeft het woord een actie aan (iets wat iets of iemand doet of heeft gedaan)? Dan is het een werkwoord. 

bv: 'lopen', 'zingen', 'gedaan', 'beloofd', 'graaft', 'had'.

- Gaat het om iets wat iets of iemand is of was? Dan noemen we dat ook een werkwoord.

bv: 'is', 'wordt', 'lijkt', 'zijn', 'schijnt'

Wat is geen werkwoord?

1. graaft
2. worden
3. gedraaid
4. bijzonder

En wat is hier geen werkwoord?

1. is
2. vergrote
3. bleek
4. vergroot

Stap 2: kijk of je ww een persoonsvorm (pv) is. Persoonsvormen hebben namelijk speciale spellingregels.

- In de tegenwoordige tijd (tt) gebruik je bij de pv de regel stam(+t/+en)

- De stam krijg je door van het hele werkwoord de uitgang -en eraf te hakken. 

Dus:

- De stam van lopen is 'lop'

- De stam van worden is 'word'

- De stam van graven is 'grav'

Wat is de stam van 'besteden'? (='geld uitgeven')

1. besteed
2. bested
3. besteedt
4. besteden

En wat is de stam van geloven?

1. geloof
2. gelof
3. gelov
4. geloov

Bij de pv is de ik-vorm gelijk aan de stam, alleen:

- worden klinkers die lang klinken, ook lang geschreven:

lopen - (lop) - ik loop

sparen- (spar) - ik spaar

- en wordt een -v aan het eind een -f, en een -z aan het eind een -s:

geloven - (gelov) - ik geloof

razen - (raz-) - ik raas

Wat is de ik-vorm van graven?

1. ik grof
2. ik groef
3. ik graaf
4. ik graav

En van besteden?

1. ik besteed
2. ik bested
3. ik bestedt
4. ik besteet

Dit is de volledige lijst van vormen van de pv in de tt:

ww: lop(en):

ik loop

jij/u loopt (maar: loop jij?)

hij/zij/het loopt

wij/jullie/zij lopen

Bij het ww 'worden' wordt dit:

ik word

jij/u wordt (maar: word jij?)

hij/zij/het wordt

wij/jullie/zij worden

Sleep de juiste persoonsvorm naar de tekst!

Ik ........ morgen jarig

wordt

word

woordt

woord

Sleep de juiste persoonsvorm naar de tekst! (2)

Zij ........ morgen jarig

wordt

word

woordt

woord

Sleep de juiste persoonsvorm naar de tekst! (3)

 ........ jij morgen jarig?

wordt

word

woordt

woord

Nu weet je hoe je de pv in de tt vervoegt. Maar met welke proef kun je eigenlijk zien of een ww een pv is?

Bepaal wat de pv is in de zin:
'Roodkapje zal naar grootmoeder zijn gegaan'

1. zal
2. naar
3. zijn
4. gegaan

Bepaal wat de pv is in de zin:
'De wedstrijd is gewonnen met vals spel'

1. is
2. gewonnen
3. vals
4. spel

Je weet nu hoe je de pv kunt vinden en moet schrijven in de tt.  Maar hoe zit het met de pv in de verleden tijd (vt)?

Ook met de pv in de vt ga je eerst op zoek naar de stam. Daar voeg je dan -te óf -de aan toe.

ww: werken

ik/jij/u/hij/zij/het werkte

wij/jullie/zij werkten

Hoe weet je nu of er in de vt -te of -de achter de stam moet komen? Daarvoor zijn twee manieren:

1. je maakt het woord langer, dan hoor je het meestal wel. Dan hoor je zij werkten en niet zij werkden. En zij boorden en niet zij boorten.

1. Je kunt ook 't kofschip-x gebruiken. Zit het laatste woord van de stam niet in 't kofschip-x, dan gebruik je -de in plaats van -te.

Dus

wij fietsten

hij maakte

ik slachtte

maar:

wij slaagden

hij draaide

ik geloofde (!)

Wat is de vt van de pv (hij) 'leggen'?

1. legt
2. lechte
3. legte
4. legde

Let wel op: 'sterke ww-den' laten zich niks vertellen en doen in de vt hun eigen ding...

Ik koop - ik kocht

Jij wordt - jij werd

Hij loopt - hij liep

Wij slapen - Wij sliepen

Deze vt-vormen moet je dus 'gewoon' uit je hoofd leren

Dan is er ook nog zoiets als het voltooid deelwoord (vd)...

Dit is een bijzondere vorm van de verleden tijd. Je komt het tegen in zinnetjes als deze:

Karel heeft besloten

Miep heeft gekocht

Murad had gedroomd

Dit zijn dus geen persoonsvormen! (Want ze veranderen niet met de tijdsproef...)

Het voltooid deelwoord is gelukkig best makkelijk te spellen....

Hij heeft gespeelt of hij heeft gespeeld? (ww: spelen)

- Maak er een bijvoeglijk naamwoord van: 'de gespeelde wedstrijd.' Je hoort dan duidelijk de -d aan het eind.

- Twijfel je nog? Kijk dan ook hier of de laatste letter van de stam in 't kofschip-x zit. Nee? Dan moet er geen -t maar een -d aan vastgeplakt worden.

Dus: wat is het vt van 'Hij droomt'?
Hij .......

En hoe schrijf je het voltooid deelwoord (vd) van 'dromen' in de zin 'Hij heeft ........'

Let op: sommige voltooid deelwoorden eindigen op -en. Zoals het vd van 'schrijven' in de zin 'Ik heb .............'

1. beschreven
2. geschrijven
3. geschreven
4. geschreeven

Zijn de regels duidelijk?

Dan wordt het nu tijd om serieus te gaan oefenen...