7.2 Populaties

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H7 Soorten en populaties

Deze les:

- Terugblik 7.1

- 7.2 Populaties dl1

- Aan de slag!

- 7.2 dl2

Abiotische factor

Biotische factor

Regen

Vijanden

Voedsel

Temperatuur

Grondsoort

Soortgenoten

Wat is een biotische factor?

1. Regen
2. Temperatuur
3. Grondsoort
4. Gras

Wat is geen abiotische factor?

1. Water
2. Lucht
3. Aarde
4. Nestgelegenheid

Wat is een abiotische factor?

1. Lucht
2. Concurrentie
3. Voedsel
4. Ziekteverwekkers

Wat is een biotische invloed?

1. Een rivier
2. Een heuvel van een berg
3. Een aantal roofdieren
4. Een koude luchtstroom

Wat is geen biotische factor

1. aantal rijpe bananen in het woud
2. aantal gorilla's in het woud
3. aantal chimpansees in het woud
4. de hoeveelheid regen in het woud.

Tolerantiegebied

Minimum
temperatuur

Maximum temperatuur

Optimum
temperatuur

Is het tolerantiegebied van een organisme een biotische factor of een abiotische factor?

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

Kies de juiste stelling over het tolerantiegebied van een abiotische factor.

1. hoe KLEINER het tolerantiegebied, hoe HOGER de overlevingskans
2. hoe GROTER het tolerantiegebied, hoe HOGER de overlevingskans
3. hoe GROTER het tolerantiegebied, hoe KLEINER de overlevingskans
4. Het tolerantiegebied heeft geen invloed op de overlevingskansen

Wat betekent het voor een vis als de temperatuur onder zijn tolerantiegebied komt?

1. hij gaat meteen dood
2. hij kan niet meer voortplanten
3. hij gaat na een tijdje dood
4. hij heeft geen zin meer in biologie

Welke soort heeft het grootste tolerantiegebied voor temperatuur?

1. A
2. B
3. C
4. D

Welke soort kan het beste tegen schommelingen van deze milieufactor? Leg je antwoord uit!

Wat kan je zeggen over de optimumwaarde van
soort a en soort b?

Wat is van de volgende soorten de geslachtsnaam en de soortaanduiding:

a) Lepus europaeus
d) Motacilla alba yareli

De Coloradokever leeft onder andere op de Aardappel (Solanum tuberosum L.), op de Tomaat (Solanum lycopersum L.) en op Bitterzoet (Solanum dulcamara L.).
Behoren deze planten tot hetzelfde genus (geslacht)? En tot dezelfde soort?

1. alleen tot hetzelfde genus
2. alleen tot dezelfde soort
3. zowel tot hetzelfde genus en tot dezelfde soort

Geef de juiste volgorde van het systeem van ordening.

Soort

Stam/

Afdeling

Klasse

Orde

Rijk

Geslacht

Familie

Leerdoelen 7.2

4. Je vergelijkt de begrippen populatiegrootte en populatiedichtheid.

5. Je legt verband tussen de draagkracht van een gebied en de populatiegrootte.

6. Je verklaart de invloed van monoculturen en biologische landbouw op de biodiversiteit en populatiegrootte in een gebied.

7. Je beschrijft geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting bij planten.

Ecologie

Wetenschap van de relaties tussen organismen en met hun omgeving

Ecosystemen

• Alle ecosystemen zijn met elkaar verbonden, ze vormen samen het systeem aarde
• In een natuurlijk ecosysteem zijn veel onderlinge relaties tussen soorten die elkaar eten en gegeten worden = een stabiel evenwicht
• In een kunstmatig ecosysteem (zoals een productiebos) leven veel minder soorten en zijn er ook minder onderlinge relaties, het evenwicht is onstabiel. 

--> Hier is het risico op een plaag groter door het ontbreken van bijvoorbeeld een predator of concurrentie.

Wat is een populatie?

De hoeveelheid individuen van een bepaalde soort in een gebied.

Populatiegrootte

Wat bepaalt hoe groot een populatie in een bepaald gebied kan worden?

De beperkende factor.

Voedsel, nestplaatsen, beschutting, roofdieren.

Biotisch/ abiotisch

Populatiegrootte

Populatiedichtheid - konijnen?

Wat is de populatiedichtheid van de konijnen?

1. 3,5 konijnen
2. 7 konijnen
3. 3,5 konijnen /km2
4. 7 konijnen /km2

In een achtertuin groeien de grassen 'Carex pendula' en 'Carex flacca'. Behoren deze tot dezelfde populatie?

1. Ja, want ze leven in hetzelfde gebied
2. Nee, het gebied is te klein voor een populatie
3. Ja, want het zijn beide grassen
4. Nee, want ze behoren niet tot dezelfde soort

Leerdoelen 7.2

4. Je vergelijkt de begrippen populatiegrootte en populatiedichtheid.

5. Je legt verband tussen de draagkracht van een gebied en de populatiegrootte.

6. Je verklaart de invloed van monoculturen en biologische landbouw op de biodiversiteit en populatiegrootte in een gebied.

7. Je beschrijft geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting bij planten.

Veranderingen in populatiegrootte

Geboorte

Sterfte

Immigratie

Emigratie

Veranderingen in populaties

Sterfte en migratie worden beïnvloed o.a. door intraspecifieke competitie (competitie om ruimte/ voedsel)

--> Competitie omhoog:

overlevingskans omlaag/ sterftecijfer omhoog

emigratie omhoog/ immigratie omlaag

--> Competitie omlaag:

Overlevingskans omhoog/ sterftecijfer omlaag

emigratie omlaag/ immigratie omhoog

Populatiegrootte

Roofdieren

Voedsel

Competitie

Oostvaardersplassen

Grote aantallen paarden, runderen en edelherten houden het gras en riet kort 

Maar kunnen er ook teveel grazers in een gebied zijn? En welke problemen ontstaan dan?

Draagkracht

Oostvaardersplassen

Uiteindelijk sterven elke winter de grote grazers in grote aantallen

Dat komt doordat er niet genoeg voedsel/ruimte is voor de populatiegrootte

De draagkracht is overschreden. 

Onderzoek maatregel: Afschieten

Wanneer de dieren worden afgeschoten nemen beheerders de rol van de predator over om de populatie net onder de draagkracht te houden.

Opdracht (tweetal): Teken een assenstelsel zoals in het voorbeeld voor het aantal heckrunderen in de loop van de jaren in de oostvaardersplassen:

1. Teken een horizontale lijn voor de draagkracht van de natuur

2. Teken nu de grafiek voor de heckrunderen:

- Populatiegrootte zonder ingrijpen van de mens

- Populatiegrootte met bijvoeren

- Populatiegrootte met afschieten

Leg uit hoe grote grazers ervoor zorgen dat soorten die in struiken en gras voorkomen verdwijnen in de Oostvaardersplassen.

Waardoor leidt overschrijding van draagkracht meestal tot een lagere draagkracht?

1. de dieren zijn dood
2. voedselbronnen zijn uitgeput
3. het systeem schiet door
4. andere soorten hebben de plek ingenomen

De populatiegrootte is afhankelijk van een aantal factoren. 

Sleep de termen naar de juiste plaats in het schema.

populatiegrootte

immigratie

sterftecijfer

geboortecijfer

emigratie

Aan de slag!

- Maken opdrachten bij leerdoelen 4 en 5

Klaar? Leesopdracht