Thema 4 - 4.1 en 4.2 Erfelijkheid en evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

WELKOM 

Welkom bij 

Biologie 

Mevr. el Hamiti

2e klas

Donderdag 8 mei 2025

Lesprogramma

• Planning bespreken
• Leerdoelen
• Herhalen + Uitleg nieuwe leerstof 

• Afsluiten 
• Huiswerk volgende les noteren in agenda 

Wat gaan we deze les doen?

Planning doornemen

Thema 4. Erfelijkheid en evolutie

Herhalen + uitleg nieuwe leerstof 

Leerdoelen

Aan het einde van de les:

• Kan je uitleggen wat je genotype & fenotype is.
• Kan je uitleggen wat dominant & recessief is en wat het doet.
• Kan je een stamboom invullen.

Wat weten jullie nog van erfelijkheid?

Genotype & Fenotype

Genotype: alle erfelijke informatie in je DNA.

Fenotype: al je waarneembare eigenschappen.

Je fenotype = je genotype + milieufactoren. 

Het fenotype is:

1. Alleen erfelijk
2. Erfelijk en invloeden van de omgeving
3. Alleen de invloeden van de omgeving

Wat is je genotype?

1. DNA
2. Informatie over erfelijke eigenschappen
3. Chromosomen
4. Lange dunnen draden

Je genotype wordt bepaald door erfelijkheid en invloeden uit het milieu

1. juist
2. onjuist

Is deze eigenschap erfelijk of
niet-erfelijk?

1. erfelijk
2. niet-erfelijk

Is deze eigenschap erfelijk of
niet-erfelijk?

1. erfelijk
2. niet-erfelijk

Homozygoot en heterozygoot

Gelijke (homozygoot) en ongelijke (heterozygoot) allelen

Aangegeven met letters:

aa = homozygoot recessief

AA =  homozygoot dominant

Aa= heterozygoot

Van Genotype naar Fenotype

Homozygote

Homozygote

Heterozygote

Regels erfelijkheid

• Dominant = hoofdletter.   = de baas!
  
• Recessief = kleine letter.  = zie je alleen bij 2x recessief
• Hoofdletter + kleine letter = mix van beide genen, dominante gen komt tot uiting 

• Homozygoot = 2x dezelfde gen
  
• Homozygoot dominant = 2x hoofdletter
  
• Homozygoot recessief = 2x kleine letter

• Heterozygoot = dominant + recessief gen
  

Wanneer is iemand homozygoot?

1. Wanneer hij 2 verschillende allelen heeft
2. Wanneer hij 2 dezelfde allelen heeft

Homozygoot of heterozygoot?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Homozygoot of heterozygoot?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Homozygoot of heterozygoot?

1. Homozygoot
2. Heterozygoot

Iemand is heterozygoot. Hoe schrijf je zijn genotype op?

1. AA
2. Aa
3. aa

Wat is homozygoot dominant?

1. Aa
2. aa
3. AA
4. Aa

Kruisingschema

Een kruisingsschema is een tabel met alle mogelijke combinaties van allelen bij een kruising. 

Met een kruisingsschema kun je voorspellen wat de kans is dat een nakomeling een bepaald fenotype krijgt.

Stamboom

Stambomen

Stambomen

• Geven erfelijkheid door de tijd weer
  
• Rondjes: vrouwen
  
• Blokjes: mannen
  
• Generaties 
• Legenda

Stambomen

Voorbeeld van een stamboom

Voorbeeld examenvraag

dit zijn vragen die je kunt verwachten op het examen:

Wat is het genotpye van Richard?

Wat is het genotype van Zarah

Wat wordt de kruising?

Hoe ziet het kruisingsschema eruit?

Hoeveel generaties heeft deze stamboom?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Een stamboom heeft altijd een legenda

1. waar
2. niet waar

Wie zijn de mannen in deze stamboom?

1. Alle personen weergegeven met een rondje
2. Alle personen weergegeven met een vierkantje

Stambomen

Welk kind is ziek?

1. Kind 6
2. Kind 12
3. Kind 14
4. Kind 17

PO voor SO cijfer uitleg: