De eerste mensen leefden van dingen die ze in de natuur vonden; ze jaagden, visten en verzamelden bessen en noten. Meer dan 90% van de tijd dat de moderne mens bestaat, leefde hij in kleine groepen jager-verzamelaars. Pas op het moment dat de landbouw wordt uitgevonden, rond 11.000 voor Christus, verandert deze manier van leven drastisch. De neolithische revolutie (of eerste landbouwrevolutie) betekende de overgang van een samenleving van jager-verzamelaars met een rondtrekkend bestaan naar een samenleving van mensen die in nederzettingen woonden (sedentarisme) en aan landbouw en veeteelt deden.Behalve ingaan op deze verandering in middelen van bestaan, behandelt deze lesserie ook belangrijke vaardigheden zoals: het werken met jaartallen, bronnen, en indeling van de tijd.

Voor leerlingen is het werken met jaartallen lastig. Met name het werken met jaartallen voor het jaar 1, leveren eigenlijk bij elk niveau in het eerste leerjaar problemen op. Deze les behandelt het werken met jaartallen stap voor stap, waarbij de vaardigheden van de leerlingen tussentijds wordt getoetst aan de hand van korte quizvragen.

Het is fascinerende tijd en zeker geen middelmatige tussenperiode: de middeleeuwen. De negatieve status die dit tijdperk in de geschiedschrijving heeft gekregen is zeker niet altijd terecht. Zeker, de middeleeuwen hadden zo hun momenten met hun langdurige oorlogen, dodelijke ziekten, almachtige kerk en onwetende burgers. Maar als je de ontwikkelingen in de middeleeuwen volgt zie je dat West-Europa langzaamaan vanuit de donkere nadagen van het Romeinse Rijk weer opkrabbelt. Zover is het nog niet bij de eerste deel van de middeleeuwen. Voor dit tijdvak, dat van Monniken en Ridders, hebben we gekozen voor de meer universele term: Vroege Middeleeuwen, hoewel deze benaming niet altijd meer wordt gehanteerd in de methoden.De Vroege Middeleeuwen kenmerken zich door het ontstaan van Frankische Rijk, met zijn bekendste koning Karel de Grote, dat voortkwam uit het vacuüm dat door de val van het West-Romeinse Rijk was nagelaten; door het leenstelsel als oplossing en ondergang voor het nieuwe bestuur; maar ook door de Angelsaksische missionarissen die zichzelf in levensgevaarlijk situaties brachten met de kerstening van delen van Europa. Het is de tijd van ridders, die als een soort huurlingen de vorsten helpen in oorlogen. Van het hofstelsel met vroonhof en horigen. En van monniken die in kloosters monnikenwerk leveren in scriptoria. Kortom: het is écht een fascinerende tijd.

In deze les wordt eerst ingegaan op de naam en periodisering van de middeleeuwen. Voor het gemak wordt in de methoden meestal uitgegaan van twee tijdvakken, Monniken en Ridders en Steden en Staten, die rond het jaar 500 beginnen en duizend jaar later eindigen in 1500 voor Christus. Dat is natuurlijk een versimpeling, en ook historici kunnen elkaar nog regelmatig in de haren vliegen als het gaat om de periodisering. De tijdbalk in deze les gaat uit van de val van het West-Romeinse Rijk als startpunt en de ‘ontdekking’ van Amerika door Columbus als eindpunt. Dit had ook de val van Constantinopel kunnen zijn, maar als je kijkt naar de benaming van de tijdvakken vóór (Tijd van Grieken en Romeinen) en ná (Tijd van Ontdekkers en Hervormers), dan is de keuze in deze les logischer.Op zich is deze les niet heel groot, maar dat wil niet zeggen dat het eenvoudig is voor leerlingen. Het feodale stelsel is best ingewikkelde materie, zeker als je er diep op zou ingaan. Voor leerlingen is deze light-versie meer dan voldoende om het systeem te begrijpen: voor een vorst als Karel de Grote was het land te groot om alleen te besturen, door gebruik te maken van leenmannen was (of leek) dit eenvoudiger. Er wordt ingegaan op de rechten en plichten van de leenmannen, maar ook op de nadelenOnderwerpen:De opkomst en ondergang van het Frankische RijkHet leenstelselPersonen:Karel de GroteLodewijk de VromeVideo's:

Het interbellum (van het Latijn inter, tussen en bellum, oorlog) is een periode van uiterste. Aan de ene kant waren er het einde van de Eerste Wereldoorlog, de Vrede van Versailles en de vooruitzichten van een schijnbare eeuwigdurende economische groei. Aan de andere kant, maar zeker niet los te zien van de eerste opsomming, waren er pessimisme, de crisisjaren, verlies aan vertrouwen in de democratie en de opkomst van niet-democratische stromingen, zoals het fascisme in West-Europa. Toch wordt deze periode door de meeste historici vooral gezien als een wapenstilstand van twintig jaar: een periode van ongemakkelijke vrede.In de serie wordt uitgebreid aandacht besteed aan extreemlinkse- en extreemrechtse dictaturen. Ieder met zijn eigen unieke kenmerken. Soms is bewust gekozen om iets meer achtergrondinformatie te geven: overigens niet om de leerlingen te overspoelen met leerstof, maar meer om de kaders voor hen wat duidelijker te maken.De vaardigheid oorzaak en gevolg is in deze serie nadrukkelijk aanwezig: vermoedelijk nergens in de geschiedenis zijn in een relatief korte periode historische oorzaken en gevolgen zo duidelijk te zien. Overigens is het belangrijk dat leerlingen leren van het verleden, maar waak voor al te makkelijke vergelijkingen tussen het hedendaagse (politieke) klimaat en het interbellum. De geschiedenis herhaalt zich simpelweg niet: elke situatie en periode in de geschiedenis is anders. Net zoals de voorwaarden die bepaalde ontwikkelingen creëren ook uniek zijn.

De extreemlinkse dictatuur in de Sovjet-Unie onder Stalin is één van de twee totalitaire samenlevingen die leerlingen moeten kennen, hoewel er discussie onder historici is of Nazi-Duitsland wel als totalitaire samenleving kan worden gezien. Vooral het ontbreken van een echte staatseconomie, alsmede een terreursysteem dat minder georganiseerd bleek dan in eerste instantie werd gedacht, zijn dan de belangrijkste tegenargumenten.Voor de leerlingen is dit een relatief onbekend onderwerp. Waarschijnlijk kennen sommige leerlingen Stalin wellicht uit één van de vele Top 10: Wie is de grootste moordenaar aller tijden?'-video’s op YouTube, waarin hij regelmatig, overigens geheeld terecht, genoteerd staat. De Sovjet-Unie is voor de leerlingen meestal dat land dat zijn bondgenoten tijdens de Eerste Wereldoorlog in de steek heeft gelaten.Deze les gaat, logischerwijs, in op de Sovjet-Unie onder Stalin en dan met name de aspecten die kenmerkend zijn in de periode 1924-1939: collectivisatie, planeconomie, persoonsverheerlijking, censuur, showprocessen en de strafkampen. Alle onderdelen zijn voorzien van uitgebreide achtergrondinformatie en sprekende beelden.Leerlingen vinden dit over het algemeen een fascinerend onderwerp, juist om vanwege het feit dat het een keer niet over de dictatuur in Nazi-Duitsland gaat.Voor de leerlingen vind je bij Links en Bijlagen een fotostrip over dit onderwerp, waarin alle onderdelen uit de les aan bod komen.Mocht je tijd over hebben in de les, dan is de aflevering uit de serie In Europa over Rusland (inderdaad, die met 'het jongetje Pavlik Morozov') een absolute aanrader. Hoewel, omwille van de tijd, sommige passages kunnen worden doorgespoeld.Wil je je eigen kennis over dit onderwerp verbreden, dan zijn de volgende, zeer leesbare én ontluisterende, boeken van historicus Orlando Figes verplichte kost : De fluisteraars: leven onder Stalin en Revolutionair Rusland. Veel beter zul je ze over dit onderwerp niet lezen.Onderwerpen:op welke manier komt Stalin aan de machtde kenmerken van de Sovjet-Unie onder Stalinde positie van de Sovjet-Unie in de periode 1917-1945Personen:Vladimir LeninJozef StalinVideo's:

De meeste leerlingen vinden dit een leuk onderwerp, mede vanwege het feit dat ook hun leven, net als dat van hun ouders, na de Tweede Wereldoorlog plaatsvindt. Wat hen dan vooral opvalt zijn de snelle veranderingen in Nederland na de Tweede Wereldoorlog waardoor de jeugd van hun ouders, in vergelijking met hun eigen jeugd, hopeloos ouderwets lijkt. Dit onderwerp is niet ingewikkeld en veel onderdelen ervan zitten ook in het Historisch Overzicht vanaf 1848 verweven. Van alle schoolexamenonderwerpen is dit vermoedelijk de lichtste en daardoor ook bijzonder goed te gebruiken in de lagere niveau’s van het VMBO.Het onderwerp is mede vanwege de relatief beperkte inhoud goed zelf uit te breiden met bijvoorbeeld de homo-emancipatie, globalisering of de angst voor terrorisme. Hiermee is ook een bruggetje gemaakt naar het Historisch Overzicht vanaf 1848.

De Tweede Wereldoorlog, en met name de Duitse Bezetting is hard aangekomen in Nederland: er is armoede, de infrastructuur is kapot en er zijn veel doden te betreuren. In deze les wordt gekeken naar Nederland direct na de Tweede Wereldoorlog tot ongeveer halverwege de jaren 50. Centraal in deze les staat de Wederopbouw, waarbij écht de schouders eronder gezet moesten worden om het land weer te herstellen. Zuinig leven is een goed onderwerp om met de leerlingen te bespreken. Wat betekent _zuinig leven_ voor de leerlingen? Sommigen hebben wellicht zuiniger moeten leven door de recente economische crisis en de werkloosheid die deze voortbracht. Voor leerlingen zullen de traditionele rollenpatronen of de ideeën over seksualiteit soms ouderwets voorkomen, hoewel recent onderzoek juist uitwees dat jongeren over deze onderwerpen vaak traditioneler denken dan werd aangenomen. Hierover kan een leuk en boeiend klassengesprek worden gevoerd.Onderwerpen:De schouders eronder: de WederopbouwHet gezin in de jaren '50

De eerste mensen leefden van dingen die ze in de natuur vonden; ze jaagden, visten en verzamelden bessen en noten. Meer dan 90% van de tijd dat de moderne mens bestaat, leefde hij in kleine groepen jager-verzamelaars. Pas op het moment dat de landbouw wordt uitgevonden, rond 11.000 voor Christus, verandert deze manier van leven drastisch. De neolithische revolutie (of eerste landbouwrevolutie) betekende de overgang van een samenleving van jager-verzamelaars met een rondtrekkend bestaan naar een samenleving van mensen die in nederzettingen woonden (sedentarisme) en aan landbouw en veeteelt deden.Behalve ingaan op deze verandering in middelen van bestaan, behandelt deze lesserie ook belangrijke vaardigheden zoals: het werken met jaartallen, bronnen, en indeling van de tijd.

Voor leerlingen is het werken met jaartallen lastig. Met name het werken met jaartallen voor het jaar 1, leveren eigenlijk bij elk niveau in het eerste leerjaar problemen op. Deze les behandelt het werken met jaartallen stap voor stap, waarbij de vaardigheden van de leerlingen tussentijds wordt getoetst aan de hand van korte quizvragen.

Kidsweek, al 15 jaar een feest om te lezen! Vragen uw leerlingen wel eens hoe Kidsweek wordt gemaakt of hoe nieuws tot stand komt? In deze les gaat u met uw klas aan de slag met vragen als 'Wie doet wat op een redactie?' en 'Hoe komen zij aan het nieuws?' Uw leerlingen maken zelf een krant. De les bestaat uit:Lesinstructie DigibordlesVerwerkingsopdrachten voor uw leerlingen (zowel op papier als digitaal) Veel plezier!

Begrijpend Lezen met Kidsweek in de Klas is dé actuele lesmethode voor groep 4 t/m 8. Het wekelijkse lesmateriaal bestaat uit de krant Kidsweek, lesboekjes en lessen in de digitale leeromgeving. De kerndoeldekkende methode wordt op drie verschillende niveaus aangeboden. Naast begrijpend lezen, kunt u met Kidsweek in de Klas ook lessen begrijpend luisteren geven (voor groep 1 t/m 4), en mediawijsheid. Vraag een gratis informatiepakket aan.

Gesloten en open vragenBij gesloten vragen klikken leerlingen het goede antwoord aan. Bij open vragen typen de leerlingen zelf het antwoord. Hierbij wordt niet gelet op hoofdlettergebruik (wanneer dit niet relevant is). Tijdsduur: 15 minutenEr zijn 30 vragen.AntwoordenDe test bevat alle antwoorden. Na afloop van de test zijn de resultaten meteen beschikbaar.

Gesloten en open vragen.Bij gesloten vragen klikken leerlingen het goede antwoord aan. Bij open vragen typen de leerlingen zelf het antwoord. Hierbij wordt niet gelet op hoofdlettergebruik (wanneer dit niet relevant is). Tijdsduur: 15 minutenEr zijn 30 vragen.AntwoordenDe test bevat alle antwoorden. Na afloop van de test zijn de resultaten meteen beschikbaar.

Online leeromgeving SCORE TaalverzorgingDe eerste les van Module 1 is de begintestUit de begintest volgt wat leerlingen nu al weten en kennen van de lesstof op niveau 2F: het eindexamenniveau voor het vmbo.De begintest neemt tot 30 minuten in beslag.Bespreek na het maken van de begintest de resultaten.Leerlingen kunnen zelf zien wat hun goedscore is (in hun resultatenscherm). Als docent heb je het overzicht in het volgsysteem.

Les 2WerkwoordenOnvoltooid tegenwoordige tijd met of zonder d/tOnvoltooid verleden tijd van zwakke werkwoorden

Les 5Woorden MeervoudBezits-s Verkleinwoorden Achtervoegsels

Schrijven is een onderdeel van het dagelijks leven. In de eerste les van deze lessenreeks worden leerlingen daarvan bewust gemaakt. Verder komen basale schrijfregels aan bod (hoofletters, leestekens) waaraan de teksten moeten voldoen. Tot slot oefenen de leerlingen met het schrijven van korte berichten, waarna ze feedback geven en ontvangen en deze verwerken. Doelen:- De leerling herkent een aantal schrijfproducten in het dagelijks leven. ­- De leerling kan verschillende schrijfproducten noemen.

In deze les staan schrijfdoelen en afstemming op je publiek centraal. Leerlingen maken kennis met de verschillende soorten doelgroepen en oefenen met het herkennen van publiek waarvoor een tekst bestemd is. Vervolgens oefenen ze met het schrijven van korte berichten voor een specifieke doelgroep. Tot slot komt het begrip schrijfdoel voorbij. De leerlingen maken kennis met verschillende tekstdoelen en oefenen met het herkennen ervan.Doelen:- De leerling weet dat er verschil is in publiek.- De leerling weet dat je als schrijver rekening houdt met je publiek en kan voorbeelden daarvan geven.­- De leerling kent de verschillende schrijfdoelen.(Deze les is niet vrij toegankelijk.)

In deze les oefenen de leerlingen allereerst met het beoordelen van de leesbaarheid van een tekst. Ze worden bewust gemaakt van aspecten die de leesbaarheid van een tekst bepalen. Hierna komen de afspraken aan bod rond de opbouw van een tekst, zals het gebruik van alinea's en witregels. Daarna wordt het schrijfplan geïntroduceerd en maken de leerlingen zelf zo'n schrijfplan. Doelen:- De leerling weet wat een verslag is.-­ De leerling weet wanneer je een verslag schrijft.-­ De leerling kan het schrijven van een verslag voorbereiden.­- De leerling heeft weet van enkele schrijfconventies.(Deze les is niet vrij toegankelijk.)

Voor kinderen op de basisschool is de aanwezigheid van internet en digitale media vanzelfsprekend. Ze bewegen zich vol vertrouwen in de online wereld en ze maken zich nieuwe apps snel eigen. Het aanleren van mediawijze vaardigheden gebeurt vaak spelenderwijs en in hun vrije tijd: gewoon door te proberen. Toch moet het belang om kinderen te helpen bij het mediawijzer worden niet worden onderschat. Want hoe handig de basisschoolkinderen ook mogen zijn, mediawijsheid doen ze niet als vanzelf op. En van hun kinderrechten in de online wereld, zijn ze veelal niet op de hoogte. Kinderen moeten begrijpen hoe ze de huidige technologie kunnen gebruiken om toekomstige problemen op te lossen én weten welke rechten hun daarbij beschermen om voorbereid te zijn op hun werkzame leven in de maatschappij. Dit project helpt hen daarbij.

Vijf digibordlessen in LessonUp, vindbaar in dit lesplan en op het kanaal van FutureNL. Projectboek voor de leerlingen, als PDF beschikbaar om te printen en kopiëren. Per les een lesoverzicht, als PDF beschikbaar. Met de lesdoelen en een toelichting per slide voor de leerkracht. ProjectoverzichtBekijk hier het projectoverzicht waarin alle leerdoelen staan.

In deze les draait het om een eerste kennismaking met kinderrechten. Wat zijn kinderrechten? En beschermen deze rechten kinderen ook in de digitale wereld? De kinderen werken in groepjes. Ze kiezen een van de tien kinderrechten uit het VN-Kinderrechtenverdrag die belangrijk zijn als je online bent en bedenken daar quizvragen bij. Vervolgens kiezen ze twee quizvragen waarmee ze de quiz gaan spelen. Het kind dat de vraag heeft bedacht presenteert de vraag tijdens het spelen van de quiz. In het eerste deel van de les worden de kinderrechten van het internationale Kinderrechtenverdrag besproken. Bedenk vooraf welke onderwerpen je niet zou willen bespreken met de klas omdat ze gevoelig liggen. De onderwerpen zijn: gescheiden ouders, gevluchte gezinnen die van elkaar gescheiden worden, kinderen die niet mee kunnen doen door armoede en kinderen die niet naar school gaan. Ligt een onderwerp gevoelig in de klas? Sla dan de dia’s die hierover gaan over. Bekijk de filmpjes hoe je dat doet. Je kunt dia's overslaan vanuit het lesplan of vanuit de les.Nodig voor de les DigibordPer tweetal of groepje een computer, tablet of mobiel voor het bekijken van informatie over kinderrechten. Lesoverzicht

De video's in deze Flipping-the-classroom-lessen maken onderdeel uit van de serie Jong in oorlog van het Nationaal Comité 4 en 5 mei waarin verschillende thema's over de Tweede Wereldoorlog aan bod komen. In deze les gaat het over de bevrijding. Ooggetuigen vertellen hoe zij de bevrijding als kind hebben ervaren.De video's zijn ook op YouTube te vinden.

De leerlingen gaan aan de slag met de volgende doelen.Je bekijkt een film met interviews met mensen die jong waren in de oorlogJe beantwoordt vragen tijdens de filmJe denkt na over bevrijding toen en nuJe doet onderzoek naar de functie van het vieren van bevrijdingsdagJe bereidt een presentatie voor

WELKOM bij de proefles begrijpend lezen, niveau C. Wekelijks geeft u twee lessen begrijpend lezen. Daarnaast heeft u de mogelijkheid om een les pre-teaching voorafgaand aan de lessen begrijpend lezen te geven. Klik op de les hieronder en vervolgens aan de rechterkant van uw scherm op Geef les om de lessen te openen. Nieuwsgierig geworden? Vraag hier een informatiepakket aan of ga direct elke week met de krant en het lesmateriaal aan de slag. U kunt al vanaf € 60, - een proefabonnement afsluiten. Dit abonnement stopt automatisch. Kijk hier voor alle opties. Vragen? Stuur gerust een mailtje naar scholen@yandc.nl.

Blij met een ei Nog even en dan is het Pasen. Veel mensen eten tijdens het paasontbijt een eitje. Wat weten uw leerlingen allemaal van kippen en eieren? Doe de quiz!

QuizKidsweek in de Klas heeft i.s.m. Stichting Blij met een Ei een quiz gemaakt die u met de klas kunt spelen. Dit kunt u op verschillende manieren doen:(1) Klassikaal - Uw leerlingen schrijven individueel het antwoord op de vraag op een kladblaadje of wisbordje en houden op uw teken hun blaadje of wisbordje in de lucht. Op het bord klikt u het antwoord aan waarvan de meeste leerlingen verwachten dat het goed is. (2) Klassikaal - Uw leerlingen doen mee met hun eigen device (laptop, tablet of telefoon). U klikt onderaan het scherm 'eigen device' aan. Uw leerlingen gaan naar www.kidsweekindeklas.nl/leerling en voeren de viercijferige code in die onderaan de les staat. U klinkt op 'deel scherm'. Uw leerlingen zien op hun eigen device het scherm dat u op het bord ziet. Zij voeren individueel de antwoorden in. Op het bord ziet u hoeveel leerlingen de vraag hebben ingevuld en hoeveel leerlingen de vraag juist hebben beantwoord.(3) Individueel - Uw leerlingen hebben tijd over en maken de quiz individueel op hun laptop, tablet of telefoon. Veel plezier!

Samsam - Burgerschap in de KlasDe uitgever van Kidsweek in de Klas, geeft ook Samsam uit: een magazine over het leven van kinderen wereldwijd. Met Samsam onderzoeken leerlingen hun rol als wereldburger. In elk themanummer komen kinderen uit landen over de hele wereld aan het woord. De thema's van Samsam hangen samen met: kinderrechten, milieu en duurzaamheid, verdeling (voedsel, water en rijkdom), religie en cultuur en vrede en conflict. Op de website staan educatieve filmpjes, nieuws, quizjes en landeninformatie. Samsam heeft ook een website met informatie en filmpjes over de wereldgodsdiensten.

Een abonnement op Samsam bestaat uit: 5 x per jaar het magazine voor elke leerling. 5 x per jaar een lesbrief met opdrachten op het gebied van burgerschap.5 x per jaar een online lesbrief over een actueel onderwerp. Meer informatie: www.samsam.net/abonnement

Het is fascinerende tijd en zeker geen middelmatige tussenperiode: de middeleeuwen. De negatieve status die dit tijdperk in de geschiedschrijving heeft gekregen is zeker niet altijd terecht. Zeker, de middeleeuwen hadden zo hun momenten met hun langdurige oorlogen, dodelijke ziekten, almachtige kerk en onwetende burgers. Maar als je de ontwikkelingen in de middeleeuwen volgt zie je dat West-Europa langzaamaan vanuit de donkere nadagen van het Romeinse Rijk weer opkrabbelt. Zover is het nog niet bij de eerste deel van de middeleeuwen. Voor dit tijdvak, dat van Monniken en Ridders, hebben we gekozen voor de meer universele term: Vroege Middeleeuwen, hoewel deze benaming niet altijd meer wordt gehanteerd in de methoden.De Vroege Middeleeuwen kenmerken zich door het ontstaan van Frankische Rijk, met zijn bekendste koning Karel de Grote, dat voortkwam uit het vacuüm dat door de val van het West-Romeinse Rijk was nagelaten; door het leenstelsel als oplossing en ondergang voor het nieuwe bestuur; maar ook door de Angelsaksische missionarissen die zichzelf in levensgevaarlijk situaties brachten met de kerstening van delen van Europa. Het is de tijd van ridders, die als een soort huurlingen de vorsten helpen in oorlogen. Van het hofstelsel met vroonhof en horigen. En van monniken die in kloosters monnikenwerk leveren in scriptoria. Kortom: het is écht een fascinerende tijd.

In deze les wordt eerst ingegaan op de naam en periodisering van de middeleeuwen. Voor het gemak wordt in de methoden meestal uitgegaan van twee tijdvakken, Monniken en Ridders en Steden en Staten, die rond het jaar 500 beginnen en duizend jaar later eindigen in 1500 voor Christus. Dat is natuurlijk een versimpeling, en ook historici kunnen elkaar nog regelmatig in de haren vliegen als het gaat om de periodisering. De tijdbalk in deze les gaat uit van de val van het West-Romeinse Rijk als startpunt en de ‘ontdekking’ van Amerika door Columbus als eindpunt. Dit had ook de val van Constantinopel kunnen zijn, maar als je kijkt naar de benaming van de tijdvakken vóór (Tijd van Grieken en Romeinen) en ná (Tijd van Ontdekkers en Hervormers), dan is de keuze in deze les logischer.Op zich is deze les niet heel groot, maar dat wil niet zeggen dat het eenvoudig is voor leerlingen. Het feodale stelsel is best ingewikkelde materie, zeker als je er diep op zou ingaan. Voor leerlingen is deze light-versie meer dan voldoende om het systeem te begrijpen: voor een vorst als Karel de Grote was het land te groot om alleen te besturen, door gebruik te maken van leenmannen was (of leek) dit eenvoudiger. Er wordt ingegaan op de rechten en plichten van de leenmannen, maar ook op de nadelenOnderwerpen:De opkomst en ondergang van het Frankische RijkHet leenstelselPersonen:Karel de GroteLodewijk de VromeVideo's:

In principe is het een wonderlijke combinatie: een economische bloeiperiode ten tijde van een langslepende oorlog. Toch is dat precies wat er in de Nederlanden gebeurde aan het eind van de zestiende- en gedurende een groot deel van zeventiende eeuw. De Nederlandse Opstand (of minder correct: Tachtigjarige Oorlog) was weliswaar nog steeds in volle gang, maar het slagveld had zich inmiddels steeds meer verplaatst naar andere delen van de Nederlanden. De Republiek ziet en grijpt steeds meer handelskansen: van de groei van Amsterdam als Europese stapelmarkt, naar de handel van de VOC in Azië en de slavenhandel van de WIC in Amerika.De relatieve, doch zeer pragmatische, tolerantie in de Republiek zorgde ervoor dat zowel kunst als wetenschap enorm konden opbloeien. Vervolgingen vanwege andere religie of denkbeelden kwamen hier nagenoeg niet voor.De meeste historici zijn het er wel over eens dat de Gouden Eeuw geen eeuw duurde, al blijft het lastig om een exact begin en eind aan te duiden. Meestal wordt als begin de oprichting van de VOC (1602) gegeven, en als eind het Rampjaar (1672), maar dat is geen wetmatigheid. De Britse historicus Jonathan Israel maakt zelfs een onderverdeling van de periode in de vroege Gouden Eeuw van 1588 tot 1647 en de late Gouden Eeuw van 1647 tot 1702.De afbeelding is een fragment uit het schilderij: De bedreigde zwaan door Jan Asselijn. Het stelt Johan de Witt als zwaan voor die het ei (Holland) beschermt tegen de vijand. Overigens zijn deze interpratie en teksten er pas later aan toegevoegd. Hierdoor kreeg het schilderij een propagandistisch karakter.

Staatkundig gezien nam de Republiek een volstrekt unieke positie in in het Europa van de zeventiende eeuw. Alleen al het feit dat het een republiek was, en dus geen vorst als koning of keizer had, maakte de Nederlanden bijzonder. Voor leerlingen zal dit veel minder vreemd overkomen, want hoewel ze in een koninkrijk leven, zijn de meeste landen die ze kennen een republiek. Het is wel goed om met hen te kijken naar de voor- en nadelen van beide bestuursvormen. Niet alleen toen, maar ook nu. Dergelijke onderwerpen en vraagstukken komen later, bijvoorbeeld in het examenjaar, nog regelmatig terug. Van tijd tot tijd een beetje herhalen is nog niet zo slecht.Daarnaast speelde in Nederland de adel een ondergeschikte rol: het waren de rijke burgers die het hier voor het zeggen hadden. De oorzaak hiervoor ligt al in de middeleeuwen, waar de steden een steeds grotere rol gingen spelen in het bestuur.Het is voor leerlingen een lastig stuk Gouden Eeuw met: Staten-Generaal, Gewestelijke Staten, raadspensionarissen, stadhouders en regenten. Soms is even teruggaan gewoon noodzaak.De politieke moord op de gebroeders de Witt vinden leerlingen fascinerend, al is de term politieke moord misschien was lastig. Overigens is een definitie van een politieke moord: een moord op hoge staatsambtenaren of andere prominente personen door één persoon of een samenzwering van meerdere personen. Grijp eventueel terug op de moord op Caesar.Onderwerpen:het bestuur in de Republiekhet bestuur in de gewestenhet bestuur in de stedende macht van de burgerijde ruzie tussen Johan van Oldenbarnevelt en Prins MauritsPersonen:Johan van OldenbarneveltPrins Maurits van OranjeJohan de WittWillem III

‘De oorlog die aan ons land is voorbij gegaan’. Dat was toch een beetje de positie van de Eerste Wereldoorlog in het Nederlandse geschiedenisonderwijs. Dat is de afgelopen tijd gelukkig veranderd en wordt het belang van deze oorlog ook voor ons leerlingen onderkend. Al is het alleen maar vanwege het feit dat de strijd in de loopgraven inmiddels ruim honderd jaar geleden in ons Europa heeft plaatsgevonden.Maar de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog zijn niet te onderschatten en alleen daarom al van groot belang om een plek te krijgen binnen het Historisch Overzicht vanaf 1848: van de ruim één miljoen Belgische vluchtelingen, naar de opkomst van Adolf Hitler en uiteindelijk de Tweede Wereldoorlog. Met name dat laatste is voor historici ook vaak de reden om te spreken van één grote wereldoorlog die slechts onderbroken werd door een wapenstilstand van ongeveer twintig jaar.De Grote Oorlog spreekt in eerste instantie niet veel leerlingen aan: het is een grote onbekende en, mede vanwege het ontbreken van tastbare bronnen én bekende speelfilms. Maar als het onderwerp wordt behandeld dan verbazen de leerlingen zich niet alleen over de zinloosheid van een loopgravenoorlog, maar ook over de uitvindingen tijdens de ‘oorlog van de uitvinders’ die steeds gruwelijker wapentuig bracht voor op, onder en boven het slagveld.

In deze les wordt de naam Eerste Wereldoorlog kort behandeld. Het is goed om uit te leggen dat de naam zelf pas later (vermoedelijk rond 1920) werd gebruikt en dat voor de meeste landen die erbij betrokken waren de term Grote Oorlog veel meer passend was. Het was de Oorlog die alle oorlogen zou beëindigen, waarna de kaarten in Europa voorgoed waren geschud.In deze les worden bijna alle oorzaken van de Eerste Wereldoorlog genoemd, maar uiteraard kan hierin een keuze worden gemaakt.Alle oorzaken bij elkaar waren genoeg om een oorlog te beginnen, maar uiteindelijk was het bekende druppel, de aanslag op de Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand door Servische nationalist Gavrilo Princip, die ervoor zorgde dat de Europese landen met elkaar in oorlog kwamen.Dit onderwerp leent zich dan ook uitstekend om de historische vaardigheid oorzaak, gevolg en aanleiding uit te diepen. Onderwerpen:terminologie van de Eerste Wereldoorlogoorzaken van de Eerste Wereldoorlog: militarisme, nationalisme, modern imperialisme, wapenwedloop, bondgenootschappende verschillende Europese bondgenootschappende aanleiding: de aanslag op Frans FerdinandPersonen:Frans FerdinandGavrilo PrincipVideo's:

De meeste leerlingen vinden dit een leuk onderwerp, mede vanwege het feit dat ook hun leven, net als dat van hun ouders, na de Tweede Wereldoorlog plaatsvindt. Wat hen dan vooral opvalt zijn de snelle veranderingen in Nederland na de Tweede Wereldoorlog waardoor de jeugd van hun ouders, in vergelijking met hun eigen jeugd, hopeloos ouderwets lijkt. Dit onderwerp is niet ingewikkeld en veel onderdelen ervan zitten ook in het Historisch Overzicht vanaf 1848 verweven. Van alle schoolexamenonderwerpen is dit vermoedelijk de lichtste en daardoor ook bijzonder goed te gebruiken in de lagere niveau’s van het VMBO.Het onderwerp is mede vanwege de relatief beperkte inhoud goed zelf uit te breiden met bijvoorbeeld de homo-emancipatie, globalisering of de angst voor terrorisme. Hiermee is ook een bruggetje gemaakt naar het Historisch Overzicht vanaf 1848.

De Tweede Wereldoorlog, en met name de Duitse Bezetting is hard aangekomen in Nederland: er is armoede, de infrastructuur is kapot en er zijn veel doden te betreuren. In deze les wordt gekeken naar Nederland direct na de Tweede Wereldoorlog tot ongeveer halverwege de jaren 50. Centraal in deze les staat de Wederopbouw, waarbij écht de schouders eronder gezet moesten worden om het land weer te herstellen. Zuinig leven is een goed onderwerp om met de leerlingen te bespreken. Wat betekent _zuinig leven_ voor de leerlingen? Sommigen hebben wellicht zuiniger moeten leven door de recente economische crisis en de werkloosheid die deze voortbracht. Voor leerlingen zullen de traditionele rollenpatronen of de ideeën over seksualiteit soms ouderwets voorkomen, hoewel recent onderzoek juist uitwees dat jongeren over deze onderwerpen vaak traditioneler denken dan werd aangenomen. Hierover kan een leuk en boeiend klassengesprek worden gevoerd.Onderwerpen:De schouders eronder: de WederopbouwHet gezin in de jaren '50

Als in Nederland in 1848 een nieuwe grondwet komt, is dat de eerste stap richting een democratischer Nederland: de macht van de koning wordt ingeperkt en de positie van het Nederlandse parlement wordt versterkt. Toch blijft het stemrecht beperkt tot een zeer beperkte groep, die mag stemmen volgens het principe van het censuskiesrecht. Geleidelijk wordt het stemrecht weliswaar opgerekt, bijvoorbeeld middels het Caoutchouc-artikel van 1887, maar pas in 1919 hebben 'alle' Nederlanders inspraak. Om dit te kunnen bereiken is door de groepen, die toen waren achtergesteld, hard gestreden.Rechten (en plichten) van Nederlanders zijn zó vanzelfsprekend voor leerlingen. Dit onderwerp laat zien dat deze verworvenheden niet zonder slag of stoot in de Grondwet zijn gekomen. En dat ze nog relatief kort geleden in Nederland zijn ingevoerd. Algemeen kiesrecht en emancipatie van achtergestelde groepen zijn 'slechts' 100 jaar geleden ingevoerd en/of geborgd in onze Grondwet. Een dergelijk referentiekader blijft voor leerlingen een lastig gegeven, maar de huidige (nationale en internationale) maatschappij biedt genoeg 'vergelijkingsmateriaal' om leerlingen een beeld te helpen ontwikkelen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan: kinderarbeid of discriminatie op grond van sekse, ras of seksuele geaardheid in andere delen van de wereld.Dit onderwerp helpt leerlingen tevens om, bij latere onderdelen van het Historisch Overzicht vanaf 1848, te laten zien wanneer democratie in gevaar komt c.q. dreigt te komen. Of dit nu tijdens de Duitse bezetting is, de Sovjet-Unie ten tijde van Stalin, of het (Islamitisch) terrorisme is.

De veranderingen in de Grondwet van 1848 moeten geplaatst worden bij een ontwikkeling die reeds begon bij de Franse Revolutie. Er is daarom bewust gekozen om deze les niet te laten beginnen in 1848, maar reeds in 1789...in Frankrijk.Deze les bevat een sterk component staatsinrichting, waarbij soms meer uitleg wordt gegeven dan is voorgeschreven in de syllabus. Dit is bewust en bedoeld om de leerlingen meer houvast te bieden.Onderwerpen:Bestuur tussen 1815-1848, en vanaf 1848Klassieke- en Sociale GrondrechtenTaken en rechten van het ParlementTrias PoliticaVan wetsvoorstel tot wetLuxemburgse Kwestie (1867)Pacificatie van 1917Personen:Willem IIWillem IIIJohan Rudolf ThorbeckeVideo's:

In de Week Tegen Pesten – van 23 tot en met 27 september - staat het aanpakken van pesten en het werken aan een sociaal veilige school centraal. Wees een held, met elkaar is het thema van de Week Tegen Pesten 2019. Speciaal voor deze week heeft Kidsweek in de Klas twee lessen ontwikkeld. In de eerste les leren de leerlingen zeven nieuwe woorden die te maken hebben met pesten en praten ze over wat pesten nu is en wat je er het beste aan kunt doen. In de tweede les gaan de leerlingen aan de slag met een complimentenmuur in de klas. Zij leren hoe ze een compliment kunnen formuleren en wat een compliment met iemand kan doen.

Klik op de quiz hieronder en vervolgens aan de rechterkant van uw scherm op Geef les om de quiz te openen. WELKOM bij de zomerquiz van 7Days op School. 7Days is een Nederlandstalige krant voor jongeren. De onderwijsredactie ontwikkelt op basis van de actualiteit uit de krant wekelijks lesmateriaal.Uw leerlingen kunnen de vragen in de quiz beantwoorden via hun eigen device. Klik hiervoor onderaan uw scherm Devices in de klas aan. Uw leerlingen gaan naar www.7daysopschool.nl/leerling en voeren de toegangscode in. Vragen? Stuur gerust een mailtje naar scholen@yandc.nl.

Kidsweek in de Klas heeft in samenwerking met War Child lesmateriaal ontwikkeld. Klik op de les hieronder en vervolgens aan de rechterkant van uw scherm op Geef les om de lessen te openen. Digitaal wisbordjeWilt u uw leerlingen interactief mee laten doen met hun eigen device? Vink dan onderaan uw scherm Devices in de klas en vervolgens Deel scherm aan. Uw leerlingen gaan naar www.kidsweekindeklas.nl/leerling en loggen in met de toegangscode die links onderaan uw scherm staat. De antwoorden die uw leerlingen geven worden nu op het bord getoond.

WELKOM bij de proefles van Kidsweek in de Klas - Wereld & Taal. Klik op de les hieronder en klik vervolgens aan de rechterkant van uw scherm op Geef les om de les te openen. Nieuwsgierig geworden? Klik hier om de lessen Wereld & Taal een maand gratis uit te proberen. Vragen? Stuur gerust een mailtje naar scholen@yandc.nl.

Gebruik dit lespakket ter voorbereiding op het bezoek met de klas óf gebruik hem los van een bezoek. In deze lessen leren leerlingen dat Surinamers voorouders in verschillende werelddelen hebben. Ze leren hoe dat zo gekomen is en welke rol Nederland daarin speelde. Hiermee leren zij ook dat als mensen zich verplaatsen er dingen zijn die meekomen, dingen die je loslaat en dingen die je kwijtraakt. Leerlingen ervaren dat voorwerpen uit hun eigen familie een verhaal hebben dat het voorwerp betekenis geeft: voorwerpen kunnen iets vertellen over je eigen familiegeschiedenis.De lessen zijn bedoeld voor het basisonderwijs. Is jouw school in het bezit van iPads/Chromebooks e.d.? Maak hier dan gebruik van. De leerlingen openen in een browser: lessonup.app. Alle lesopdrachten zijn echter ook zonder device uitvoerbaar. Behandel de opdrachten dan klassikaal op een centraal scherm.

Wat weten de leerlingen al over Suriname? In deze les testen de leerlingen hun voorkennis over dit land. Spinner Dit doen zij allereerst door een spinneropdracht. Klik op de spinner om hem te laten draaien. Op de spinner staan vijf thema's: Surinaams eten en drinken De natuur van Suriname Muziek en dans van Suriname Surinaamse feesten De koloniale geschiedenis van Suriname (en Nederland) Vraag aan de leerlingen wat zij hier al over weten! Heb je één van de thema's behandeld? Klik dan op 'nog een keer draaien zonder (desbetreffend thema)' totdat je alle thema's behandeld hebt. Quiz: Wat is waar? Welke Surinaamse woorden kennen de leerlingen al? Door 10 quizvragen testen de leerlingen hun kennis.

Binnenkort gaan jullie naar Tropenmuseum Junior. Daar gaan jullie aan de slag met drie of vier mensen uit het Sabi Suriname team. In deze les stellen zij zich aan jullie voor. Dit doen zij met een familieweb. Jullie gaan daarna ook je eigen familieweb maken. Wanneer je alle audiofragmenten met de leerlingen beluistert, hoor je een grote diversiteit aan personen met Surinaamse roots. Hierdoor zullen je leerlingen de drie of vier medewerkers herkennen die ze treffen in Sabi Suriname. Even voorstellenDe Sabi Suriname teamleden stellen zich hier voor. Klik op het portret om de foto te vergroten. Klik vervolgens op het geluidsicoon om het verhaal te beluisteren. Luister naar zoveel familieverhalen als jij wilt. Familieweb Download 'Sabi Suriname familieweb'. Druk hem in kleur of in zwart-wit af. (In zwart-wit kunnen de leerlingen het web zelf inkleuren!) In de klas vullen de leerlingen het familieweb in met wat zij zelf weten. Thuis kunnen de leerlingen het web af maken. De volgende dag nemen de leerlingen hun familieweb mee naar de klas en kunnen ze ze aan elkaar laten zien.

Nederland in 2050 - Een kijkje in de toekomstWelkom in de toekomst! Het is het jaar 2050. Nederland zou er heel anders uitzien dan nu. Panorama Nederland doet alvast een voorzetje, waarbij gebruik wordt gemaakt van water, rekening wordt gehouden met de boeren, de verhuizingen naar steden en waarbij gebruik wordt gemaakt van nieuwe energie.In deze les leren leerlingen alles over Nederland in de toekomst. Klik hieronder in het midden op de digibordles en vervolgens aan de rechterkant van uw scherm op Geef les om de les te openen.

Dit lesplan is onderdeel van een voorbeeldcurriculum op het gebied van Computational thinking. Het heeft als doel leerkrachten een steuntje in de rug te geven en hen te inspireren welke lessen en activiteiten je eventueel in kan zetten om de leerdoelen rondom digitale geletterdheid te behalen.Alle lessen in het lesplan zijn kosteloos te gebruiken. De leerlijn digitale geletterdheid van FutureNL, TU Delft en Openbaar Onderwijs Groningen vormt de kapstok voor de lesplannen. Tip: Begin met een les die jou aanspreekt en richt je vooral op de kennismaking en het plezier!

Codekinderen laat basisschoolleerlingen van groep 3 tot en met 8 kennis maken met de 'achterkant' van de apparaten die ze dagelijks gebruiken. Met de verschillende lessen kunnen kinderen ruiken aan programmeren en zo hun digitale talenten ontdekken. Alles komt aan bod: van digitaal spelen tot het schrijven van code. De lessen van Codekinderen zijn onder te verdelen in drie groepen.Unplugged - In dit onderdeel leren kinderen hoe programmeren werkt, maar zonder gebruik te maken van een computer. De principes van programmeren worden zo heel helder en tastbaar.Maken - In dit onderdeel gebruiken leerlingen 'gewone' objecten en maken die vervolgens interactief, of maken leerlingen animatiefilmpjes of apps. Zo leren ze dat programmeren niet een doel op zich is, maar een vaardigheid die je in staat stelt iets te bedenken en zelf te maken. Programmeren - In dit onderdeel zetten leerlingen aan de hand van opdrachten hun eerste voorzichtige stapjes op het gebied van programmeren door middel van het schrijven van code. De echte codekrakers kunnen ervoor kiezen extra lessen te volgen.

Met deze les leren kinderen nadenken over computertaal zonder dat ze een computer nodig hebben. Bij welk symbool hoort welke actie? Door een “Robot Taal” op te schrijven voor een medeleerlingen maken leerlingen de verbinding tussen symbolen en acties die ze moeten uitvoeren met behulp van de plastic bekertjes. Het resultaat is een interactieve les waar leerlingen aan de slag gaan met coderen.

Als Lodewijk XIV als 22-jarige definitief de Franse kroon gaat dragen begint de centralisatiepolitiek van zijn belangrijkste raadgever en mentor, de inmiddels overleden kardinaal Mazarin, vruchten af te werpen. Lodewijk rekent definitief af met het feodalisme en maakt Parijs het centrum van het koninkrijk.Lodewijk is een absolute monarch: zijn wil is wet. Of zoals hij het zelf formuleerde: "L'état, c'est moi." ("De staat, dat ben ik”). Historisch niet helemaal correct overigens, maar wel passend bij het beeld dat de geschiedenis heeft bij de goddelijke en absolute monarch. En de leerlingen vinden het een prachtige quote!De opvolgers van Lodewijk XV en Lodewijk XVI konden schijnbaar moeiteloos deze politiek blijven doorgaan. Schijnbaar, want er veranderde wel het één en ander. Niet zozeer in de weelde van het paleis van Versailles, maar wel in de straten en salons van de Franse steden. De Verlichting met ideeën over vrijheid en gelijkheid zette de bourgeoisie, de rijke burgers, aan het denken. De gebeurtenissen tijdens de Franse Revolutie hebben ook invloed gehad op de staatsinrichting van Nederland. Een nieuwe grondwet, de scheiding der machten en uiteindelijk een beperking van de macht van de monarch. Hoewel dat laatste overigens pas later kwam, tijdens het Revolutiejaar 1848.De Franse Revolutie is niet perse een makkelijk onderwerp. Maar met de nodige anekdotes over het leven aan het hof van Versailles en de werking van de guilliotine tijdens de Terreur, blijkt dit achteraf één van de meest gewaardeerde onderwerpen.

De middeleeuwse maatschappijpiramide stond in het Frankrijk van de 18e eeuw nog stevig overeind. De goddelijke monarch die met het Droit Divine, het goddelijke recht, was boven de drie standen verheven. De eerste- en tweede stand: de geestelijkheid en de adel, bij elkaar goed voor ongeveer 500.000 Fransen, maar in het bezit van ongeveer 35-40% van alle grond. In slide 5 van deze les zit een 360º-video waarmee leerlingen op hun device kunnen ‘rondlopen’ in het paleis van Versailles. De video is lineair: de leerlingen kunnen naar een volgende ruimte gaan door de video vooruit te spoelen.En dan de derde stand, met rond de 20 miljoen Fransen. Die derde stand was een enorm diverse groep: van de allerarmste boeren tot de rijke bourgeoisie met rijkdommen die zelfs het vermogen van de verarmde adel overstegen.Binnen die derde stand broeit het: de ideeën van de Verlichting voeren de boventoon tijdens gesprekken in de salons van Parijs. De motor van de Revolutie begint zich warm te draaien, alleen 'het chassis', het Franse volk, is nog niet in beweging gekomen. Dat verandert na nieuwe belastingen en misoogsten in 1788/1789. De derde stand-troepen, gedreven door honger, worden gemobiliseerd met spotprenten gemaakt door de bourgeoisie. De Bastille, wapendepot en gevangenis, wordt bestormd!Onderwerpen:arm en rijk in Frankrijkde oorzaken van de Franse Revolutiede bestorming van de BastillePersonen:Lodewijk XIVLodewijk XVIVideo's:

In principe is het een wonderlijke combinatie: een economische bloeiperiode ten tijde van een langslepende oorlog. Toch is dat precies wat er in de Nederlanden gebeurde aan het eind van de zestiende- en gedurende een groot deel van zeventiende eeuw. De Nederlandse Opstand (of minder correct: Tachtigjarige Oorlog) was weliswaar nog steeds in volle gang, maar het slagveld had zich inmiddels steeds meer verplaatst naar andere delen van de Nederlanden. De Republiek ziet en grijpt steeds meer handelskansen: van de groei van Amsterdam als Europese stapelmarkt, naar de handel van de VOC in Azië en de slavenhandel van de WIC in Amerika.De relatieve, doch zeer pragmatische, tolerantie in de Republiek zorgde ervoor dat zowel kunst als wetenschap enorm konden opbloeien. Vervolgingen vanwege andere religie of denkbeelden kwamen hier nagenoeg niet voor.De meeste historici zijn het er wel over eens dat de Gouden Eeuw geen eeuw duurde, al blijft het lastig om een exact begin en eind aan te duiden. Meestal wordt als begin de oprichting van de VOC (1602) gegeven, en als eind het Rampjaar (1672), maar dat is geen wetmatigheid. De Britse historicus Jonathan Israel maakt zelfs een onderverdeling van de periode in de vroege Gouden Eeuw van 1588 tot 1647 en de late Gouden Eeuw van 1647 tot 1702.De afbeelding is een fragment uit het schilderij: De bedreigde zwaan door Jan Asselijn. Het stelt Johan de Witt als zwaan voor die het ei (Holland) beschermt tegen de vijand. Overigens zijn deze interpratie en teksten er pas later aan toegevoegd. Hierdoor kreeg het schilderij een propagandistisch karakter.

Staatkundig gezien nam de Republiek een volstrekt unieke positie in in het Europa van de zeventiende eeuw. Alleen al het feit dat het een republiek was, en dus geen vorst als koning of keizer had, maakte de Nederlanden bijzonder. Voor leerlingen zal dit veel minder vreemd overkomen, want hoewel ze in een koninkrijk leven, zijn de meeste landen die ze kennen een republiek. Het is wel goed om met hen te kijken naar de voor- en nadelen van beide bestuursvormen. Niet alleen toen, maar ook nu. Dergelijke onderwerpen en vraagstukken komen later, bijvoorbeeld in het examenjaar, nog regelmatig terug. Van tijd tot tijd een beetje herhalen is nog niet zo slecht.Daarnaast speelde in Nederland de adel een ondergeschikte rol: het waren de rijke burgers die het hier voor het zeggen hadden. De oorzaak hiervoor ligt al in de middeleeuwen, waar de steden een steeds grotere rol gingen spelen in het bestuur.Het is voor leerlingen een lastig stuk Gouden Eeuw met: Staten-Generaal, Gewestelijke Staten, raadspensionarissen, stadhouders en regenten. Soms is even teruggaan gewoon noodzaak.De politieke moord op de gebroeders de Witt vinden leerlingen fascinerend, al is de term politieke moord misschien was lastig. Overigens is een definitie van een politieke moord: een moord op hoge staatsambtenaren of andere prominente personen door één persoon of een samenzwering van meerdere personen. Grijp eventueel terug op de moord op Caesar.Onderwerpen:het bestuur in de Republiekhet bestuur in de gewestenhet bestuur in de stedende macht van de burgerijde ruzie tussen Johan van Oldenbarnevelt en Prins MauritsPersonen:Johan van OldenbarneveltPrins Maurits van OranjeJohan de WittWillem III

Hoewel niet helemaal correct wordt de Industriële Revolutie vaak geplaatst in de Tijd van Burgers en Stoommachines, hoewel de eerste uitvindingen werden gedaan in het tijdvak daarvoor. Dat is niet zo bezwaarlijk als gekeken wordt naar de inhoud van Burgers en Stoommachines. Hierin wordt vooral ingegaan op de gevolgen van de industrialisatie voor de inwoners van een land, in dit geval Nederland. Wellicht is Nederland niet het beste voorbeeld van een geïndustrialiseerd land, maar ook hier waren de gevolgen duidelijk merk- en zichtbaar.In de honderd jaar die het tijdvak beslaat gebeurde er veel in het leven van de mensen. In de IJzeren Eeuw waren er grote economische en mentale veranderingen: boeren werden arbeiders, industrialisatie en urbanisatie, modernisering van de infrastructuur, feminisme en emancipatie en modern imperialisme.In deze serie is een groot aantal afleveringen van Welkom in de IJzeren Eeuw opgenomen. Het zijn stuk voor stuk korte en heldere afleveringen die prima passen bij de lessen. Uiteraard kan er voor worden gekozen om de ‘grote mensen’-editie, De IJzeren Eeuw, te gebruiken.

De mens heeft altijd gezocht naar mogelijkheden om het leven te verbeteren en/of te vereenvoudigen. Vaak zijn deze weer het gevolg van andere ontwikkelingen. Zo ook de uitvindingen aan de vooravond van de Industriële Revolutie, die eigenlijk zeker in het begin veel meer lijkt op een agrarische revolutie. Dit kan overigens een leuk (eind)vraaggesprek zijn voor in de klas: “Is het een industriële of agrarische revolutie?”.Deze les is vooral een (niet volledige, maar wel aanpasbare) opsomming van belangrijke uitvindingen: schietspoel, Spinning Jenny en de stoommachine. Vooral bij de laatste is het leuk om met de leerlingen allerlei toepassingen van de stoommachine te bedenken, en wat de voor- en nadelen van stoommachines kunnen zijn. In de les zijn hiervoor twee interactieve open vragen opgenomen.In sommige methoden is het begin van de Industriële Revolutie opgenomen in een ander hoofdstuk en hierdoor wellicht al behandeld. In dat geval kan deze les natuurlijk worden gebruikt als een herhaling.Onderwerpen:De belangrijkste uitvindingen van de Industriële RevolutieVan handmatig naar machinaal producerenPersonen:John KayJames HargreavesThomas NewcomenJames WattVideo's: