4.6 De woonomgeving

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De Woonomgeving

par. 6

H4 Stedelijke gebieden

Leefomgeving

V5

Lesdoel

• Je begrijpt het verband tussen leefbaarheid en de kenmerken van woning, bewoners en woonomgeving.
• Je begrijpt het verband tussen leefbaarheid (sociale (on)veiligheid), sociale cohesie en sociale netwerken.
• Je begrijpt waarom de beleving van de leefbaarheid subjectief is.
• Je begrijpt waardoor er met name in oude industrie-, haven- en stationsgebieden in de steden grote vernieuwingen plaatsvinden.
• Je begrijpt dat de keuze voor een bepaald stedelijk vernieuwingsbeleid gevolgen heeft voor de woningvoorraad en de bevolkingssamenstelling van een wijk.
• Je kunt wijken en buurten vergelijken aan de hand van woningkenmerken, bewonerskenmerken, beleving van de openbare ruimte en gevoerd beleid.
• Je kunt de leefbaarheid in buurten beargumenteerd beoordelen.

Buurtprofiel

Samenvatting van de belangrijkste kenmerken van een buurt.

Inhoud: 

• Kenmerken woningen
• Kenmerken bewoners
• Kenmerken woonomgeving 

De woonomgeving

Leefbaarheid: hoe aantrekkelijk en/of geschikt een gebied of gemeenschap is om er te wonen of te werken.

Woonomgeving

Sociale veiligheid

Subjectief: gevoel

Objectief: gemeten 

Afhankelijk van persoonlijke kenmerken

Noem een vb. van hoe persoonlijke kenmerken een rol spelen bij het gevoel van de subjectieve veiligheid.

Maatregelen

Overlast en verloedering verminderen de sociale veiligheid

Aanpakken:

• Inrichting openbare ruimte
• verandering bij mensen zelf

Hoge score leefbaarheid

- buurten met hoge sociale cohesie

- bewoners zijn betrokken: buurtapp, buurtpreventie, buurtfeest enz. 

- mix van bewonerskenmerken (grootte, etniciteit, inkomen, gezinsfase en leeftijd.

Lage score leefbaarheid

- buurten met eenzijdige woning- en bewonerskenmerken. 

- Ook afgunst tussen arm en rijk. 

- Bijvoorbeeld: hoge werkloosheid of juist tweeverdieners (vinex).

Weinig onderling contact -> daardoor geen sociale cohesie -> minder leefbaar. 

Welke rol speelt een buurtapp voor sociale cohesie?

Op welke plekken ontmoeten buurtbewoners elkaar?

Openbare ruimte

Openbare ruimte

Openbare ruimte

Voor iedereen, maar van niemand 

Wordt gelet op:

• Toegankelijkheid
• Onderhoud
• Overzichtelijkheid
• Toezicht

Sociaal vlak (ontmoeting)

Sociale Cohesie

Het gevoel van saamhorigheid

De bereidheid om een actieve rol te spelen in de buurt

-> invloed op leefbaarheid

Toen en nu

Welke verschillen zorgen voor minder sociale cohesie?

Noem een voorbeeld van hoe bij jou in de wijk de sociale cohesie wordt / kan worden verbeterd.

Buurt- of wijkvoorzieningen

www.vvsg.be

Probleemwijken

- Segregatie -> soms lijkt er sprake van "goede" en "slechte" wijken.

- Slechte wijken: probleemwijken, verpaupering, afname aantal voorzieningen, asociaal gedrag etc. 

Oplossing verbeteren leefbaarheid in de stad: 

1980: stadsvernieuwing

1990: herstructurering

Stadsvernieuwing

• Vanaf 1980
• Renovatie 
  
• Sloop en nieuwbouw (sanering)
  

Het verbeteren van de kwaliteit van de woningen (voor dezelfde inkomensgroep)

Herstructurering

Vanaf 1990 (tegelijk met concentratiebeleid!)

Verbeteren kwaliteit woningen, woningaanbod en openbare ruimte.

-> Slechtste woningen duurder en luxer. 

-> gentrification: aantrekken hoger opgeleide bevolking om meer verscheidenheid aan te brengen in de bevolkingssamenstelling

Voorbeeld gentrification Amsterdam

Hoe kan gentrificatie leiden tot segregatie?

Waarom levert de verbetering van woningkenmerken vaak niet veel op voor de verbetering van de leefbaarheid?

Opdrachten

Maak de opdrachten van 4.6 + samenvatting

Oefen toetsniveau m.b.v. examentraining