Verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

M, V of O

• Gebruik voornaamwoorden afhankelijk van woordgeslacht en antecedent.
• De gebruik je bij mannelijke én vrouwelijke woorden.
• Het gebruik je bij onzijdige woorden.
• Die en deze gebruik je bij het-woorden.
• Dit en dat gebruik je bij de-woorden.
• Tip: kijk bij mensen en dieren naar het biologische geslacht.

De minister en zijn mede-Kamerleden.

De koe en haar kalfjes.

M, V of O

Mannelijk voorbeeld:

Lidwoord = De auto rijdt op straat.

Onderwerp = Hij start niet.

Geen onderwerp = Ik zie hem rijden.

Bezittelijk = Ik vind zijn kleuren fraai.

Verwijswoord = De auto die daar rijdt.

M, V of O

Vrouwelijk voorbeeld:

Lidwoord = De televisie staat aan.

Onderwerp = Zij heeft vijf voorkeurtoetsen.

Geen onderwerp = Ik zie haar op de kast staan.

Bezittelijk = Ik vind haar uitzendingen interessant.

Verwijswoord = De televisie die daar staat.

Vaak woorden die eindigen op: -heid, -ing, -ij, -ie, -teit.

De overheid, de verzekering, de razernij, de filosofie, de realiteit.

M, V of O

Onzijdig voorbeeld:

Lidwoord = Het paard staat in de wei.

Onderwerp = Hij graast in de wei.

Geen onderwerp = Ik zie het in de wei galopperen.

Bezittelijk = Het paard en zijn manen.

Verwijswoord = Het paard dat in de wei staat.

De regering en haar plannen

1. Goed
2. Fout

Het deel die nog gedaan moet worden

1. Goed
2. Fout

Het verwijswoord wat

Gebruik je in 3 situaties:

1. Als er wordt terugverwezen naar een (stuk van een) zin

Zij heeft me een cadeau gegeven, wat ik erg kan waarderen.

2. Als er wordt terugverwezen naar een onbepaald woord

Niets van wat ik je gezegd heb, heb je begrepen.

3. Als er wordt terugverwezen naar een overtreffende trap

Het mooiste wat je me kunt geven, is een stralende lach.

Het eerste moment wat ik heb beleefd

1. Goed
2. Fout

Het is niet veel wat je ervan hebt gemaakt

1. Goed
2. Fout

Hij maakt er altijd een wedstrijd van, wat ik echt niet snap

1. Goed
2. Fout

Ze, hen en hun

1. Je gebruikt ze als het een onderwerp is

Toen ik André en Leonie gisteren zag, hadden ze net boodschappen gedaan.

2. Je gebruikt hun als het een meewerkend voorwerp is zonder voorzetsel.

Ik heb hun toen de boodschap meegegeven.

Ze, hen en hun

3. Je gebruikt hen als het een lijdend voorwerp is of na een voorzetsel.

Ik heb hen toevallig gisteren nog ontmoet.

Ik heb aan hen toen de boodschap meegegeven.

4. Hun en hen gebruik je uitsluitend bij personen.

Ze gebruik je voor dieren en zaken.

Ik heb ze (= de katten) een schoteltje melk gegeven. 

Ik heb hun / aan hen (= de mensen) een glas melk gegeven.

Ik heb ze (= de servetten) keurig gevouwen.

Ik heb een cadeautje voor hen gekocht

1. Goed
2. Fout

De honden hadden dorst. Ik heb hen water gegeven

1. Goed
2. Fout

Ik heb hun de brief gegeven

1. Goed
2. Fout

Waarvoor of voor wie

• Een veelvoorkomende fout is het gebruik van waarop, waarvoor, waarbij voor personen.
• Bij personen moet de vorm voorzetsel + wie gebruikt worden: op wie, voor wie, bij wie, enz.
• Dus niet: Het meisje waarop ik wacht.
• Maar: De trein waarop ik wacht... of: Het meisje op wie ik wacht...
  

Het meisje waarmee ik op reis ben geweest

1. Goed
2. Fout

De vereniging waarop ik zit

1. Goed
2. Fout