lesplan
Lesplan Schrijven OF-1F (leerjaar 1; gratis)
Wil je met dit lesplan aan de slag? Klik op de knop hieronder om een eigen kopie te maken in 'Mijn Lessen'. Vervolgens kun je de lessen aanpassen naar jouw wensen.
Doelgroep
Deze leerlijn Schrijven op niveau 0F-1F is bestemd voor het eerste leerjaar van het vmbo. We zijn uitgegaan van het kaderniveau. Waar mogelijk en nodig is voorzien differentiatie vmbo-b(k) aan de ene en vmbo-gt aan de andere kant. Voor havo/vwo-leerlingen kun je dit lesplan als basis gebruiken en zelf dia's toevoegen (of vervangen) met een verzwaarde opdracht.
Opzet
De leerlijn voor leerjaar 1 bestaat uit 3 blokken. Elk blok biedt lesstof voor 5-8 lesuren (afhankelijk van hoe licht of zwaar je het programma wilt maken). Het totale jaarprogramma komt daarmee op 15-24 lesuren. Ieder blok bevat theorie, verwerkingsopdrachten en een eindopdracht voor het schrijfdossier. Daarbij horen een nakijkformulier voor de leerling, om feedback te kunnen geven aan een medeleerling en een beoordelingsformulier met normering voor de docent.
Leerdoelen
De leerling kan:
- verschillende schrijfproducten herkennen;
- basisvaardigheden toepassen die betrekking hebben op schriftelijke communicatie;
- zich schriftelijk begrijpelijk uitdrukken;
- de juiste conventies herkennen en het belang daarvan inzien;
- de opmaak van een tekst volgens de regels verzorgen;
- in schriftelijke en digitale bronnen informatie zoeken, beoordelen en waarde ervan zien;
- schrijfproducten planmatig voorbereiden en uitvoeren;
- reflecteren op en herschrijven van een schrijfproduct naar aanleiding van geleverde feedback;
- deelnemen aan een overleg, planning of discussie.
Blok 1 - Wat is schrijfvaardigheid?
Schrijven is een onderdeel van het dagelijks leven. In de eerste les van deze lessenreeks worden leerlingen daarvan bewust gemaakt. Verder komen basale schrijfregels aan bod (hoofletters, leestekens) waaraan de teksten moeten voldoen. Tot slot oefenen de leerlingen met het schrijven van korte berichten, waarna ze feedback geven en ontvangen en deze verwerken.
Doelen:
- De leerling herkent een aantal schrijfproducten in het dagelijks leven.
- De leerling kan verschillende schrijfproducten noemen.
Doelen:
- De leerling herkent een aantal schrijfproducten in het dagelijks leven.
- De leerling kan verschillende schrijfproducten noemen.
(Deze les is niet vrij toegankelijk.)
Blok 1 - Schrijven voor publiek
In deze les staan schrijfdoelen en afstemming op je publiek centraal. Leerlingen maken kennis met de verschillende soorten doelgroepen en oefenen met het herkennen van publiek waarvoor een tekst bestemd is. Vervolgens oefenen ze met het schrijven van korte berichten voor een specifieke doelgroep. Tot slot komt het begrip schrijfdoel voorbij. De leerlingen maken kennis met verschillende tekstdoelen en oefenen met het herkennen ervan.
Doelen:
- De leerling weet dat er verschil is in publiek.
- De leerling weet dat je als schrijver rekening houdt met je publiek en kan voorbeelden daarvan geven.
Doelen:
- De leerling weet dat er verschil is in publiek.
- De leerling weet dat je als schrijver rekening houdt met je publiek en kan voorbeelden daarvan geven.
- De leerling kent de verschillende schrijfdoelen.
(Deze les is niet vrij toegankelijk.)
BLOK 1 - schrijfplan voor een verslag
In deze les oefenen de leerlingen allereerst met het beoordelen van de leesbaarheid van een tekst. Ze worden bewust gemaakt van aspecten die de leesbaarheid van een tekst bepalen. Hierna komen de afspraken aan bod rond de opbouw van een tekst, zals het gebruik van alinea's en witregels. Daarna wordt het schrijfplan geïntroduceerd en maken de leerlingen zelf zo'n schrijfplan.
Doelen:
- De leerling weet wat een verslag is.
- De leerling weet wanneer je een verslag schrijft.
- De leerling kan het schrijven van een verslag voorbereiden.
Doelen:
- De leerling weet wat een verslag is.
- De leerling weet wanneer je een verslag schrijft.
- De leerling kan het schrijven van een verslag voorbereiden.
- De leerling heeft weet van enkele schrijfconventies.
(Deze les is niet vrij toegankelijk.)
SCHRIJFDOSSIER: 1 HET SCHRIJVEN VAN EEN VERSLAG
In de laatste twee of drie lessen van deze lessenreeks gaat over het schrijven van een verslag. Leerlingen werken het schrijfplan uit tot een verslag voor de schoolkrant over de eerste weken op de middelbare school. Naast het oefenen met het schrijven van een verslag, oefenen leerlingen met het geven van feedback en het verwerken van feedback van klasgenoten in hun eigen verslag.
Afhankelijk van de afspraken die je maakt over de omvang, kan deze les twee of drie lessen beslaan.
Doelen:
- De leerling kan het schrijven van een verslag uitvoeren.
- De leerling hanteert de conventies die gelden voor een verslag.
- De leerling kan feedback vragen en geven op een schrijfproduct.
Afhankelijk van de afspraken die je maakt over de omvang, kan deze les twee of drie lessen beslaan.
Doelen:
- De leerling kan het schrijven van een verslag uitvoeren.
- De leerling hanteert de conventies die gelden voor een verslag.
- De leerling kan feedback vragen en geven op een schrijfproduct.
- De leerling kan de verkregen feedback verwerken in het schrijfproduct.
(Deze les is niet vrij toegankelijk.)
BLOK 2 - Bron en betrouwbaarheid
Niet onbelangrijk in een tijd dat schrijfproducten vaak aaneen hangen van alles van internet geknipt en geplakt wordt: de bron vermelden en kunnen inschatten hoe betrouwbaar een bron is.
De eerste les van deze tweede lessenreeks gaat daarom over bronnen en hun betrouwbaarheid. Leerlingen krijgen uitleg over wat bronnen zijn en welke soort bronnen ze het beste kunnen gebruiken voor welke soort informatie. Daarna komt de betrouwbaarheid van bronnen en het controleren van deze betrouwbaarheid aan bod. De les bevat oefeningen over het kiezen van het juiste soort bron en het schrijven van een verhaaltje met informatie uit bronnen.
Doelen:
- De leerling weet wat bronnen zijn.
- De leerling weet hoe om te gaan met verschillende bronnen.
De eerste les van deze tweede lessenreeks gaat daarom over bronnen en hun betrouwbaarheid. Leerlingen krijgen uitleg over wat bronnen zijn en welke soort bronnen ze het beste kunnen gebruiken voor welke soort informatie. Daarna komt de betrouwbaarheid van bronnen en het controleren van deze betrouwbaarheid aan bod. De les bevat oefeningen over het kiezen van het juiste soort bron en het schrijven van een verhaaltje met informatie uit bronnen.
Doelen:
- De leerling weet wat bronnen zijn.
- De leerling weet hoe om te gaan met verschillende bronnen.
- De leerling kan uitleggen waarom de betrouwbaarheid van een bron belangrijk is en wat meespeelt in de beoordeling ervan.
(Deze les is niet vrij toegankelijk.)
BLOK 2 - EEN INSTRUCTIE Schrijven
Leerlingen maken kennis met het begrip instructie en ervaren hoe het is om een opdracht met en zonder instructie uit te voeren. Vervolgens krijgen ze uitleg over de voorwaarden voor een goede instructie. We besteden aandacht aan structuur, taalgebruik en opmaak. De les sluit af met een oefening waarbij leerlingen zelf een instructie schrijven en elkaars instructie beoordelen.
(Probeer deze les gratis uit.)
Doelen:
- De leerling weet wat een instructie is.
- De leerling weet hoe je een instructie schrijft.
- De leerling kan een passende opmaak kiezen.
- De leerling weet wat een instructie is.
- De leerling weet hoe je een instructie schrijft.
- De leerling kan een passende opmaak kiezen.
SCHRIJFDOSSIER: 2 RECEPTENBOEK
In deze tweede eindopdracht, die bestemd is voor meerdere lessen, gaan leerlingen samen een receptenboek maken. Er zijn twee moeilijkheidsgraden aangebracht:
1 basiskaderleerlingen
2 vmbo-t/mavo (havo)
De leerlingen schrijven zelf ieder een tweetal recepten dat uiteindelijk gebundeld wordt in een receptenboek met de bijdrages van alle leerlingen.
De eindopdracht beslaat drie klassikale lessen en is erop gericht leerlingen te laten oefenen met het schrijven van een instructie, het overleggen en samenwerken met klasgenoten en het geven en verwerken van feedback. Leerlingen reflecteren dan ook niet alleen op het resultaat (dat becijferd wordt), maar ook op het proces (geen cijfer, het doel is bewustwording).
Doelen:
- De leerling weet wat een opmaak is en waarvoor die dient.
- De leerling kan het belang uitleggen van de juiste opmaak van schrijfproducten.
- De leerling kan informatie verzamelen.
- De leerling kan samenwerken en overleggen.
- De leerling kan met anderen een inleiding schrijven.
- De leerling kan informatie juist indelen.
- De leerling kan feedback vragen, geven en ontvangen op een schrijfproduct.
- De leerling kan de verkregen feedback verwerken in het schrijfproduct.
- De leerling weet wat een opmaak is en waarvoor die dient.
- De leerling kan het belang uitleggen van de juiste opmaak van schrijfproducten.
- De leerling kan informatie verzamelen.
- De leerling kan samenwerken en overleggen.
- De leerling kan met anderen een inleiding schrijven.
- De leerling kan informatie juist indelen.
- De leerling kan feedback vragen, geven en ontvangen op een schrijfproduct.
- De leerling kan de verkregen feedback verwerken in het schrijfproduct.
- De leerling kan samen met anderen een schrijfproduct samenstellen en bundelen.
(Probeer deze les gratis uit.)
BLOK3 - De krant
In dit laatste schrijfblok maken leerlingen aan een krant voor aankomende brugklassers op hun school. Ze schrijven zelf verschillende artikelen voor in deze krant en stellen hem in de laatste les van de lessenreeks samen.
In deze eerste les van de reeks maken leerlingen kennis met de krant. Ze leren over de kenmerken van een krant en over de verschillende soorten artikelen die in een krant staan, zoals interviews, rubrieken en informatieve artikelen. De leerlingen oefenen ook met het het herkennen en beoordelen van deze verschillende soorten artikelen.
Doelen:
- De leerling weet wat een krant is en welke soorten teksten erin staan.
- De leerling kan de verschillende soorten teksten in kranten herkennen en onderscheiden.
- De leerling kan nadenken over doelgroepen en hoe hij/zij de eigen teksten aanpast op een specifieke doelgroep.
(Deze les is niet vrij toegankelijk.)
BLOK3 - Het interview
In deze les verdiept de klas zich in het interview. Leerlingen leren wat een interview is en maken kennis met open en gesloten vragen. Ze oefenen met het herkennen van deze twee soorten vragen en leren wat voor verschillende effecten het stellen van gesloten of open vragen kan hebben. De les sluit af met een opdracht waarbij leerlingen een eigen interview voorbereiden, dit interview nemen ze af en werken ze voor de volgende les uit. De definitieve versie van het interview zal in de brugklaskrant komen te staan.
Doelen:
- De leerling weet wat een interview is.
- De leerling weet wat open en gesloten vragen zijn en kan beide vraagvormen gebruiken.
- De leerling weet hoe hij/zij een interview voorbereidt.
- De leerling kan uitleggen hoe je een gesprekspartner op de juiste manier benadert en aanspreekt.
(Deze les is niet vrij toegankelijk.)
BLOK3 - informatief artikel en rubrieken
In deze les leren de leerlingen over het informatieve artikel en de rubriek. De leerlingen maken kennis met de verschillende kenmerken van informatieve artikelen en rubrieken.
In deze les oefenen ze met het verzinnen van een onderwerp voor een informatief artikel en het maken van een bijbehorend schrijfplan. Op basis van een schrijfplan dat ze maken, werken de leerlingen een informatief artikel uit voor in hun brugklaskrant. In het artikel verwerken ze uitleg en argumenten.
Doelen:
- De leerling weet wat een informatief artikel is.
- De leerling weet wat een rubriek is.
- De leerling weet welke kenmerken informatieve artikelen en rubrieken hebben.
- De leerling kan een geschikt onderwerp voor een informatief artikel bedenken dat aansluit bij het doel van de brugklaskrant.
- De leerling kan een schrijfplan maken voor een informatief artikel.
In deze les oefenen ze met het verzinnen van een onderwerp voor een informatief artikel en het maken van een bijbehorend schrijfplan. Op basis van een schrijfplan dat ze maken, werken de leerlingen een informatief artikel uit voor in hun brugklaskrant. In het artikel verwerken ze uitleg en argumenten.
Doelen:
- De leerling weet wat een informatief artikel is.
- De leerling weet wat een rubriek is.
- De leerling weet welke kenmerken informatieve artikelen en rubrieken hebben.
- De leerling kan een geschikt onderwerp voor een informatief artikel bedenken dat aansluit bij het doel van de brugklaskrant.
- De leerling kan een schrijfplan maken voor een informatief artikel.
- De leerling kan uitleg en argumenten verwerken in een informatief artikel.
(Deze les is niet vrij toegankelijk.)
BLOK3 - Instructie en advertentie
In deze les maken leerlingen een instructie en een advertentie voor in hun brugklaskrant. In het vorige schrijfblok kwam de instructie al aan bod; hier volgt een korte herhaling van de kenmerken van een instructie. Daarna schrijven de leerlingen zelf een instructie voor aankomende brugklassers. Vervolgens maken ze kennis met de verschillende kenmerken van een advertentie en oefenen ze met het schrijven van een advertentietekst.
- De leerling kan een duidelijke instructie schrijven.
- De leerling weet wat een advertentie is en kent de kenmerken van een advertentie.
- De leerling kan een tekst voor een advertentie schrijven.
- De leerling weet hoe hij/zij passende afbeeldingen zoekt bij een tekst.
(Deze les is niet vrij toegankelijk.)
Schrijfdossier: 3 Brugklaskrant
In deze derde eindopdracht, bestemd voor meerdere lessen, maken leerlingen samen de krant voor aankomende brugklassers af.
De leerlingen hebben in de voorgaande lessen in groepjes gewerkt aan een interview, een informatief artikel, twee rubrieken, een instructie en een advertentie. Deze teksten worden in deze les gebundeld in een brugklaskrant.
De eindopdracht is er ook op gericht leerlingen te laten oefenen met het overleggen, discussieren en samenwerken met klasgenoten, het plannen en het geven en verwerken van feedback. Leerlingen reflecteren dan ook niet alleen op het resultaat (dat becijferd wordt), maar ook op het proces (geen cijfer, het doel is bewustwording).
Doelen:
- De leerling kan deelnemen aan een overleg, planning of discussie.
De leerlingen hebben in de voorgaande lessen in groepjes gewerkt aan een interview, een informatief artikel, twee rubrieken, een instructie en een advertentie. Deze teksten worden in deze les gebundeld in een brugklaskrant.
De eindopdracht is er ook op gericht leerlingen te laten oefenen met het overleggen, discussieren en samenwerken met klasgenoten, het plannen en het geven en verwerken van feedback. Leerlingen reflecteren dan ook niet alleen op het resultaat (dat becijferd wordt), maar ook op het proces (geen cijfer, het doel is bewustwording).
Doelen:
- De leerling kan deelnemen aan een overleg, planning of discussie.
- Alle doelen die in de voorgaande lessen zijn behandeld.
(Deze les is niet vrij toegankelijk.)
