exordium 13

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Etenim quid aliud hoc iudicio temptatur, nisi ut id fieri liceat?

etenim = want

tempto = proberen

licet = het is toegestaan (basiswoord!)

fio = gebeuren (basiswoord!)

temptatur is de pv van de hoofdzin. Hoe moet je temptatur vertalen?

1. moge hij proberen
2. hij probeert
3. moge er geprobeerd worden
4. er wordt geprobeerd

Wat is het onderwerp?

1. quid
2. quid aliud
3. hoc
4. hoc iudicio

ut .... liceat. liceat is hier een

1. coniunctivus finalis
2. coniunctivus consecutivus

liceat is een coniunctivus omdat

1. het een afhankelijke vraag is
2. het een onzekerheid is
3. het volgt op nisi
4. het volgt op ut

Na liceat volgt een a.c.i. Noteer deze

Etenim quid aliud hoc iudicio temptatur, nisi ut id fieri liceat?
vertaal:

Accusant ii, qui in fortunas huius invaserunt, 

causam dicit is, cui praeter calamitatem nihil reliquerunt.

accuso - aanklager zijn

ii = ei

fortunae - vermogen

huius - aanwijzend vnw, verwijst naar S. Roscius

invado - zich toe-eigenen

causam dico - zich verdedigen

praeter + acc. - behalve (basiswoord)

calamitas - rampspoed

nihil - niets (basiswoord)

ii = ei. Van welk woord komt dit?

huius is een aanwijzend voornaamwoord. welke naamval?

1. nom.
2. gen.
3. dat.
4. acc.

cui . Hoe vertaal je een betrekkleijk voornaamwoord in de dativus ook al weer?

1. aan/voor die
2. aan/voor wie
3. die
4. met wie

Hoe vertaal je reliquerunt?

1. zij laten achter
2. zij hebben achtergelaten
3. zij hadden achtergelaten

vertaal: Accusant ii, qui in fortunas huius invaserunt,
causam dicit is, cui praeter calamitatem nihil reliquerunt

Accusant ii, quibus occidi patrem Sex.Rosci bono fuit,

causam dicit is, cui non modo luctum mors patris attulit, verum etiam egestatem

occido - doden (basiswoord)

bono sum + dat. - voordelig zijn voor

non modo... verum etiam- niet alleen...maar ook

affero - meebrengen (basiswoord)

luctus - verdriet

egestas - armoede

quibus: welke naamval en functie?

1. dativus, veroorzaakt door 'bono fuit'
2. ablativus, veroorzaakt door 'bono fuit'
3. nominativus, onderwerp
4. dativus, betrekkelijk voornaamwoord

Van 'bono fuit' is ook een a.c.i. afhankelijk (occidi patrem). Hoe vertaal je die?

1. .. dat de vader doodde
2. ... dat de vader had gedood
3. ... dat de vader werd gedood
4. ...dat de vader was gedood

wat is het onderwerp van betr.bijzin 'cui... egestatem'?

1. cui
2. luctum
3. mors
4. egestatem

Accusant ii, quibus occidi patrem Sex.Rosci bono fuit,
causam dicit is, cui non modo luctum mors patris attulit, verum etiam egestatem

accusant ii, qui hunc ipsum iugulare summe cupierunt, 

causam dicit is, qui etiam ad hoc ipsum iudicium cum praesidio venit

iugulo - de hals doorsnijden

summe - in de hoogste mate

cupierunt = cupiverunt (basiswoord)

praesidium = gewapende escorte

ipse - 1. (hij) zelf 2. juist (basiswoord)

hunc ipsum. Welke naamval en functie?

1. nominativus, subj.
2. accusativus, bwb.
3. accusativus, obj.
4. gen.pl., bvb

cum + abl. betekent

1. toen
2. wanneer
3. omdat
4. (samen) met

vertaal: accusant ii, qui hunc ipsum iugulare summe cupierunt,
causam dicit is, qui etiam ad hoc ipsum iudicium cum praesidio venit

ne hic ibidem ante oculos vestros trucidetur

hic ibidem - juist hier

trucido - afslachten

ante + acc. - voor

ne + coni. in de bijzin geeft altijd aan:

1. een doel
2. een gevolg
3. een wens
4. een mogelijkheid

vertaal: ne hic ibidem ante oculos vestros trucidetur

denique accusant ii, quos populus poscit, 

causam dicit is, qui unus relictus ex illorum nefaria caede restat.

posco- (op)eisen (basiswoord); hier : om te bestraffen

unus - een, (als) enige, alleen (basiswoord)

nefarius - gewetenloos, misdadig

caedes- moord, slachting (basiswoord)

resto - overblijven, nog in leven zijn

wie / wat is het onderwerp in de bijzin quos populus poscit?

1. quos
2. populus
3. het onderwerp zit in de pv

'unus' moet je praedicatief vertalen. Met welk voorzetsel doe je dat vaak?

1. met
2. als
3. dan

welke werkwoordsvorm is relictus?

1. ppa
2. ppp
3. inf.
4. g.vum

Hoe vertaal je relictus dan?

1. overgebleven
2. over te blijven
3. overblijvend
4. moet overblijven

nefarius is een bijv.nw. Waarmee congrueert het?

1. unus
2. ex
3. illorum
4. caede

wie wordt er bedoeld met illorum

1. de aanklagers
2. de verdedigers
3. de rechters
4. de toehoorders

vertaal: denique accusant ii, quos populus poscit,
causam dicit is, qui unus relictus ex illorum nefaria caede restat.

relictus.. restat. welk stilistisch middel?

1. tautologie
2. pleonasme
3. contaminatie