D gezegde les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Lesplanning

* stillezen in je leesboek

* terugblik vorige lessen

* bespreken huiswerk (par. D)

* oefeningen

Lesdoel

Aan het eind van de 

les kan/weet ik:

* de kenmerken en onderdelen van een werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde herkennen en benoemen.

Vraag

Hoeveel voornaamwoorden kan je in een zin herkennen en benoemen? Schrijf op in je schrift/op een blaadje en houd dat omhoog!

(In totaal moet je er 8 kunnen herkennen / benoemen.)

Par. D

Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

Huiswerk

Par. D gezegde

Lezen theorie (HB 154-157)

Maken opdr. 1 t/m 4

Vraag

Wat is het verschil tussen een werkwoordelijk en een naamwoordelijk gezegde?

Schrijf op in je schrift.

Werkwoordelijk gezegde (wg)

doen-betekenis / betreft een handeling

► alle werkwoorden van een zin

Werkwoordelijk gezegde

beschrijft wat het           Het meisje zwaait.

onderwerp doet

kern = zelfstandig          Mijn broertje studeert voor

werkwoord                     zijn examens.

scheidbaar werkwoord    Zij kwam veel te laat binnen.

Stappenplan – deel 1

1. Bepaal het zelfstandig werkwoord. Let op scheidbare werkwoorden.
   
2. Bepaal of er hulpwerkwoorden zijn.

-> werkwoordelijk gezegde

Voorbeeld en redenering



Ik zou vanavond wel pizza willen eten.

eten = zelfstandig werkwoord

zou = hulpwerkwoord

willen = hulpwerkwoord

-> zou willen eten = werkwoordelijk gezegde

Voorbeeld en redenering

Met wie spreek je volgende week allemaal af?

spreek af = scheidbaar werkwoord (afspreken)

geen hulpwoorden

-> spreek af = werkwoordelijk gezegde

Stappenplan – deel 2

Kijk of in de zin:

► het woordje te voor een werkwoord staat;

► een wederkerend voornaamwoord staat;

► een vaste uitdrukking staat.

-> horen ook bij werkwoordelijk gezegde

Voorbeeld en redenering

Alle leerlingen zaten stil te werken.

► te staat voor een werkwoord

-> zaten te werken = werkwoordelijk gezegde

Voorbeeld en redenering

De dieven kozen het hazenpad.

► het hazenpad kiezen = vaste uitdrukking

-> kozen het hazenpad = werkwoordelijk gezegde

Opdracht

Par. D opdracht 5 maken

Naamwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde (ng)

• zegt iets over wat iemand is (of wordt of blijft).
• bestaat uit één of meer werkwoorden en een naamwoord.
• heeft altijd een koppelwerkwoord (kww) in de zin.
• het kww koppelt een eigenschap (naamwoord) aan het onderwerp

Ng bestaat uit:

Werkwoordelijk deel = kww + eventuele hww 

Naamwoordelijk deel = waaraan het onderwerp gekoppeld wordt (een zn of bn)

Verschil wg en ng:

Werkwoordelijk gezegde zegt wat iemand of iets doet. 

Naamwoordelijk gezegde zegt wat iemand of iets is of wordt . 

Naamwoordelijk gezegde

Koppelwerkwoorden(kww)

Zijn

Worden

A-

Blijven

Blijken

E-

Lijken

Schijnen

+ H D V (heten, dunken, voorkomen)

Het koppelt het onderwerp aan het naamwoordelijk deel. Het zegt wat het onderwerp IS of Wordt

Soorten werkwoorden

1. zelfstandige werkwoorden (zww)  = wg

2. hulpwerkwoorden (hww) = extra werkwoord in de zin

Regel: "Bij twee of meer werkwoorden in de zin is de persoonsvorm ALTIJD een hulpwerkwoord (hww)."

Werkwoordelijk deel van het naamwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk deel (ww.deel) bevat alle werkwoorden uit de zin. 

Het belangrijkste werkwoord is 

een koppelwerkwoord (kww). 

Voorbeeld

Nova / wil / later / een beroemde pianiste / worden.

1 worden = kww 

2 Nova wil later iets worden, namelijk een beroemde pianiste.

3 Vraag: Wat wil Nova worden? Antwoord: een beroemde pianiste.

4 ng = wil [een beroemde pianiste] worden

De stappen

1. Stel vast of er een koppelwerkwoord in de zin staat.

2. Stel vast of het onderwerp iets doet of iets is of wordt.

Is het belangrijkste ww een koppelwerkwoord?

3. Als het onderwerp iets is/wordt, stel je de vraag: Wat + persoonsvorm + onderwerp + overige werkwoorden? Het antwoord op die vraag is het naamwoordelijk deel.

4. Noteer het naamwoordelijk gezegde: pv + [nw.deel] + overige werkwoorden. Zet het naamwoordelijk deel tussen vierkante haken.

Voorbeelden

1. Peter / gaat / naar Groningen. (WG)

• gaat = zww 

2. Peter / is / naar Groningen / gegaan. (WG)

• is = hww,  gegaan = zww 

3. Peter / is / sportief. (NG)

• is = kww 

4. Peter / is / gelukkig / gebleven. (NG)

• is=hww, gebleven=kww 

In zinnen met een naamwoordelijk gezegde zit nooit een lijdend voorwerp!

Opdracht

Par. D opdracht 6 maken

Afsluiting

Schrijf op in je schrift

Ik kan het werkwoordelijk gezegde in een zin herkennen.

0 = echt (nog) niet / 10 = absoluut wel

Schrijf op in je schrift

Ik kan het naamwoordelijk gezegde in een zin herkennen.

0 = echt (nog) niet / 10 = absoluut wel

Hoe vind je dat je gewerkt hebt?

Teken een emoji in je schrift.