HA Spelling ww H2-H6 (mm1)

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Lesdoelen

1. Aan het eind van de les weet ik hoe ik de pv in de tegenwoordige tijd (tt) schrijf;
2. Aan het eind van de les weet ik hoe ik de pv in de verleden tijd (vt) schrijf;
3. Aan het eind van de les weet ik hoe ik het voltooid deelwoord (vd) schrijf.
   

Wat is een werkwoord?

Een werkwoord vertelt iets over wat iemand doet of wat er gebeurt (of wat er juist niet gebeurt = toestand) in de zin.
Ook geeft een werkwoord aan in welke tijd de zin staat: de verleden, tegenwoordige of toekomende tijd.
Bij twijfel: kijk of je het woord kunt vervoegen
(ik.., jij..., hij... etc.)

Voorbeeld pv vinden in een zin

De tuinman werkt in de tuin.
(vragend)
Werkt de tuinman in de tuin?
(andere tijd)
De tuinman werkte in de tuin.

De tuinman werkt in de tuin.

De stam van het werkwoord

Voor de spelling van de persoonsvorm (pv) heb je de stam / ik-vorm van het werkwoord (ww) nodig.

Tip: Schrijf altijd eerst de ik-vorm van het ww op als het ww in de zin de pv is!

Voorbeelden van de stam

De stam is het hele werkwoord -en
Bijvoorbeeld:
(hele werkwoord - stam - ik-vorm)
lopen - lop - ik loop
laden - lad - ik laad
werken - werk - ik werk

persoonsvorm tegenwoordige tijd (-d/-dt en -t)

De spellingsregel voor de tegenwoordige tijd is:

ik                               -->    ik-vorm
jij                               -->    ik-vorm +t (maar vragend is ik-vorm)

hij (zij, u, het)       -->    ik-vorm +t

wij, jullie, zij          -->    hele werkwoord

voorbeeld persoonsvorm tegenwoordige tijd

lopen - loop

ik loop
jij loopt (loop jij?)

hij (zij, u, het) loopt

wij, jullie, zij lopen

persoonsvorm tegenwoordige tijd (-d/-dt en -t)

Bij werkwoorden waarvan de ik-vorm eindigt op een -d
hoor je de extra -t niet! (want je hoort al de -d die aan het eind van een woord klinkt als een 't' - vergelijk uitspraak 'hond').
Bij twijfel vervang je het werkwoord door het werkwoord 'smurfen' of 'werken' of een ander werkwoord waarvan de ik-vorm niet eindigt op een -d zodat je die 't' wel of niet hoort!

voorbeeld pv tt waarvan de ik-vorm eindigt op -d

vinden (hele ww - vergelijk met werken)
ik vind (ik werk)
jij vindt (vind jij?) (jij werkt / werk jij?)
hij vindt (hij werkt)
wij vinden (wij werken)
jullie vinden (jullie werken)
zij vinden (zij werken)

onregelmatige ww tt ("sterk")

hebben (ik heb, jij hebt, hij heeft, wij/jullie/zij hebben)
zijn (ik ben, jij bent, hij is, wij/jullie/zij zijn)
kunnen (ik kan, jij kunt, hij kan, wij/jullie zij kunnen)
willen (ik wil, jij wilt, hij wil, wij/jullie/zij willen)
mogen (ik mag, jij mag, hij mag, wij/jullie/zij mogen)
zullen (ik zal, jij zult, hij zal, wij/jullie/zij zullen)

persoonsvorm (pv) verleden tijd (vt)

Er zijn 2 groepen werkwoorden:

1. regelmatige ww = "zwakke" ww (de klank van het werkwoord verandert niet veel: ik werk (tt) - ik werkte (vt)

2. onregelmatige ww = "sterke" ww (de klank van het werkwoord verandert in de vt: ik loop (tt) - ik liep (vt)

persoonsvorm verleden tijd (zwakke ww)

De spellingsregel voor de verleden tijd van een zwak ww:

ik, jij, hij, zij, u, het      -->    ik-vorm + te of + de
wij, jullie, zij                  -->    ik-vorm + ten of + den

voorbeeld pv vt (zwakke ww)

werken - werk (stam tt)                    lusten - lust (stam tt)  

ik, jij, hij, zij, u, het     werkte            lustte

wij, jullie, zij                 werkten         lustten

spelen - speel  (stam tt)                   raden - raad (stam tt)                

ik, jij, hij, zij, u, het     speelde         raadde

wij, jullie, zij                 speelden      raadden

persoonsvorm verleden tijd (sterk ww)

Bij sterke ww verandert de klank in de verleden tijd.

Als je in het enkelvoud niet hoort/weet of het eindigt op een 'd' of een 't', maak het woord dan langer (verlengproef).

Bijvoorbeeld:

vinden - vond (want wij vonden)

worden - werd (want wij werden)

vechten - vocht (want wij vochten)

voltooid deelwoord

Er zijn ook naast de persoonsvorm vaak andere werkwoorden in de zin, bijvoorbeeld het hele werkwoord of het voltooid deelwoord (vd).

Als een vd in het gezegde voorkomt, staat er altijd een vorm van hebben, zijn of worden in de zin.

Bijvoorbeeld:

wij hebben gewerkt, jij bent vertrokken, het wordt hersteld

spelling van het vd

Bij zwakke ww eindigt het vd op een -d of een -t:

fietsen - fiets - fietste - gefietst

verscheuren - verscheur - verscheurde - verscheurd

Als je niet weet of het vd eindigt op een 'd' of 't' dan maak je het woord in gedachten langer (verlengproef):

gefietst - gefietste

verscheurd - verscheurde

spelling van het vd

Bij sterke ww eindigt het vd vaak op -en:

lopen - loop - liep - gelopen

zwijgen - zwijg - zweeg - gezwegen