AFP 5 - Les 2

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

AFP 1 - Les 1

Anatomie, Fysiologie, Pathologie 5 - 

Les 2

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Communicatie via het zenuwstelsel
• Opdracht 1 - Begrippen
• Opdracht 2 - Begrippen toepassen
• Functies van de hersenen
• Een zenuwimpuls genereren en overdragen
• Quizvragen

Weekplanning

Wk 1: Uitval

Wk 2: Vervalt (Hemelvaart)

Wk 3: Anatomie van de hersenen en het zenuwstelsel

Wk 4: Fysiologie van het zenuwstelsel

Wk 5: Zenuwstelsel en voedselinname

Wk 6: Bouw en werking van het ademhalingsstelsel

Leerdoelen 

Jij:

- Kunt de functies van het centrale en perifere zenuwstelsel beschrijven

- Kunt het onderscheid herkennen en toelichten tussen centraal/perifeer, autonoom/animaal en sympatisch/parasympatisch zenuwstelsel

- Kunt de functies uitleggen van de belangrijkste onderdelen van het zenuwstelsel (zoals hersenen, ruggenmerg, zenuwen) uitleggen

- Kunt de functies van de verschillende hersengebieden (zoals cerebrum, cerebellum, hersenstam) beschrijven

- Kunt toelichten hoe zenuwimpulsen worden gegenereerd en overgedragen.

- Kunt uitleggen hoe synapsen werken en de rol van neurotransmitters bij de signaaloverdracht tussen zenuwcellen.

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Communicatie via het zenuwstelsel
• Opdracht 1 - Begrippen
• Opdracht 2 - Begrippen toepassen
• Functies van de hersenen
• Een zenuwimpuls genereren en overdragen
• Quizvragen

Wat gebeurt er in je lichaam in deze situatie?

Je rijdt op een kronkelige bergweg en plotseling komt er een auto recht op je af. Op het laatste moment wijken jij en de andere chauffeur uit. Je hart klopt in je keel - zelfs als het gevaar allang geweken is. Een buitenstaander heeft gezien dat je een potentieel dodelijk ongeluk hebt voorkomen. Je lichaam reageerde op deze situatie. Wat gebeurt er in je lichaam?

Prikkel in ogen -> via sensorische zenuwcel richting hersenen -> hersenen registreren de prikkel -> impuls vanuit hersenen via motorische zenuwcel naar armen om te sturen en uit te wijken + impuls richting hart om sneller te gaan kloppen (sympatisch zenuwstelsel activeren; fight/flight/freeze)

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Communicatie via het zenuwstelsel
• Opdracht 1 - Begrippen
• Opdracht 2 - Begrippen toepassen
• Functies van de hersenen
• Een zenuwimpuls genereren en overdragen
• Quizvragen

Opdracht 1

Zoek de betekenis van de volgende begrippen op en noteer deze in je eigen woorden inclusief bronvermelding:

• Zintuigcellen
• Impuls
• Prikkels 
• Zenuwstelsel
• Hormoonstelsel
• Hormonen
• Neuronen
• Neurotransmitters
• Drempelwaarde

Antwoorden opdracht 1

Zintuigcellen

Op te delen in 2 verschillende soorten zintuigcellen. 

1. Vangen inwendige prikkels op, bijvoorbeeld: in de bloedvaten om de glucoseconcentratie of de temperatuur te meten
2. Vangen prikkels vanuit de buitenwereld op met de zintuigen. Bijvoorbeeld: zintuigcellen voor het oor zijn het meest gevoelig voor een geluidsprikkel. 

Impulsen

Een elektrische lading/signaal dat door zenuwcellen en hun uitlopers wordt vervoerd.

Prikkels

Impulsen

Een elektrische lading/signaal dat door zenuwcellen en hun uitlopers wordt vervoerd.

Prikkels (klik op de afbeelding)

Een invloed uit het milieu 

op het organisme. 

Zenuwstelsel

Het orgaansysteem dat bij dieren een coördinerende rol speelt bij alle handelingen, zoals het aansturen van de spieren, het verwerken van zintuigelijke prikkels en (bij hogere diersoorten) de emotionele en cognitieve processen. Het zenuwstelsel bestaat uit een centraal zenuwstelsel en een perifeer zenuwstelsel. Hersenen en ruggenmerg behoren tot het centrale zenuwstelsel. Alle zenuwen die richting de spieren en klieren lopen vormen het perifere deel van het zenuwstelsel.

Impulsen

Een elektrische lading/signaal dat door zenuwcellen en hun uitlopers wordt vervoerd.

Prikkels

Hormoonstelsel (endocriene cellen)

Het hormoonstelsel bestaat uit verschillende hormoonklieren. Elke hormoonklier produceert bepaalde hormonen en geeft deze af. Niet alleen hormoonklieren maar ook lichaamscellen zijn in staat om hormonen te produceren. Deze hormonen heten weefselhormonen. Voorbeelden zijn de darmen, de maag en de nieren. De hormonen worden via het bloed getransporteerd en voornamelijk in de lever afgebroken.

Hormonen 

Chemische stoffen die door hormoonklieren aan het bloed 

worden afgegeven en processen in het lichaam regelen. 

Hormonen werken specifiek, dit betekent dat maar één 

weefsel reageert op de hormonen. Hormonen binden op

de receptoreiwitten van de doelcellen. Hormonen hebben      KLIK OP AFBEELDING!

een “opdracht” voor de specifieke doelcellen.

Impulsen

Een elektrische lading/signaal dat door zenuwcellen en hun uitlopers wordt vervoerd.

Prikkels

Neuronen

Ook wel zenuwcellen. Zenuwcellen geven signaal-

moleculen af die we neurotransmitters noemen. 

Een zenuwcel is opgebouwd uit een cellichaam met 

uitlopers. Er zijn motorische zenuwcellen, sensorische 

zenuwcellen en schakelcellen. Bundels zenuwcellen 

vormen zenuwen. Er zijn motorische-, sensorische- en

 gemengde zenuwen.

Neurotransmitters

Neurotransmitters zijn de signaalstofjes die zenuwimpulsen overdragen tussen zenuwcellen (neuronen) en/of kliercellen en spiercellen. Je zou het boodschappers kunnen noemen bestaande uit een chemische substantie. Elke boodschap begint met een elektrisch signaal. 

 

Minimale sterkte van een prikkel op een zintuigcel waarbij er een impuls ontstaat op de sensorische zenuw. Als de prikkel onder de drempelwaarde blijft, ontstaat er geen impuls en is er ook geen waarneming.

Impulsen

Een elektrische lading/signaal dat door zenuwcellen en hun uitlopers wordt vervoerd.

Prikkels

Drempelwaarde

Minimale sterkte van een prikkel op een zintuigcel waarbij er een impuls ontstaat op de sensorische zenuw. Als de prikkel onder de drempelwaarde blijft, ontstaat er geen impuls en is er ook geen waarneming.

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Communicatie via het zenuwstelsel
• Opdracht 1 - Begrippen
• Opdracht 2 - Begrippen toepassen
• Functies van de hersenen
• Een zenuwimpuls genereren en overdragen
• Quizvragen

Opdracht 2: Zet de onderstaande begrippen in de juiste volgorde 

hoe het lichaam reageert.

Je vangt een                            op, het verkeer komt op je af dus dit ontvang je van licht, beweging e.d. Dit wordt opgevangen door                         die zich vaak in zintuigen bevinden. Deze worden geprikkeld en er ontstaat een                                 . De impuls wordt door de zenuwen naar je hersenen geleid, door middel van het                          . In noodsituaties wordt je hartslag hierdoor versneld en je spieren spannen zich aan voor actie. Vervolgens ondersteunt het                         , dat trager werkt, het zenuwstelsel. Hierdoor worden de reacties zoals de hartslag en het aanspannen spieren in stand gehouden. Het hormoonstelsel maakt                          aan, zoals adrenaline. 

1

2

3

4

5

6

Zintuigcellen

Prikkel

Hormonen

Impuls

Zenuwstelsel

Hormoonstelsel

Opdracht 2: Zet de onderstaande begrippen in de juiste volgorde 

hoe het lichaam reageert.

Je vangt een       prikkel          op, het verkeer komt op je af dus dit ontvang je van licht, beweging e.d. Dit wordt opgevangen door     zintuigcellen       die zich vaak in zintuigen bevinden. Deze worden geprikkeld en er ontstaat een        impuls.        De impuls wordt door de zenuwen naar je hersenen geleid, door middel van het           zenuwstelsel               . In noodsituaties wordt je hartslag hierdoor versneld en je spieren spannen zich aan voor actie. Vervolgens ondersteunt het   hormoonstelsel, dat trager werkt, het zenuwstelsel. Hierdoor worden de reacties zoals de hartslag en het aanspannen spieren in stand gehouden. Het hormoonstelsel maakt    hormonen  aan, zoals adrenaline. 

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Communicatie via het zenuwstelsel
• Opdracht 1 - Begrippen
• Opdracht 2 - Begrippen toepassen
• Functies van de hersenen
• Een zenuwimpuls genereren en overdragen
• Quizvragen

Aan de slag!

Maak opdracht 3 over de functies van de grote hersenen.

ELO -> AFP 5 -> Les 2 - Opdracht 3

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Communicatie via het zenuwstelsel
• Opdracht 1 - Begrippen
• Opdracht 2 - Begrippen toepassen
• Functies van de hersenen
• Een zenuwimpuls genereren en overdragen
• Quizvragen

Van prikkel tot impuls 

Een zenuwimpuls genereren 

Een zenuwimpuls genereren betekent het laten ontstaan van een zenuwimpuls.

1. Prikkel: Een neuron wordt geprikkeld, bijvoorbeeld door het aanraken van een cactus
2. Membraanpotentiaal= de prikkel veroorzaakt de elektrische spanning over een membraan. Dat betekent dat er een verschil is in geladen deeltjes aan de ene kant van het membraan in vergelijking tot de andere kant.
3. Drempelwaarde bereikt: De verandering van elektrische lading van het celmembraan wordt veroorzaakt doordat natrium langzaam in de cel gaat. Op het moment dat er voldoende natrium in de cel is, dan is de drempelwaarde bereikt, dan gaan de deuren open en stroomt veel natrium naar binnen. Dan wordt het binnen in de cel heel positief geladen en er ontstaat een actiepotentaal. Alleen bij aan actiepotentiaal wordt een impuls gegenereerd (alleen dan ontstaat een impuls).

Acethylcholine bindt aan de receptoren van B, waardoor het membraan depolariseert (positiever wordt). 

In de dendriet (of in de spier) begint een nieuwe actiepotentiaal.

Een zenuwimpuls overdragen

2. Van zenuwcel naar spier 

1. Van zenuwcel naar zenuwcel

Naar een zenuwcel

• Neurotransmitters zijn overdrachtstofjes die het impuls wat is ontstaan doorgeven van de ene neuron (zenuwcel) naar de andere neuron
• Neuron= zenuwcel & Transmit= 'doorgeven'
• Synaps (4)= opening tussen 2 zenuwuiteindes

1. Axon (A) laat blaasjes met daarin neurotransmitters (2) los in de synapsspleet
2. Neurotransmitters binden aan receptoren (5) van dendriet
3. Dendriet (B) zet impuls voort

Axon

Dendriet

Neurotransmitters

Receptor

Acethylcholine bindt aan de receptoren van B, waardoor het membraan depolariseert (positiever wordt). 

In de dendriet (of in de spier) begint een nieuwe actiepotentiaal.

Naar de spier

• Niet van Axon (1) -> Dendriet, maar van Axon (1) -> Spier (3)
• Bij spiercontractie werkt de neurotransmitter Acethylcholine
• De impuls wordt via de synaps overgedragen van de neuron (het Axon (1)) naar de spier (3). De impuls zorgt er daar voor dat calcium vrijkomt.
• Calcium gaat richting de spiervezel en zorgt ervoor dat actine wil koppelen aan myosine
• ATP zorgt ervoor dat myosine aan actine wil koppelen
• Als actine en myosine koppelen, wordt de spier aangespannen

Herhaling van AFP 4

Acethylcholine bindt aan de receptoren van B, waardoor het membraan depolariseert (positiever wordt). 

In de dendriet (of in de spier) begint een nieuwe actiepotentiaal.

Lesplanning

• Doornemen weekplanning
• Communicatie via het zenuwstelsel
• Opdracht 1 - Begrippen
• Opdracht 2 - Begrippen toepassen
• Functies van de hersenen
• Een zenuwimpuls genereren en overdragen
• Quizvragen

Wat is een voorbeeld van een inwendige prikkel?

1. Je ziet een auto op je afkomen
2. Je lichaams-temperatuur is hoog
3. Je voelt dat de pan heet is
4. Je hoort een harde knal

Bij mensen speelt het zenuwstelsel een rol in emotionele en cognitieve processen

1. Waar
2. Niet waar

Hormonen kunnen aan alle weefsels binden

1. Waar
2. Niet waar

Wat is de beste omschrijving voor het begrip 'neurotransmitter'?

1. Een gat tussen 2 zenuwcellen
2. Het punt waar je prikkels registreert
3. Signaalstofjes die impulsen overdragen
4. Een elektrisch geladen signaal door zenuwen

De linker hersenhelft stuurt het linker deel van het lichaam aan

1. Waar
2. Niet waar

Welke functie heeft de occipitaalkwab?

1. Horen
2. Voelen
3. Praten
4. Zien

Bij een motorische zenuwcel gaat de prikkel richting de hersenen

1. Waar
2. Niet waar