Schrijfvaardigheid les 11

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

WELKOM 3Vb

Lesinhoud

Een middenstuk

Werken aan je schrijfproduct

Een middenstuk

Het middenstuk (de kern) is het analytische hart van je tekst. Hier laat je zien dat je de boeken en het thema goed begrijpt en kunt vergelijken.

Kort gezegd: in het middenstuk laat je zien dat je kunt uitleggen, vergelijken én interpreteren. Je bewijst je literaire inzicht.

Een middenstuk (in 4 stappen)

1.  Uitleg en analyse per boek: Je legt uit hoe het overlappende thema voorkomt in elk boek (gebeurtenissen, personages, dialogen, symboliek)
2. Vergelijken van de hoofdpersonen: Je vergelijkt hoe de hoofdpersonen omgaan met het thema. Waar reageren ze hetzelfde? Waar juist niet?
3. Stijl en perspectief analyseren: Kijk naar toon, perspectief, boodschap, sfeer. Hoe gebruiken de auteurs stijl om het thema over te brengen?
4. Reflectie op visie van de auteurs: Denk na over wat de verschillen zeggen over de wereldbeelden van de schrijvers. Wat willen ze hun lezers duidelijk maken?

Een inleiding

Een tekst moet op een juiste manier worden ingeleid, zodat de lezer context, focus en betekenis verkrijgt. 

Het inleiden van jouw tekst doe je in verschillende stappen, zodat er een inleiding ontstaat die niet alleen duidelijk is, maar ook interesse wekt om verder te lezen.

Een inleiding (in drie stappen)

1. Oriënteren van de lezer - Je noemt de boeken die je bespreekt, zodat de lezer direct weet waar het over gaat.
2. Afbakenen van het onderwerp - Je introduceert het thema. Daarmee laat je zien wat de kern van je vergelijking zal zijn.
3. Persoonlijke betrokkenheid tonen - Je geeft aan waarom het thema je interesseert. Dit maakt je tekst persoonlijk en laat zien dat je hebt nagedacht over je keuze.

Aan het werk (Reflectie op auteursvisie)

Schrijf 2/4 alinea's over de visie/overtuiging van beide schrijvers m.b.t. het thema. Beantwoord daarbij de volgende vragen: 1. Wat valt je op aan de manier waarop de twee schrijvers het thema behandelen? 2. Hoe verschillend kijken zij naar dit thema? 3. Wat zouden deze verschillen kunnen zeggen over hoe de schrijvers naar de wereld kijken? 4. Sluit één van de visies aan bij jouw eigen kijk op het thema? Waarom wel/niet?

Voorbeelduitwerking Themaonderzoek

We bekijken een voorbeeld van twee literaire werken die onderzocht zijn vanuit een overkoepelend thema. 

Het laat zien hoe je thematisch kunt vergelijken en hoe je zo toewerkt naar een inhoudelijke analyse als voorbereiding op je eigen schrijfopdracht.

Van den vos Reynaerde

Auteur: onbekend, mogelijk Willem (13e eeuw)

Thema’s: macht, list, corruptie, hypocrisie, schijnheiligheid

Kenmerken:

• Reynaert de vos gebruikt sluwheid om zichzelf te redden en anderen te manipuleren.

• Satire op de middeleeuwse maatschappij, adel en kerk.

• Moreel dubbelzinnig: Reynaert is misdadig, maar slim.

• Dieren vertegenwoordigen menselijke eigenschappen. (Bruun de beer voor domme kracht/goedgelovigheid)

Mogelijke visie op de wereld:

De schrijver toont een wereld waarin macht en rechtspraak corrupt zijn en sluwheid het wint van eerlijkheid. Een cynisch, humoristisch wereldbeeld.

Max Havelaar

Auteur: Multatuli (Eduard Douwes Dekker), 1860

Thema’s: onrecht, kolonialisme, hypocrisie, idealisme

Kenmerken:

• Kritiek op koloniaal bestuur in Nederlands-Indië.

• Havelaar is een idealist die strijdt tegen onrecht, maar faalt binnen het systeem.

• Complexe structuur: ironie, satire, pathos (beroep op emoties van het publiek -> overtuigen).

• Zowel persoonlijke als politieke lagen.

Mogelijke visie op de wereld:

De auteur gelooft in rechtvaardigheid en waarheid, maar toont dat deze in botsing komen met economische belangen en lafheid. Kritisch, betrokken wereldbeeld.

Overkoepelend thema vergelijken - Hypocrisie

Aspect	Van den vos Reynaerde	Max Havelaar
Wat is hypocriet?	De koning, de hofhouding en de aanklagers claimen rechtvaardigheid, maar handelen uit wraak, domheid of eigenbelang.	Koloniale ambtenaren en Droogstoppel praten over moraal en fatsoen, maar verdedigen een uitbuitend systeem.
Hoe zichtbaar?	Ze laten zich makkelijk manipuleren, tonen geen zelfkritiek, straffen niet de schuldigen.	Ze negeren Havelaar, maskeren onrecht, en wijzen hem af.
Reactie hoofdpersoon	Reynaert doorziet en bespeelt de hypocrisie, en wint.	Havelaar vecht ertegen, maar wordt gefrustreerd en uiteindelijk buitenspel gezet.
Auteursvisie	De wereld is verdorven en list is het enige wapen. Wie eerlijk is, redt het niet.	De wereld heeft idealisten nodig, maar is niet bereid te luisteren.

In zowel Max Havelaar als Van den vos Reynaerde wordt onrecht niet openlijk uitgevoerd, maar juist verborgen. In Max Havelaar doen ambtenaren alsof ze netjes en eerlijk werken, terwijl ze in werkelijkheid wegkijken van het onrecht. In Reynaert houden de dieren aan het hof een schijn van rechtspraak op, maar laten ze zich leiden door eigenbelang. Reynaert zelf gebruikt slimme praatjes om zijn misdaden te verbergen. In beide verhalen laten de schrijvers zien dat machtige mensen vaak net doen alsof ze goed handelen, terwijl ze dat niet zijn. De schrijvers zijn kritisch: ze laten zien dat onrecht vaak verstopt zit achter mooie woorden en schijn.