2.2 Schoonmaken met water en zeep

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

2.2 Schoonmaken met water en zeep

Planning

• Nakijken: 2, 4, 6 t/m 10 (vanaf blz 81 boek A)
• 2.2 Schoonmaken met water en zeep
• Opdrachten maken

Nakijken: 2, 4, 6 t/m 10 

(vanaf blz 81 boek A)

2

• a) gedestilleerd water heeft een andere samenstelling. Gedestilleerd water is een zuivere stof, drinkwater niet. In drinkwater zitten nog opgeloste stoffen, zoals kalk, zout, mineralen en zuurstof.
• b) Zoet water bevat veel minder zout dan zout water.
  
• c) juiste voorbeelden: rivierwater, zeewater, slootwater, water uit kanalen, meren en plassen
• onjuiste voorbeelden: grondwater, regenwater

4

• a) 2,6: 0,20 = 13 g/L
• b) 0,30: 0,20 = 1,5 g/L
• c) 0,60: 0,20 = 3,0 g/L

6

•  9,0 × 5000 = 45 000 mg = 45 g
• Er is 45 000 mg zuurstof aanwezig in het vijverwater. Dit is 45 g zuurstof.

7

•  a) Door klimaatverandering komt er minder smeltwater vanuit de bergen in de Rijn
• b) De hoeveelheid verontreiniging blijft (ongeveer) gelijk, maar zit in een kleiner volume. De concentratie verontreiniging is daarom hoger geworden

8

•  A

9

•  C

10

•  B

Leerdoelen 2.2 

• Je kunt uitleggen hoe schoonmaken met water werkt.
  
• Je kunt de werking van zeep beschrijven.
  
• Je kunt uitleggen wat ontsmetten is.
  
• Je kunt aangeven wat het verschil is tussen hard en zacht water.
  
• Je kunt uitleggen wanneer kalkzeep ontstaat en wat de nadelen van kalkzeep zijn.

Functies van water

• Water is een goed oplosmiddel voor veel soorten vuil.
  
• Vuil lost beter op in warm water dan in koud water.
  
• Water is ook een goed spoelmiddel (zie voorbeelden op plaatjes)
  

Zeep

• Belangrijkste schoonmaakmiddel bij het wassen of reinigen is altijd water geweest
  
• Maar alles wordt veel schoner als je ook zeep gebruikt (bv. voor het verwijderen van vetvlekken)

Zeep

• Natuurlijke zepen: grondstoffen van plantaardige en/of dierlijke oliën en vetten. (Bv. toiletzeep en gele of groene zeep.)
• Synthetische zepen: grondstoffen uit aardolieproducten (Bv.  afwasmiddel, waspoeder, allesreiniger of shampoo.)

Werking van zeep

• Zeep zorgt ervoor dat het water en de vetten mengen.
  

• Hoe noemen we het soort mengsel waarbij water en vetten niet mengen?
  
• Emulsie
  

Werking van zeep

• Emulgator: een hulpstof die er voor zorgt dat je emulsie mengt. (vb: zeep)
  
• Hydrofiel: de kop is hydrofiel, deze is goed oplosbaar in water. ‘’waterlievend’’
  
• Hydrofoob: de staart is hydrofoob, deze lost niet op in water, maar wel in stoffen als olie en vet. ‘’watervrezend’’

Leidingwater

• Hard water: water met veel opgeloste kalk
• Zacht water: water met weinig opgeloste kalk
• Opgeloste kalk wordt onoplosbaar als het water wordt verhit: er ontstaat kalkaanslag die ketelsteen wordt genoemd.
  
• Vb. kalkaanslag in koffiezetapparaten en wasautomaten, met name op het verwarmingselement.
  

Zeep en leidingwater

• Zeepmoleculen in natuurlijk zeep reageren met kalk die in leidingwater zit opgelost. De witte stof die hierbij ontstaat wordt kalkzeep genoemd.
• Vorming van kalkzeep heeft twee nadelen:
  

1. Tijdens wassen kan kalkzeep in de kleding terechtkomen, waardoor deze grauw wordt.
2. Je hebt meer zeep nodig omdat een deel van je zeepmoleculen met het opgeloste kalk reageert.

Ontsmetten

• Bij ontsmetten maak je ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën onschadelijk. 
• Handen wassen met zeep is de meest effectieve maatregel om ziektes te voorkomen. 

Maken: 2, 3, 4, 6, 7, 9, 10, 11 

(vanaf blz 90)

2

• a) plantaardige en/of dierlijke oliën en vetten
• b) aardolieproducten

3

3

4

• a) Emulsie
• b) Emulgator

6

• a) Kalk
• b) Kalkzeep

7

• A

9

• a) Mayonaise is vet en lost dus niet op in water. Suiker lost wel op in water. 
• b) Eva kan haar handen wassen met water en zeep. 

10

• E

10

• A - 3
• B - 2
• C - 1
• D - 4