Vakdocenten Training

• Mentorles
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

 Trainer & Trainer

Slim jezelf zijn

Een manier van leren/leven waarbij je eigenaarschap ervaart over wie je bent, wat je kan en wat je doet.

Slim jezelf zijn in de mentorles

Eigenaarschap stimuleren door:

1. Ervaren van mogelijkheden rondom leren in de mentorles
2. Aanmoediging om eigenaarschap te nemen door te experimenteren
3. Aanmoediging om te reflecteren op gemaakte keuzes door te reflecteren
4. Overtuiging dat je invloed hebt op je eigen vermogen om te leren 
5. Weten waarom datgene wat er geleerd wordt belangrijk is 

Programma mentoraat

Leerjaar 1

Plannen

Concentreren

Onthouden

Slim teksten leren

Hersenen

Leerjaar 2

Motivatie

Plannen

Wilskracht

Differentiatie 

Doel van de training vandaag

Jij kunt invloed uitoefenen op een eigenaarschap verhogende of een eigenaarschap verlagende manier.

Vakdocent: Regie over de kaders

Leerling: Regie over de inhoud

Daarom: Tools voor wat je kunt doen in jouw vakles.

Programma

• Jullie
• Mindset kennis toepassen
• Profileren van de stof
• Lees- en Geheugentechnieken voor jouw vak
• Praktische vertaalslag

Even kennis maken?

* Hoe heet je?

* Welk vak geef je?

* Wat vind jij leuk aan jouw vak?

Intelligentie kun je niet veranderen.

Waar of Niet waar?

• Maak een bruggetje met de check: Hoe je over de vorige stelling ("je kan overal beter in worden") denkt, wordt 'mindset' genoemd. Je mindset heeft veel invloed op je leerproces en ontwikkeling.

Mindset 

• Maak een bruggetje met de check: Hoe je over de vorige stelling ("je kan overal beter in worden") denkt, wordt 'mindset' genoemd. Je mindset heeft veel invloed op je leerproces en ontwikkeling.

Fixed mindset  &  Growth mindset

• Kernovertuiging: Ik kan /wil niet veranderen
• Angst bij uitdagingen
• Feedback is bedreigend
• Veel frustratie bij moeilijke taken
• Resultaat gericht

• Kernovertuiging: Ik kan  (mijzelf) veranderen
• Motivatie bij uitdaging
• Feedback is leerzaam
• Minder frustratie bij moeilijke taken
• Proces gericht

Inzicht #1  

Een groei mindset is een katalysator voor het leersucces van een leerling

• Maak een bruggetje met de check: Hoe je over de vorige stelling ("je kan overal beter in worden") denkt, wordt 'mindset' genoemd. Je mindset heeft veel invloed op je leerproces en ontwikkeling.

Mindset van de leraar

• Maak een bruggetje met de check: Hoe je over de vorige stelling ("je kan overal beter in worden") denkt, wordt 'mindset' genoemd. Je mindset heeft veel invloed op je leerproces en ontwikkeling.

Inzicht #2  

De mindset van de docent is een betrouwbare voorspeller van de mindset van de leerlingen.

• Maak een bruggetje met de check: Hoe je over de vorige stelling ("je kan overal beter in worden") denkt, wordt 'mindset' genoemd. Je mindset heeft veel invloed op je leerproces en ontwikkeling.

Praise

Quizvraag

Wat was de interventie aan de hand waarvan de twee experimentele groepen, en daaropvolgende verschil in leeropbrengst werd veroorzaakt?

• Maak een bruggetje met de check: Hoe je over de vorige stelling ("je kan overal beter in worden") denkt, wordt 'mindset' genoemd. Je mindset heeft veel invloed op je leerproces en ontwikkeling.

GM Feedback

Inzet en proces van leren

VS

Talenten en vermogens of niveau

• Maak een bruggetje met de check: Hoe je over de vorige stelling ("je kan overal beter in worden") denkt, wordt 'mindset' genoemd. Je mindset heeft veel invloed op je leerproces en ontwikkeling.

Inzicht #3  

Mindset is makkelijk te beïnvloeden door procesgericht taalgebruik.

• Maak een bruggetje met de check: Hoe je over de vorige stelling ("je kan overal beter in worden") denkt, wordt 'mindset' genoemd. Je mindset heeft veel invloed op je leerproces en ontwikkeling.

Inzichten  

1. Een groei mindset is een katalysator voor het leersucces van een leerling

2. De mindset van de docent is een betrouwbare voorspeller van de mindset van de leerlingen.

3. Mindset is makkelijk te beïnvloeden door procesgericht taalgebruik.

• Maak een bruggetje met de check: Hoe je over de vorige stelling ("je kan overal beter in worden") denkt, wordt 'mindset' genoemd. Je mindset heeft veel invloed op je leerproces en ontwikkeling.

Mijn(dset) experiment  

1. Bedenk een onderwerp/situatie op waarbij je een GM wil aanmoedigen.

2. Schrijf 5/10 zinnen op die de aandacht op het proces richten.

3. Geef jezelf een geheugensteun in je agenda.

• Maak een bruggetje met de check: Hoe je over de vorige stelling ("je kan overal beter in worden") denkt, wordt 'mindset' genoemd. Je mindset heeft veel invloed op je leerproces en ontwikkeling.

Module-inzicht: Je kunt leren makkelijker maken.

Lesinzicht: Door te mindmappen kan je  op een effectieve en leuke manier een samenvatting maken.

Benodigdheden (per leerling): 

- A4-papier voor elke leerling

- Potloden/stiften (verschillende kleuren)

- Werkblad 'Tekst mindmappen' voor elke leerling

Relevante pagina's uit het Slim Jezelf Zijn-boek: p.102-105

Extra informatie:

Mindmappen is een techniek die beide hersenhelften activeert. Mindmappen kan helpen om je creativiteit te vergroten. Je maakt bij het mindmappen gebruik van steekwoorden die hiërarchisch zijn ingedeeld (van globaal naar specifiek). Als je goed bent in mindmappen scheelt dat je veel tijd en energie tijdens het leren. Meer weten? Lees het boek 'Gebruik je hersens' van Jan-Willem van den Brandhof. 

Vergeten

Je hersenen passen zich aan naar...

• Lees de slide voor.

Extra informatie:

De check is er om de huidige aanpak van de leerlingen te ontdekken. Het kan een vraag, opdracht of test zijn en er zijn geen goede of foute antwoorden. Het is puur om te ontdekken welke strategieën of technieken de leerlingen nu gebruiken.

Op pagina 9 van het Slim Jezelf Zijn-boek staat een voorbeeld van de check. 

Tijd voor een verhaaltje

Luister naar het verhaal en probeer 

zoveel mogelijk te onthouden.

• Lees de slide voor.
• Als alle leerlingen stil zijn, kun je het audiofragment afspelen.

Schrijf zoveel mogelijk op van wat je nog weet van het verhaal, wees zo precies mogelijk.

• Laat de leerlingen de vraag beantwoorden.
• Vraag aan de leerlingen of het moeilijk of makkelijk was om dingen uit de tekst te onthouden en waarom.

Hoeveel wist je ongeveer nog van het verhaal?

Niks

Een kwart

De helft

Driekwart

Alles

• Laat de leerlingen de vraag beantwoorden.

Extra informatie:

Tijdens het ervaren krijgen leerlingen wetenschappelijke theorie en slimme leertips uitgelegd waar ze vervolgens mee aan de slag gaan. Het doel is dat ze ontdekken hoe de aangeboden kennis, technieken en/of strategieën voor hen werken. Hierin is het belangrijk dat de leerlingen het zelf gaan ervaren. Alleen dan kunnen ze kiezen wat ze hier verder mee willen doen. 

Voor meer informatie, zie p. 12 en 13 van het Slim Jezelf Zijn-boek.

Bereid je voor

Informatie onthouden uit een tekst is een stuk makkelijker als je brein voorbereid is. Het is net als bij puzzelen, eerst begin je met de randen, zodat je snapt waar losse stukjes ongeveer moeten komen.

Daarom is het verhaal van zojuist onthouden moeilijk.

• Lees de slide voor.

Extra informatie

Door een tekst te scannen leg je als het ware de randen van de puzzel. Om een globaal beeld te krijgen van een tekst kan je de inhoudsopgave, titels en subtitels lezen. Vervolgens kan je de afbeeldingen bekijken, de vetgedrukte woorden en eerste en laatste zin van een alinea lezen.

De was doen

Het verhaal ging over de was doen.

Luister nog eens naar het verhaal en probeer weer zoveel mogelijk te onthouden.

• Lees de slide voor.
• Speel het audiofragment nog een keer af. Deze keer weten de leerlingen dus de titel.

Schrijf zoveel mogelijk op van wat je nog weet van het verhaal, wees zo precies mogelijk.

• Laat de leerlingen de vraag beantwoorden.
• Vraag aan de leerlingen of het moeilijk of makkelijk was om dingen uit de tekst te onthouden en waarom.

Hoeveel wist je ongeveer nog van het verhaal?

Niks

Een kwart

De helft

Driekwart

Alles

• Vraag aan een aantal leerlingen waarom het anders of hetzelfde ging, ten opzichte van zonder titel lezen.

Extra informatie:

Naar alle waarschijnlijkheid zullen de meeste leerlingen aangeven dat het onthouden van dingen uit de tekst beter ging nu ze de titel wisten. Dit komt doordat het voor onze hersenen veel makkelijker is om details te onthouden als je eerst de randen gelegd hebt., oftewel een beeld van het geheel hebt. Benadruk dus hoe belangrijk het is om een tekst eerst te scannen voordat je begint met lezen.

Scannen

Een manier om je brein voor te bereiden is door te scannen. Scan met je ogen de pagina's, kijk naar:

• Titels en kopjes 
• Plaatjes en foto's
• Dikgedrukte woorden

Probeer te ontdekken hoe de tekst is opgebouwd en waar het over gaat.

• Lees de slide voor.

Belangrijk voor in de vakles:

• Leerlingen hebben een kapstok nodig
• Activeren van voorkennis in je les en beginsituatie bepalen: Wat weten de leerlingen al?

• Oefenen tijdens de les: elke les tijdens het lezen van teksten
• Eigen manier vinden die voor jou werkt!

• Lees de slide voor.

Extra informatie

Door een tekst te scannen leg je als het ware de randen van de puzzel. Om een globaal beeld te krijgen van een tekst kan je de inhoudsopgave, titels en subtitels lezen. Vervolgens kan je de afbeeldingen bekijken, de vetgedrukte woorden en eerste en laatste zin van een alinea lezen.

Mijn Experiment

• Pak een van je komende lessen erbij en bedenk hoe jij iets abstracts uit jouw les aan de leerlingen gaat profileren.

• Lees de slide voor.

Extra informatie

Door een tekst te scannen leg je als het ware de randen van de puzzel. Om een globaal beeld te krijgen van een tekst kan je de inhoudsopgave, titels en subtitels lezen. Vervolgens kan je de afbeeldingen bekijken, de vetgedrukte woorden en eerste en laatste zin van een alinea lezen.

Module-inzicht: Je kunt leren makkelijker maken.

Lesinzicht: Je kunt sneller leren lezen.

Benodigdheden (per leerling):  

- een 'Slim jezelf zijn' boek of oefentekst 1 en oefentekst 2.

Relevante pagina's uit het Slim Jezelf Zijn-boek: p.98-99

Extra informatie

Deze les gaat over snellezen. Snellezen is een vaardigheid die helpt in het vergroten van de concentratie en het tempo waarop je leest. Door te oefenen met het uitschakelen van het 'voorlezen' in je hoofd, wordt het mogelijk om meer tekst in dezelfde tijd te lezen en te verwerken. Wanneer je een tekst in je hoofd aan jezelf voorleest, wordt je leessnelheid beperkt door het tempo waarmee je spreekt (of in dit geval aan jezelf voorleest). Je hersenen kunnen veel sneller dan dit denken, en daarom loont het om te oefenen met lezen zonder in je hoofd mee te spreken. In deze les ervaren leerlingen hoe je je leestempo op kunt voeren door middel van praktische tips. Klik hier voor meer informatie over snellezen of kijk op dit YouTubekanaal voor video's met tips om sneller te lezen. 

Module inzicht: Je kunt overal beter in worden.

Les inzicht: Je kunt beter worden in onthouden door te associëren en visualiseren. 

Benodigdheden: Voor deze module hebben de leerlingen 2 lege blaadjes nodig.

Relevante pagina's uit het Slim jezelf zijn boek: p. 32-33

Extra informatie

Deze les gaat over de wondere wereld van het geheugen. De techniek die in deze les wordt aangeboden is het visualiseren van informatie. Deze techniek is met weinig oefening al toe te passen, maar met veel oefening wordt het een ware superkracht. Daarom is het een mooie manier om leerlingen te laten ervaren dat leren iets is waar je beter in kunt worden.

Extra informatie

De check is er om de huidige aanpak van de leerlingen te ontdekken. Het kan een vraag, opdracht of test zijn en er zijn geen goede of foute antwoorden. Het is puur om te ontdekken welke strategieën of technieken de leerlingen nu gebruiken. Voor meer informatie over de check kan je kijken op pagina 9 van het slim jezelf zijn boek.

• Pak een leeg blaadje erbij en nummer van 1 t/m 10.

• Er verschijnen zo één voor één 10 woordparen in beeld (zoals trui - fiets).

• Onthoud de woordparen (zonder ze op te schrijven).

De woordparentest

• Lees de instructie op de slide voor.

Extra informatie
In het filmpje (op de volgende slide) komen één voor één 10 woordparen in beeld. Aan de leerlingen de taak om deze te onthouden. Vervolgens zal bij het tweede filmpje telkens één van de twee woorden worden getoond en moeten de leerlingen het andere woord opschrijven.
Voorbeeld: het woordpaar is trui - fiets. Dan krijgen de leerlingen bij het tweede filmpje alleen het woord 'trui' te zien en moeten zij dus het woord 'fiets' opschrijven.

Kijk je antwoorden na

6. Papierlade - Koffiepad

7. Gladiator - Marsmannetje

8. Verfkwast - Mama

9. Pen - Bierglas

10. Water - Klokkenspel

1. Beer - T-shirt

2. Tuinhekje - Shampoo

3. Koffie - Gordijn

4. Afrika - Kussensloop

5. Boekenkast - Kaasschaaf

• Laat de leerlingen hun antwoorden nakijken. 

Extra informatie

Tijdens het ervaren krijgen leerlingen wetenschappelijke theorie en slimme leertips uitgelegd waar ze vervolgens mee aan de slag gaan. Het doel is dat ze ontdekken hoe de aangeboden kennis, technieken en/of strategieën voor hen werken. Hierin is het belangrijk dat de leerlingen zelf gaan ervaren. Alleen dan kunnen ze zelf kiezen of en wat ze willen met de opgedane ervaring. Voor meer informatie over het ervaren kan je kijken op pagina 12 en 13 van het slim jezelf zijn boek.

Associëren... 

is het aan elkaar koppelen van informatie. 

Dit kunnen je hersenen ontzettend goed. Hoe meer associaties je bij iets maakt, hoe makkelijker je het onthoudt! 

• Leg uit wat associëren inhoudt aan de hand van de tekst op de slide. 
• Vraag eventueel aan een aantal leerlingen of ze een voorbeeld van een associatie kunnen geven. 

Extra informatie: 

De hersenen leggen van nature allemaal verbindingen tussen informatie. Dit kan gaan om feitelijke kennis maar ook over emoties of zintuigelijke waarnemingen zoals beelden, geuren en geluiden. Hoe meer informatie er aan iets is gekoppeld hoe "belangrijker" het als het ware is voor je brein, waardoor je het makkelijker onthoudt. Door meer associaties te maken vergroot je de kans om informatie van je korte termijngeheugen naar je lange termijngeheugen over te brengen.

Een voorbeeld van een associatie is dat je het strand bijvoorbeeld associeert met vakantie, zon, meeuwen en de zoute smaak van de zee.

Visualiseren  

Het bedenken van een beeld is een sterke manier van associëren. Je hersenen zijn namelijk ontzettend goed in het bedenken en onthouden van plaatjes. 

Denk maar eens niet aan een roze olifant! 

• Leg uit wat visualiseren inhoudt, aan de hand van de tekst op de slide. 
• Vraag eventueel de leerlingen om aan andere voorwerpen (bijvoorbeeld gereedschapskist, hangmat, bureau) te denken en vraag of/wat ze voor zich zien. 

Denken in plaatjes 

We kunnen heel veel informatie opslaan door te denken in plaatjes. Als je twee woorden samen wilt onthouden, kan dit door hier één beeld 

van te maken.

• Lees de tekst op de slide voor.

Extra informatie

We zijn ontzettend goed in het verwerken van visuele informatie. Het woord olifant roept bij verschillende leerlingen verschillende beelden op. Dit gaat vanzelf en duurt meestal nog geen seconde. Aan de andere kant zou het beschrijven van de olifant lang duren, en dan is het nog de vraag of iemand wel alle details onthouden heeft. Er zit waarheid in het gezegde: "Een beeld zegt meer dan duizend woorden".

Hoe gekker hoe beter

Hoe opvallender het beeld, hoe makkelijker je het onthoudt. Maak het plaatje daarom groot, grappig, sexy of bizar!

• Lees de tekst op de slide voor.

Vier tips

1. Maak van de twee woorden één plaatje in je hoofd.
2. Maak het plaatje zo gek mogelijk.
3. Houd vast aan het eerste plaatje dat in je opkomt.
4. Herhaal NIET.

• Lees de tekst op de slide voor.

Kijk je antwoorden na

1. TV- Kiezelsteen

2. Pianostemmer - Hamer

3. Brandtrap - Bloem

4. Schilderij - Bikini

5. Rupsband - Laptop

6. Thee - Industrieterrein

7.  Speeltuin - Broek

8. Knop - Gordijn

9. Bedlinnen - E-mail

10. Surfplank - Oven

11. Douche - Schoenen

12. Barman - Schroef

13. Kapstok - Jojo

14. Lampenkap - Boer

15. Tafel - Klimop

16. Fietsenhok - Rook

17. Blaadje - Chips

18. Eiland - Gootsteen

19. Stereo - Poster

20. Mok - College

• Laat de leerlingen hun antwoorden nakijken.

De Loci-methode is een manier om dingen op volgorde te onthouden (loci = plekken in het Latijn). De Grieken en Romeinen gebruikten deze methode al om hun redevoeringen te onthouden. Ze koppelden de informatie aan plekken op hun lichaam of aan een ruimte die ze goed kennen.

De Loci-methode

• Lees de tekst op de slide voor.
• Vertel eventueel dat de Loci-methode toegeschreven wordt aan  de Griekse dichter Simonides van Ceos in 477 voor Christus. De methode is dus behoorlijk oud ;).

Laten we het samen uitproberen!

Probeer je alles uit het verhaal zo goed mogelijk voor te stellen.

• Lees de tekst op de slide voor.
• Start het audiofragment door erop te klikken.

Extra informatie
De methode die hier gebruikt wordt, heet lichaamsloci. Hierbij visualiseer je onderdelen die je wilt onthouden op volgorde op plekken op je lichaam. Bijvoorbeeld een verhaal dat begint bij je tenen en eindigt bij je kruin.

Wat weet je nog?

Schrijf bij elk lichaamsdeel op wat er gebeurde.

Wat denk jij dat je hiermee hebt onthouden?

• Laat de leerlingen zelfstandig de opdracht maken op het werkblad.
• Vraag daarna of er leerlingen zijn die weten wat ze hiermee hebben onthouden.

Ons zonnestelsel

Je hebt hiermee de volgorde van de planeten

van het zonnestelsel onthouden! 

Kijken of het is gelukt?

• Lees de slide voor.

Volgorde van de planeten

1. Zon 
2. Mercurius
   
3. Venus
   
4. Aarde
   
5. Mars
6. Jupiter
7. Saturnus
8. Uranus
9. Neptunus

• Vraag telkens of een leerling het volgende antwoord wil geven. Wanneer een leerling het goede antwoord heeft gegeven, kan je verder klikken om het antwoord in beeld te laten verschijnen. 

Mijn Experiment

Bedenk een toekomstige situatie waarin jij een leerling wilt aanmoedigen om te experimenteren met visualiseren.

• Vraag telkens of een leerling het volgende antwoord wil geven. Wanneer een leerling het goede antwoord heeft gegeven, kan je verder klikken om het antwoord in beeld te laten verschijnen. 

Experimenteren in het klein

Ga naar bit.ly/Docentenbijeenkomst

of scan deze QR-code:

Evaluatie van deze bijeenkomst