Hoofdstuk 6: Verlichting en revoluties

• geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 4

Vul de KA's in:

- Rationeel optimisme en '...1...' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen. 

- Voortbestaan van het ....2.... met pogingen om het vorstelijke bestuur op eigentijdse, verlichte vorm te geven (....3....)

- De ....4..... in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap. 

Verlichting en revoluties

Herhaling havo 5, hoofdstuk 6

18e eeuw

De Verlichting

vanaf ±1700

• Een periode waarin mensen hun kennis (willen) vergroten, door steeds meer uit te gaan van het verstand (rede, ratio-> rationalisme)

• Hierdoor krijgen mensen ook meer kritiek op de koning, de Kerk en de adel.
  

John Locke

- Volkssoevereiniteit: Volgens Locke zijn alle mensen als gelijke geboren. Alleen de opvoeding maakt tot wie jij bent.
- We hebben dezelfde grondrechten zoals het recht op vrijheid en het recht op bezit.
- Koningen mogen een land regeren als zij rekening houden met de belangen van het volk.

Wat is geen idee van John Locke

1. Alle mensen zijn gelijk geboren.
2. Koningen mogen een land regeren als ze de belangen van het volk tegemoet komen
3. De macht moest verdeeld worden over drie machten.
4. Iedereen heeft dezelfde grondrechten.

Montesquieu

Verlichtings filosoof en bedacht de: De trias politica
(inderdaad het juiste antwoord op de vorige vraag)

Wetgevende macht

Uitvoerende macht

Rechtelijke macht

Trias Politica

(Driemachtenleer)

Waarom?

Als de drie machten verdeeld zijn en elkaar controleren is de kans op machtsmisbruik het kleinst. 

Verspreiding Verlichte ideeën

- In Frankrijk kwam het volk in contact met de ideeën door:

- brieven, publicaties (tijdschriften, boeken), discussies in koffiehuizen en vooral in salons

Salons

Een literaire salon is een sociaal-literaire bijeenkomst waarbij verschillende schrijvers, dichters, filosofen en kunstenaars elkaar regelmatig ontmoeten om zaken op het gebied van literatuur, poëzie, filosofie en soms nog andere kunsten en politiek te bespreken. Deze bijeenkomsten werden met name georganiseerd door de edelen.

De Encyclopedie van Diderot werd het boegbeeld van de Verlichting in Frankrijk in de 18e eeuw. De eerste 28 delen zijn in Frankrijk gepubliceerd tussen 1751 en 1772.

In de encylopedie staan allerlei gebieden van kennis op wetenschappelijk bescheven. Bijvoorbeeld planten, voertuigen ect.

Publieke opinie: een verzameling van meningen als gevolg van discussie onder de burgers

Gaston van Orleans (1608-1660); broer van koning Lodewijk XIII; wilde meer macht en streed tegen koning en adviseurs

Lodewijk XIII (1601-1643); 

kardinaal Richelieu (1585-1642): adviseur van Lodewijk XIII en Lodewijk XIV

kardinaal Mazarin (1602-1661): adviseur van Lodewijk XIV

Verlichte denkers zagen volkssoevereiniteit als alternatief voor
absolute vorsten. Maar wat betekent volkssoevereiniteit?

1. Een kleine groep mensen heeft de macht namens het volk .
2. Het volk heeft de hoogste macht en bepaalt wie de bestuurders zijn.
3. Het volk heeft alle macht.
4. Het volk wijst één leider aan dat namens hen gaat besturen.

Leg uit dat de uitgangpunten van de Verlichting en het geloof niet altijd samen gingen.

Het Ancien Régime

Het Ancien Regime was de oude standenmaatschappij van Frankrijk waarbij de koning boven de standen staat en de meeste macht had. 

Verlicht absolutisme

Een vorst die alleen heerst, maar in het koningschap verlichte ideeën doorvoert. 

Zoals Frederik de Grote, koning van Pruisen. 

Ik ben geen dienaar van god, maar eerste dienaar van de staat.

Leg uit dat de Verlichting en absolutisme niet altijd samen gaan.