Samenvatting H5 2023-2024

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 5

Mengsels 

Voorkennis

Hoofdstuk 1 par. 4: soorten mengsels

Herhaling: Neem over op blz. 130

Suspensie: Troebel mengsel van een vaste stof in een vloeistof

Emulsie:  Troebel mengsel van een vloeistof in een vloeistof

Oplossing: Helder mengsel van een vaste stof/vloeistof of gas in een vloeistof

Par. 5.1 Scheiden van mengsels 

Het scheiden van mengsels in zuivere stoffen

Bezinken 

Filtreren

Extraheren

Bezinken

Bezinken

Bezinken en centrifugeren

Stofeigenschap: dichtheid. 

Soort mengsel: Suspensie en emulsie

De deeltjes met de grootste dichtheid zakken naar de bodem.

Centrifugeren is een snelle manier van bezinken.

Filtreren

Stofeigenschap: Deeltjesgrootte 
Soort mengsel: Suspensie 

De grootste deeltjes blijven achter 

op het filter. 

Extraheren

Stofeigenschap: 

verschil in oplosbaarheid. 

(extraheren wordt altijd gevolgd door filtreren)

Extraheren

Rendement berekenen

Aan de slag:

Maak opdracht:  1 t/m 5, 7, 8 en 10 (blz. 132)

Multi: Maak online de Voorkennis H5

Par. 5.2 Indampen en destilleren

Scheiden van mengsels 

Het scheiden van mengsels in zuivere stoffen

Bezinken 

Filtreren

indampen

destilleren

extraheren

adsorberen

Maak deze tabel bij je aantekeningen

scheidingsmethode	Stofeigenschap	Geschikt voor:
Bezinken	Dichtheid	Suspensie/Emulsie
Filtreren	Deeltjesgrootte	Suspensie
Indampen
Destilleren
Extraheren
Adsorberen

Indampen

Destilleren

Zelfstandig aan de slag

1. Maak opdracht 11 t/m 17 en 19

Klaar ->  

A. maak je experiment af

B. Kijk alles na

C. Maak online de test jezelf van par. 5.1 of je multi opdracht

Par. 5.3 Adsorberen en chromatografie

Leerdoelen

Je kunt na afloop van deze les:

• uitleggen hoe adsorberen werkt en hoe je het toepast;
• uitleggen wat chromatograferen is en hoe je het toepast.

absorptie en adsorptie

Bij absorptie wordt lege ruimte binnen een stof opgevuld met een andere stof. Zichtbaar voor het oog.

Bijvoorbeeld: een tissue die vocht opneemt.

Bij adsorptie hecht een stof zich op moleculair niveau aan een andere stof. Niet zichtbaar voor het oog.

Adsorptie

Berust op een verschil in aanhechtingsvermogen.

Bijvoorbeeld met het gebruik van actieve kool kunnen afvalstoffen gebonden worden en zo wordt voorkomen dat deze in het milieu terecht komen.

Chromatografie

Om te testen of een bepaald 

product zuiver genoeg is, 

kun je gebruikmaken van de 

scheidingsmethode 

chromatografie. 

Papierchromatografie

• Bij de beginsituatie mogen de stippen de vloeistof niet raken.
• Bij de eindsituatie zijn de zwarte stippen uit elkaar gehaald.
• De blauwe stof is veel beter aan het papier gehecht en is dus lager gebleven op het papier.
• De gele stof is veel beter opgelost in het oplosmiddel en dus veel hoger op het papier terecht gekomen.

Rf-waarde

• De Rf = the rate of flow
• Iedere kleurstof heeft een bepaalde waarde waaraan je zo'n kleurstof kunt herkennen.
• De Rf-waarde verschilt per loopvloeistof. 
• Om de Rf waarde te bepalen meet je A (de afgelegde weg van de stof) en B (de totale afgelegde weg )
  

B is de weg tot waar de vloeistof is opgetrokken.

Met Rf = A / B kun je de Rf waarde berekenen

scheidingsmethode	Stofeigenschap	Geschikt voor:
Bezinken	Dichtheid	Suspensie/Emulsie
Filtreren	Deeltjesgrootte	Suspensie
Indampen	Kookpunt	Oplossing
Destilleren	Kookpunt	Oplossing
Extraheren	Oplosbaarheid	(on)gewenste stoffen uit een mengsel halen
Adsorberen	Aanhechtingsvermogen	verwijderen van b.v. geur-,kleur en smaakstoffen uit een mengsel
Chromatografie	oplosbaarheid (mobiele fase) en aanhechtingvermogen (stationaire fase)	samenstelling van stoffen vaststellen

Par. 5.4. Oplossingen

aan het einde van de les kan je...

... uitleggen wat oplosbaarheid betekend en wat de invloed van de temperatuur is op de oplosbaarheid. 

... een berekening uitvoeren over oplosbaarheid, gehalte en percentages. 

Oplossing

• Helder mengsel waarin een stof is opgelost
• Elke stof heeft zijn eigen oplosbaarheid (stofeigenschap), dit betekent dat er in 1 Liter water een bepaalde hoeveelheid stof kan oplossen.
• Lost precies deze hoeveelheid op, is het een verzadigde oplossing. 
• Lost er minder op dan dat er in kan oplossen, is het een onverzadigde oplossing. 

Oplossing

Een verzadigde oplossing is een oplossing waar het maximale van de stof in is opgelost. Is er minder opgelost, dan heet dit een onverzadigde oplossing

Oplosbaarheid

de oplosbaarheid van vaste en vloeistoffen wordt groter als de temperatuur stijgt. 

De oplosbaarheid van gassen wordt kleiner als de temperatuur stijgt. 

Rekenen bij scheikunde

verdelingen van een mengsel:

• gehalte van een stof
• massapercentage
• volumepercentage

Gehalte en concentratie

Gehalte en concentratie is hetzelfde.

het gaat namelijk om: 

De hoeveelheid stof in een mengsel. 

Gehalte                   

Het gehalte van suiker in Coca-cola is 108 g/ L

één liter cola bevat dus 108 gram suiker.

NOTEER       De eenheid van gehalte is gram per Liter ( g/L)

Massapercentage

De grootheid is massa

beide getallen hebben als eenheid.... 

Volume percentage

De grootheid is Volume

beide getallen hebben als eenheid....