Zinsdelen, Persoonsvorm en onderwerp, Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde, Lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Grammatica

Planning

• Weekchecks & Feedbackmoment 
• Toets in week 7
• Theorie in het kort
• Aan de slag! 

Zinsdelen

Inzicht in wat de verschillende delen van de zin met elkaar te maken hebben. Structuur zien in de taal. 

Wat heeft invloed op elkaar? 

Wat hoort bij elkaar? 

Kunnen praten over taal. 

Persoonsvorm en onderwerp

Persoonsvorm = hoofdwerkwoord in de zin (verandert bij verandering van tijd of enkelvoud/meervoud)

Onderwerp = personen/dieren/dingen die iets doen in de zin. Persoonsvorm en onderwerp komen overeen in getal en tijd. 

Hoofdingrediënten van de zin.  

Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde = persoonsvorm + alle andere werkwoorden in een zin. 

Het geeft altijd aan dat iets of iemand iets doet.

Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit twee delen. 

• Het koppelwerkwoord en alle andere werkwoorden samen vormen het werkwoordelijk deel. Koppelwerkwoord koppelt een eigenschap, functie, toestand of hoedanigheid aan het onderwerp.
• Het naamwoordelijk deel bestaat uit alle zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden die iets zeggen over het onderwerp.

Het naamwoordelijk gezegde geeft altijd aan dat iets of iemand iets is.

Bijv.: De wind is koud. VS De wind komt uit het oosten (= werkwoordelijk)

Werkwoord = regisseur

Het werkwoord is de regisseur van de zin. De regisseur deelt de rollen uit. 

1 rol = onderwerp -  Jan(1) slaapt tijdens de les.

2e rol = lijdend voorwerp - Jan(1) slaat Piet(2). 

3e rol = meewerkend voorwerp - Jan(1) geeft Piet(3) een laptop(2). 

Lijdend voorwerp & meewerkend voorwerp

Het lijdend voorwerp:
- bevat altijd een zelfstandig naamwoord. 
- kan het onderwerp worden als je een zin passief maakt. 
Hij koopt een fiets --> De fiets wordt door hem gekocht. 

- Is het antwoord op de vraag: Wie/wat + persoonsvorm + onderwerp (& rest van de zin). 
Hij koopt een fiets. Wat koopt hij? --> een fiets 

Lijdend voorwerp & meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp: 

- Begint met aan of voor. Of je kunt aan of voor ervoor zetten. 

- Ontvangt vaak iets

- Meestal een levend wezen of een instantie. (Soms een ding of iets abstracts.)

Aan de slag!

Zinsbouw – Zinsdelen

Zinsbouw – Persoonsvorm en onderwerp

Zinsbouw – Werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde

Zinsbouw – Lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp

Extra uitleg

Gezegde - Werkwoordelijk & Naamwoordelijk

Zinsbouw - Rollen werkwoord | Werkwoorden en rollen

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp