3 HAVO Chemische reactie

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

hst 3 chemische reacties 

Chemische reactie

faseovergang

iets anders

het rotten van een appel

het rijpen van een appel

het verdwijnen van suiker in je thee

het groeien van een boom

 nagellak laten drogen

Chemische reactie

Faseovergang

bril beslaat

tomaat bederft

brood roosteren

eiwit stolt

was drogen

Sleep de fase en faseovergang naar de juiste plek.

Smelten

Stollen

Condenseren

Vervluchtigen

Rijpen

Verdampen

gas

vloeistof

vaste stof

Leg uit waarom een faseovergang geen chemische reactie is

Leg uit of dit een chemische reactie is, een faseovergang of een scheiding

Verbrandingen 1

• Niet-ontleedbare stoffen
• Algemene notatie van verbrandingen:
  
• brandstof + zuurstof--> verbrandingsproduct(en)
• verbrandingsproducten zijn oxides (verbindingen met zuurstof)
• Denk aan ijzer (Fe) met zuurstof (2 Fe + O₂  --> 2 FeO)
• Denk aan nikkel (Ni) met zuurstof (2 Ni + O₂ --> 2 NiO)

Verbrandingen 2 : Volledige verbranding koolwaterstoffen

Ontleedbare stoffen

Koolstof verbranding : Bv CH₄ + O₂(g) --> H₂O(l) + CO₂(g) : CO₂(g) is een broeikasgas en kan zorgen voor versterkt broeikaseffect als het ontstaan bij verbranding van fossiele brandstoffen

Als de brandstof ook zwavel (S) bevat ontstaat bij verbranding 

altijd zwaveldioxide SO₂ (g )

C₃H₈S + 6 O₂(g) --> 4 H₂O(l) + 3 CO₂(g) + SO₂(g)

Verbrandingen 3 : ONvolledige verbranding koolwaterstoffen

Ontleedbare stoffen

Koolstof verbranding : Bv 2 CH₄ + 2O₂(g) --> 2 H₂O(l) + 2 CO(g) : OF 

                                              Bv 2 CH₄ + 2O₂(g) --> 2 H₂O(l) + 2 C(s) 

Bij onvolledige verbranding kan ook 

Als de brandstof ook zwavel (S) bevat ontstaat bij verbranding 

altijd zwaveldioxide SO₂ (g )

C₃H₈S + 3 O₂(g) --> 4 H₂O(l) + 3 C (s) + SO₂(g)

Als een koolwaterstof verbrandt:

Daarvoor maak je gebruik van een Reagens = is een stof waarvan de eigenschappen veranderen als je er een bepaalde

stof bijmengt. Een reagens mag maar op één stof reageren.

• Water toon je aan met wit  kopersulfaat
• want dat wordt  blauw 
  
• Koolstofdioxide toon je dus aan met  helder kalkwater  want dat wordt  troebel en wit

moet je kunnen aantonen (=  bewijzen) dat  de onzichtbare verbrandingsproducten waterdamp en koolstofdioxide zijn ontstaan. 

Hoffman

Water kan je ontleden met het toestel van Hoffman. De waterstof (H2) kan je aantonen met een vlam het gas 'plopt'.

De zuurstof (O2) toon je aan met een gloeiend houtje.

Een reagens is ...

1. een stof om een andere stof mee aan te tonen.
2. een ander woord voor chemische reactie.
3. een stof die wordt aangetoond door een andere stof.

Met welk reagens kan je water aantonen?

1. Custard poeder
2. blauw kopersulfaat
3. wit kopersulfaat
4. Jood

Waterstof kun je aantonen door:

1. Helder kalkwater wordt troebel
2. Wit kopersulfaat wordt blauw
3. Een een gloeiende houtspaander brandt feller
4. Bij verbranden hoor je een 'plop' geluid

Zuurstof kun je aantonen door:

1. Helder kalkwater wordt troebel
2. Wit kopersulfaat wordt blauw
3. Een een gloeiende houtspaander brandt feller
4. Bij verbranden hoor je een 'plop' geluid

Naamgeving moleculaire stoffen: CBr4 heet:

1. koolstoftetrabromide
2. koolstoftetrabroom
3. koolstof(IV)broom
4. methaan

Van reactieschema naar reactievergelijking

1. Noteer het reactieschema (= in woorden) met toestands-aanduiding (fase) waarbij (s) =vast, (l) =vloeibaar, (g) = gasvormig.
2. Noteer de beginstoffen (voor de pijl) en de reactieproducten (na de pijl) in een reactieschema
3. Vervang de stofnamen door molecuulformules
4. Noteer daarna in symbolen (check of je voor én na de reactie dezelfde atoomsoorten hebt)
5. Kloppend maken  van de reactievergelijking

Sleep het juiste begrip, bij de juiste afbeelding

Reactievergelijking

Reactieschema

Vul de juiste woorden in. 

In een reactievergelijking staan na de pijl de formules van de stoffen die.................................................................

Deze stoffen worden ................................ genoemd.

Er staan van elk soort ................... atomen voor de pijl als na de pijl. 

Bij het kloppend maken van een reactievergelijking mag je alleen getallen ................. de formules zetten. 

De stoffen voor de pijl worden ...................... genoemd. 

ontstaan bij een reactie

reactieproducten

beginstoffen

evenveel

achter

voor

verdwijnen

Maak de reactievergelijking kloppend  

1

2

1

2

14. Sleep de juiste getallen naar de juiste plaats in de reactievergelijking voor de volledige verbranding van butaan:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

+

Geef een kloppende reactievergelijking van de volgende reactie:

...  PbCl₄

... Cl₂

... Pb

4

1

2

3

1

Maak de reactievergelijking van volledige verbranding.

+

+

  ^_______>

verbranding

CO2

O2

H2O

brandstof (hout of benzine

Maak de reactievergelijking van onvolledige verbranding kloppend.

+

+

  ^_______>

verbranding

koolstofmono-oxide

zuurstof

water

brandstof

Koppel bij het juiste begrip

Thermolyse

Elektrolyse

Fotolyse

Ontledingsreactie

1 beginstof, 2 of meer reactieproducten

Ontleding door licht

Ontleding door warmte

Ontleding door elektriciteit

Endotherm proces

Exotherm proces

Het verbranden van hout

Het stollen van kaarsvet

De thermolyse van water

Het smelten van kaarsvet

Thermolyse

Fotolyse

Elektrolyse

Fotopapier

Aanbranden van vlees

Maken van waterstof

Niet ontleedbaar

Ontleedbaar

1. De molecuulformule van campinggas is C4H10.
Welke van de onderstaande reactie schema’s geeft de verbranding van campinggas juist weer?

1. campinggas + koolstofdioxide → koolstof + water
2. campinggas + zuurstof → koolstofdioxide + water
3. campinggas + zuurstof → stikstofdioxide + water
4. koolstof + waterstof + zuurstof → koolstofdioxide + water

2 Welke reactieproducten ontstaan bij de verbranding van formaldehyde, CH2O?

1. koolstof, waterstof, zuurstof
2. koolstofdioxide, water
3. koolstofdioxide, water, zuurstof
4. stikstofdioxide, koolstofdioxide, water

Endotherm of exotherm

1. Endotherm
2. Exotherm
3. Geen van beide
4. Allebei

Is deze reactie exotherm of endotherm?

1. Exotherm, want verbranding met zuurstof levert energie
2. Endotherm, want een ontleding kost energie (
3. Exotherm want een ontleding met zuurstof levert energie
4. Endotherm want een ontleding levert energie

Welke reactie is endotherm?

1. Het stollen van ijs
2. Verbranding van aardappelen in je lichaam
3. Condenseren van waterdamp
4. Het smelten van ijs

Bij een endotherme reactie...

1. komt er energie vrij
2. is er alleen heel even energie nodig
3. is er continu energie nodig

6 Uit hoeveel atomen bestaat H2O?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

15 Geef de reactievergelijking voor de volledige verbranding van ethaan (C2H6).

2 H2O --> 2 H2 + O2
Wat voor soort reactie is dit?

1. Verbranding
2. Ontleding
3. Fotolyse
4. Thermolyse

De juiste notatie van zuurstof in een reactievergelijking

1. O
2. O2-
3. O2
4. O3

Maak de reactievergelijking kloppend. Wat staat er dan op de stippelijn.

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

De volgende reactievergelijking op; eerst in woorden, dan in symbolen en maak kloppend maken

1. Bij de verbranding van waterstof wordt er waterdamp gevormd.
2. Bij het roesten van ijzer ontstaat ijzeroxide met de formule Fe₂O₃
   
3. Bij de onvolledige verbranding van ethaan C₂H₆ (g) ontstaat naast water nog een andere stof

Maak deze drie opgaven in je schrift ( 5-6 minuten)

Verbranding van waterstof

1. waterstof + zuurstof --> waterdamp
2.  H2 (g) +  O2 (g)  -->  H2O (g)
3.  2 H2 (g) + O2 (g) --> 2 H2O (g)

Bij het roesten van ijzer ontstaat ijzeroxide Fe2O3

1. ijzer + zuurstof --> ijzeroxide    
2.  Fe   +  O2   -->  Fe2O3
3.  2 Fe +  1 1/2 O2 --> Fe2O3     
4.   4 Fe + 3  O2 --> 2 Fe2O3

onvolledige verbranding van ethaan (= C2H6(g)) waarbij water en Koolstofmono-oxide ontstaan

1. ethaan + zuurstof --> water + koolstofmonoxide
2.      C2H6   +    O2   -->    H2O + CO 
3.      C2H6   +   2 1/2 O2    -->    3 H2O + 2 CO 
4.       2 C2H6 + 5  O2 --> 6  H2O + 4  CO