Les 1 Lading en spanning

• Natuurkunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Elektriciteit

lading en spanning

Je ziet een schakelschema met een batterij, twee lampjes en een schakelaar.

Brandt lampje 1?

1. ja
2. nee

Je ziet een symbool voor schakelschema's.



Voor welk onderdeel van een schakeling staat het symbool?

Je ziet een symbool voor schakelschema's.



Voor welk onderdeel van een schakeling staat het symbool?

Je ziet een symbool voor schakelschema's.



Voor welk onderdeel van een schakeling staat het symbool?

Leerdoelen hoofdstuk

1. Je kent de symbolen die je gebruikt om een schakelschema te maken.
   
2. Je kunt enkele toepassingen geven van infrarode straling.
3. Je kunt uitleggen wat spanning en stroomsterkte zijn en hoe je deze grootheden meet.
4. Je kunt het verschil tussen een parallelschakeling en een serieschakeling uitleggen.

Leerdoelen

• 5.1.1 Je kunt uitleggen hoe een voorwerp elektrisch geladen kan worden.
• 5.1.2 Je kunt kenmerken van positieve en negatieve lading benoemen.
• 5.1.3 Je kunt uitleggen hoe een geladen voorwerp ontladen kan worden.
• 5.1.4 Je kunt een aantal spanningsbronnen benoemen.
• 5.1.5 Je kunt het begrip elementaire lading toepassen in berekeningen. (plusstof)

Introductie

Als je op een droge winterdag een fleecetrui uittrekt, hoor je een zacht geknetter. In het donker kun je zelfs vonkjes zien overspringen. Die vonkjes zijn ontladingen van statische elektriciteit: ongevaarlijk onder normale omstandigheden, maar niet echt aangenaam als de stroom via je lichaam loopt.

Voorwerpen opladen

Als je met een wollen doek over een pvc-buis wrijft, trekt de buis daarna papieren snippers aan. Ook een dun waterstraaltje wordt door de buis aangetrokken. Je zegt dat de pvc-buis door het wrijven elektrisch geladen of statisch is geworden.

Dat een voorwerp geladen is, merk je op verschillende
manieren:

• Het voorwerp trekt andere voorwerpen aan (figuur).
Dat kun je bijvoorbeeld zien doordat er zich veel
stof op het voorwerp verzamelt.

• Er kunnen vonkjes overspringen naar andere voorwerpen. Dat kun je horen als een zacht geknetter en soms ook zien of voelen.

Begrip

Elektrisch geladen / statisch

Situatie waarin een voorwerp een elektrische lading heeft.

Positieve en negatieve lading

De ene soort lading noem je positief of plus, de andere soort noem je negatief of min. Een perspex staaf die met een zijden doek is gewreven, heeft een positieve lading. Een pvc-buis die met een wollen doek is gewreven, heeft een negatieve lading. Plus en plus stoten elkaar af, net als min en min, maar plus en min trekken elkaar aan (figuur).

phet.colorado.edu

Begrippen

positieve lading

De lading die een (neutraal) voorwerp krijgt als het elektronen afstaat.

negatieve lading

De lading die een (neutraal) voorwerp krijgt als het elektronen opneemt.

neutraal

Situatie waarin een voorwerp evenveel positieve als negatieve lading bevat.

elektron

Negatief geladen deeltje.

opladen

Spanning & elektronen

In de figuur zie je twee even grote metalen bollen op een plastic voet. Bol A is negatief geladen, bol B is positief geladen. In zo’n geval zeg je dat er tussen A en B een spanning bestaat. Zodra je tussen A en B een geleidende verbinding maakt, gaan er elektronen bewegen van A naar B. Er loopt dan een elektrische stroom.

Lithiumatoom

Begrip

elektrisch geladen / statisch - Situatie waarin een voorwerp een elektrische lading heeft.

elektron - Negatief geladen deeltje.

elementaire lading (plusstof) - De allerkleinste hoeveelheid lading die in de natuur voorkomt. 

negatieve lading - De lading die een (neutraal) voorwerp krijgt als het elektronen opneemt.

neutraal - Situatie waarin een voorwerp evenveel positieve als negatieve lading bevat. 

positieve lading - De lading die een (neutraal) voorwerp krijgt als het elektronen afstaat.

spanning - Een maat voor hoeveel elektrische energie elk deeltje met zich meedraagt.

vrij elektron (plusstof) - Elektron dat niet aan een atoom is gebonden.

weektaak

Maken: 1 t/m 9

Nakijken: -