Herhaling Taalverzorging

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Taalverzorging

H1.  Werkwoorden & Persoonsvorm en zinsdelen

H2. Onderwerp & Zelfstandig naamwoord en lidwoord

H3.  Werkwoordelijk gezegde, meervouden en pv  tt

H4. Lijdend voorwerp, mannelijk/vrouwelijk/onzijdig, voltooid deelwoord

H5. Bijvoeglijk naamwoord, verwijswoorden en vt zwakke werkwoorden

Vandaag 

- Herhalen we de theorie

- Leren en oefenen voor toets

- Welke soort vragen kun je verwachten

Werkwoorden (ww)

Een werkwoord is een woordsoort.

De afkorting van werkwoord is WW.

In een zin staat ten minste één werkwoord.

Er zijn ook zinnen met meer dan één werkwoord.

Een werkwoord zegt 

- wat iets of iemand doet,

- wat iets of iemand overkomt

- wat er is gebeurd.

In elke zin zitten werkwoorden

Eén van die werkwoorden is de persoonsvorm.

Een persoonsvorm is een werkwoord
Elke zin heeft een persoonsvorm

de persoonsvorm (pv) vind je door:

• De zin vragend te maken.
  Het eerste woord is de persoonsvorm.

Hij mag geen bier drinken voor schooltijd.   PV=   

• De zin in een andere tijd te zetten.  = tijdproef! 
  Het werkwoord dat verandert, is de persoonsvorm.

De jongen valt van zijn fiets.  PV= 

Zinsdelen

Een zin | bestaat | uit zinsdelen.

Alles wat voor de persoonsvorm staat of kan staan is 1 zinsdeel.

Verdeel de zin in zinsdelen.

Doe dat zo:

zinsdeel / zinsdeel / zinsdeel /

Tussen ieder zinsdeel komt dus een schuine streep met een spatie ertussen.

Zelfstandig naamwoord (ZN)

- Het zelfstandig naamwoord is een woord voor een mens, dier of ding.

- Voor het zelfstandig naamwoord kan je een lidwoord zetten.

Voorbeeld: het kind

- Je kan een zelfstandig naamwoord verkleinen.

Voorbeeld; het meisje

- Je kan een zelfstandig naamwoord in meervoud en enkelvoud zetten. Voorbeeld; de meisjes, de kinderen

EIGENNAMEN ZIJN OOK ZN

Lidwoord (LW)

Er zijn 3 lidwoorden: de, het en een

Let op bij het!!

Alleen als er een zelfstandig naamwoord bij staat, is het een lidwoord.

Het regent --> geen lidwoord.

Het rode kleedje ligt op de grond --> wel lidwoord.

 Werkwoordelijk gezegde (WG)

• Het werkwoordelijk gezegde is een zinsdeel.
  
• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.
  
• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.
• Let op: het woordje te voor een heel werkwoord hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde!
  

VOORBEELD; Ik heb veel te doen.

werkwoordelijk gezegde: heb te doen

0

Het lijdend voorwerp komt voor in zinnen waarin iets/iemand wat overkomt of iets/iemand wat meemaakt.

Niet elke zin bevat een lijdend voorwerp!

Zo vind je het lijdend voorwerp(lv)

1. Noteer eerst onderwerp (ow) en werkwoordelijk gezegde (wg).

2. Stel dan de vraag: wat (wie) + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

Het antwoord op die vraag is het lijdend voorwerp.

Controleer wel of je te maken hebt met een Voorwerp, dat wil zeggen met een zelfstandig naamwoord of een (woord dat daarnaar verwijst) voornaamwoord.

bijvoeglijk naamwoord

en de stoffelijk bijvoeglijk naamwoorden

Bijvoeglijk naamwoord

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

Je weet door een bijvoeglijk naamwoord meer over het zelfstandig naamwoord.

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord vertelt je van welk materiaal iets gemaakt is.

Wat is de persoonsvorm in de zin:
Iedereen weet wat de persoonsvorm is.

1. Iedereen
2. Weet
3. Persoonsvorm
4. Is

Wat is de persoonsvorm in deze zin?

'Hoe vind je ook alweer de persoonsvorm?'

1. Hoe
2. vind
3. je
4. ook

De persoonsvorm is altijd....

1. een persoon
2. een werkwoord

Wat zijn lidwoorden?

1. de, het , een
2. slimme, mooie, rode
3. fiets, boek, volleybal
4. lopen, werken, denken

Wat is het onderwerp?

Als onderwerp kozen ze pooldieren.

1. Onderwerp
2. Pooldieren
3. Kozen
4. Ze

Welke volgorde moet je aanhouden om zinnen in zinsdelen te verdelen?

Zoek de PV en onderstreep deze.

Bekijk de woorden achter de PV.

Ieder woord dat je voor de PV kan zetten en nog een zin vormt, is een zinsdeel.

3

2

1

Alles voor de PV is één zinsdeel

Is 'drinken' een werkwoord of geen werkwoord?

1. werkwoord
2. geen werkwoord

Onderwerp? Hoe vind je het onderwerp in de zin?

1. door de zin vragend te maken?
2. Wie of wat + gezegde?’
3. Wie of wat + onderwerp + gezegde?’

Wat is geen zelfstandig naamwoord?

1. roepen
2. kleding
3. schaal
4. kerstkaart

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

1. De persoonsvorm en de andere werkwoorden uit de zin.
2. Een werkwoordelijke uitdrukking
3. Een spreekwoord
4. Alle werkwoorden uit de zin, behalve de persoonsvorm.

ik / wil / naar huis
Alles wat voor de pv kan staan, is een zinsdeel. Wat is zeker een zinsdeel?

1. ik
2. naar huis
3. wil
4. niets

Wat is het onderwerp?

Ik leer het onderwerp te vinden.

1. Ik
2. leer
3. het onderwerp
4. vinden

Noteer de persoonsvorm.

Gisteren heeft zijn opa een vakantie geboekt.

Wat zijn voorbeelden van zinsdelen?

1. zelfstandig naamwoord
2. onderwerp
3. persoonsvorm
4. werkwoord

Wat is een zelfstandig naamwoord?

1. een naam
2. zelfde als 'de, het, een'
3. mens, dier, plant of ding
4. Wie of wat

Wat is het lijdend voorwerp?

Ik kan nu het lijdend voorwerp uit een zin halen.

1. Ik
2. kan
3. het lijdend voorwerp
4. een zin

Wat is een zelfstandig naamwoord?

+

-

Wat is een zinsdeel?

1. een stukje informatie
2. één woord
3. meerdere woorden
4. één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen

Welk bijvoeglijk naamwoord is een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord?

1. De lelijke kast
2. De metalen kast
3. De grijze kast
4. De oude kast

Wat is een lijdend voorwerp?

1. iets dat nodig is voor de handeling uit de zin
2. iets of iemand die de handeling uitvoert
3. iemand die iets zegt
4. het lijdend voorwerp bestaat niet

Lidwoord

Geen lidwoord

De

Het

Een

Voor

Ik

Doen

Dat had je nou niet moeten doen.
lv =

1. Dat
2. he
3. niet
4. X

Wat is het werkwoordelijk gezegde in de zin:

'Ik kan het werkwoordelijk gezegde benoemen'.

1. ik
2. kan
3. benoemen
4. kan benoemen

Wat is een werkwoord?
Een werkwoord geeft aan:

1. mens, dier of ding
2. wat iets/iemand doet of wat iets/iemand is
3. wanneer, hoe of waar iets gebeurt
4. dat iemand iets maakt

Er zit altijd een lv in een zin

1. klopt!
2. klopt niet.....

'Veel ' en 'weinig' zijn bijvoeglijk naamwoorden. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over

1. een zelfstandig naamwoord
2. een werkwoord

Wat is een lijdend voorwerp?

1. Wanneer + pv + ow
2. Waarom/Waarvoor + ow + mwv
3. Wat/Wie + wwg + ow
4. Het zinsdeel dat overblijft in de zin.

Wat zijn de bijvoeglijke naamwoorden?

1. zonnige
2. dag
3. zonnige , leren
4. leren

Wat zijn bijvoeglijke naamwoorden?

1. de, het , een
2. slimme, mooie, rode
3. fiets, boek, volleybal
4. lopen, werken, denken