Herhaling H1 t/m 6 Taalverzorging

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag

• Terugblik: grammatica   H1 t/m 6

• Zelfstandig oefenen met de grammatica op NN online.

H1 werkwoorden

Dus

• Een werkwoord is een woordsoort.
• Een werkwoord vertelt ons wat iets of iemand doet.
• Of wat iets of iemand overkomt.
• Iedere zin heeft minstens één werkwoord.
• Een werkwoord kun je vervoegen.

Persoonsvorm

Persoonsvorm

Persoonsvorm (pv) is een voorbeeld van een zinsdeel.
Persoonsvorm is altijd een werkwoord.

Je vindt de pv:

• Tijdproef : verander de zin van tegenwoordige tijd naar verleden tijd of andersom
  
• Getalproef: verander het onderwerp van enkelvoud naar meervoud of andersom
  
• Vraagproef: zet de zin in een vraagzin.
  

Zinsdelen

Zinsdelen bepalen:

• Doe de zinsdeelproef. 
• Als je één woord of een groepje woorden voor de pv kunt zetten, is dat één zinsdeel.

Onderwerp van een zin

H2 Het onderwerp

• Het onderwerp (ow) van een zin is een zinsdeel.
  
• Bijna elke zin heeft een onderwerp.
  
• Onderwerp en persoonsvorm horen bij elkaar > ze zijn allebei enkelvoud of allebei meervoud.
  

Hoe vind je het ow?

1. Bepaal de persoonsvorm en verdeel de zin in zinsdelen (zinsdeelproef)
2. Vraag: Wie of wat + persoonsvorm?
   
3.  Antwoord = onderwerp
   

        

           of

1. Bepaal de persoonsvorm en verdeel de zin in zinsdelen (zinsdeelproef)
   
2. Verander de pv van enkelvoud naar meervoud (of van meervoud naar enkelvoud) > het zinsdeel dat ook verandert, is het onderwerp

Zelfstandig naamwoord

Zelfstandig naamwoord

Een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel.

Een eigennaam: Frank, Amsterdam, België

Te herkennen aan:

• het heeft vaak een enkelvoud en een meervoud
  
• je kunt er vaak een verkleinwoord van maken
  
• je kunt er vaak de, het of een voor zetten
  

Lidwoorden

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord.

Er zijn er drie:

1. de (blw)
2. het (blw)
3. een (olw)

Werkwoordelijk gezegde

H3 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde is een zinsdeel.
  
• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.
  
• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.

H4 Lijdend voorwerp

• Zoek de pv!
  
• Wat is het onderwerp van de zin?
  
• Wat is het werkwoordelijk gezegde?
  
• Stel de vraag: Wat (of wie) + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?
  
• Antwoord = lijdend voorwerp.
  

• Let op: afstanden, gewichten en maten kunnen nooit lijdend voorwerp zijn!

H5 Bijvoeglijk naamwoord

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

• Het spannende boek.
  
• Het kussende paar
  
• Het schitterende boek
  
• Het kartonnen bakje

H5 Bijvoeglijk naamwoord

Staat soms ook achter het zelfstandig naamwoord.

 

• de schitterende film
  
• De film is schitterend.
• de beroemde Donald Duck
  
• Donald Duck is beroemd.

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

de uitgang eindigt op -en.

• goud + en         de gouden ring
  
• hout + en          de houten tafel
  
• riet + en            het rieten dak

H6 Voorzetsels

• Ze geven een plaats, tijd of reden aan.

• Trucje:
• ... de kast (achter, op, voor)
• ... het feest (tijdens, na, gedurende)

Hoe herken je een voorzetsel?

• Je kunt een voorzetsel voor een lidwoord + zelfstandig naamwoord zetten:
  
• naast de stoel, voor de vakantie, door de sneeuw.
  

• Een voorzetsel staat meestal aan het begin van een zinsdeel:
  
• – Yolanda / gaat / naar de sportschool.
  
• – Mohammed / valt / van de trampoline.

• Een vast voorzetsel is een voorzetsel dat hoort bij een werkwoord. 
• Bijvoorbeeld:
  
• houden van: Tanja houdt van zwemmen.
  
• besteden aan: Bernard wil niet te veel tijd besteden aan zijn outfit.

Vast voorzetsel

Let op!

Bij een scheidbaar werkwoord: 

• opbellen - afpakken - voordoen - uitleggen
• deze werkwoorden worden 'gescheiden'
• ín een zin. Kijk maar:

•  De trainer legt de wedstrijdopstelling uit.

• In deze zin is uit dus géén voorzetsel, maar een deel van het werkwoord.

Volgende week

• Woensdag 9 juni oefentoets alle grammatica
• Woensdag 16 juni SO alle grammatica

Nu

Zelfstandig oefenen met de grammatica op NN online.