Functionele morfologie van de cel

• Biologie
• Secundair onderwijs

https://www.vcbio.science.ru.nl/image-gallery/show/PL0349/  ; https://nl.depositphotos.com/stock-photos/elektronenmicroscopie.html 

Functionele morfologie van de cel

Plantaardige en dierlijke cel

Lesdoelen

Jij kan aan het einde van deze les in eigen woorden beschrijven hoe de celwand en het celmembraan zijn opgebouwd.

Lesdoelen

Jij kan aan het einde van deze les in eigen woorden beschrijven hoe de celwand en het celmembraan zijn opgebouwd.

Jij kan aan het einde van deze les de functies van de celwand en het celmembraan verwoorden.

Lesdoelen

Jij kan aan het einde van deze les in eigen woorden beschrijven hoe de celwand en het celmembraan zijn opgebouwd.

Jij kan aan het einde van deze les de functies van de celwand en het celmembraan verwoorden.

Jij kan aan het einde van deze les de eigenschappen van het celmembraan toelichten.

Lesdoelen

Jij kan aan het einde van deze les in eigen woorden beschrijven hoe de celwand en het celmembraan zijn opgebouwd.

Jij kan aan het einde van deze les de functies van de celwand en het celmembraan verwoorden.

Jij kan aan het einde van deze les de eigenschappen van het celmembraan toelichten.

Jij kan aan het einde van deze les experimenten uitvoeren aan de hand van een werkwijze.

https://www.biologielessen.nl/dna/123-al-jaarthema-s/jt-bij

De cel =
kleinst levende eenheid

De cel

• ademen
• uitscheiden
• eten
• voortplanten
• sterven

https://www.biologielessen.nl/dna/123-al-jaarthema-s/jt-bij

De cel

• ademen
• uitscheiden
• eten
• voortplanten
• sterven

https://www.biologielessen.nl/dna/123-al-jaarthema-s/jt-bij

Celstructuren/Celorganellen

Observeren met lichtmicroscoop

https://www.microscoop-expert.nl/euromex-iscope-epl-helderveld-microscoop; https://www.istockphoto.com/nl/fotos/plantaardige-cel; https://kepler-science.nl/cel.html

Hebben we altijd een lichtmicroscoop nodig om cellen te observeren?

Ja

Nee

Geef een voorbeeld van een cel die met het blote oog geobserveerd kan worden.

Observeren met het blote oog

https://www.natuurfotografie.nl/soortbeschrijving/kikkerdril/; https://nl.pinterest.com/pin/531143349787885145/

Observeren met het blote oog

https://www.natuurfotografie.nl/soortbeschrijving/kikkerdril/; https://nl.pinterest.com/pin/531143349787885145/; https://www.hln.be/wetenschap/reuzenbacterie-ontdekt-die-zichtbaar-is-met-het-blote-oog-alsof-je-een-andere-persoon-ontmoet-die-zo-groot-is-als-mount-everest~ab1c38bc/; 

Thiomargarita magnifica

https://slideplayer.nl/slide/8894836/

Lichtmicroscoop

• celwand
• celmembraan
• cytoplasma
• vacuole
• zetmeelkorrels
• bladgroenkorrels 

https://www.microscoop-expert.nl/euromex-iscope-epl-helderveld-microscoop

Observeren met lichtmicroscoop

https://www.microscoop-expert.nl/euromex-iscope-epl-helderveld-microscoop; https://www.istockphoto.com/nl/fotos/plantaardige-cel; https://kepler-science.nl/cel.html

Met de elektronenmicroscoop kijken we naar de submicroscopische structuur van de cel. Wat betekent submicroscopisch?

https://slideplayer.nl/slide/8894836/

Submicroscopische structuur

https://nanopdf.com/download/3-de-cel-gezien-door-een-elektronenmicroscoop_pdf

Submicroscopische studie

• Celoppervlak                            
• Celwand             
• Celmembraan 
• In de cel                                      

Submicroscopische studie

• Celoppervlak                            
• Celwand             
• Celmembraan 
• In de cel                                      

Celwand

https://www.vcbio.science.ru.nl/image-gallery/show/PL0349/  ; https://nl.depositphotos.com/stock-photos/elektronenmicroscopie.html 

Celwand

• Niet bij dierlijke cellen
• Wel bij planten, fungi, bacteriën
• Planten --> Cellulose
• Fungi --> Chitine
• Bacteriën --> Mucopeptide

Cellulose

• Vezelige moleculen
• in lagen
• vormen netwerken
• met mazen
• doorlaatbaar

D’Haeninck L., et al. Functionele morfologie van de cel. Biogenie 5.1: de boeck. p. 14

https://www.dreamstime.com/plant-cellulose-biology-vector-illustration-diagram-plant-cellulose-biology-vector-illustration-diagram-plant-cell-walls-image113872131; https://www.vcbio.science.ru.nl/image-gallery/show/PL0344/

Schimmels

https://www.microbiologie.info/Schimmelpreparaat%20voor%20onder%20de%20microscoop.html; https://www.newscientist.nl/nieuws/hoe-schimmels-in-je-darmen-je-gezondheid-beinvloeden/

Bacteriën

https://geneeskundeeur.wordpress.com/pathologie/microbiologie/bacterien/; https://www.micropia.nl/nl/ontdek/microbiologie/microbiota/

Functie van celwand?

Celmembraan

• Omsluit het cytoplasma
• Plasmalemma 
• twee lagen
• 10 nm dik

https://kepler-science.nl/cel.html

Wat is het cytoplasma?

Cytoplasma

• = geleiachtige stof
• + celstructuren
• exclusief celkern

Cytosol

• = geleiachtige stof
• water
• koolstofverbindingen

Cytoplasma

• = geleiachtige stof
• + celstructuren

Cytosol

• = geleiachtige stof
• water
• koolstofverbindingen

• proteïnen
• sachariden
• lipiden
• nucleïnezuren

Cytoplasma

• = geleiachtige stof
• + celstructuren

Cytosol

• = geleiachtige stof
• water
• koolstofverbindingen

• Ionen: natrium, kalium,...

• proteïnen
• sachariden
• lipiden
• nucleïnezuren

Waaruit is het celmembraan opgebouwd?

Celmembraan

• lipiden dubbellaag                                 
• fosfolipiden         
• cholesterol           
• proteïnen                                                   
• perifere                  
• transmembraan
• sacharidenketens                                  

Celmembraan

• lipiden                                                         
• fosfolipiden         
• cholesterol           
• proteïnen                                                   
• perifere                  
• transmembraan
• sacharidenketens                                  

• glycolipiden
• glycoproteïnen

Uit welke twee delen bestaat een fosfolipide molecule?

1. Hydrofiele kop en hydrofobe staart
2. hydrofobe kop en hydrofiele staart
3. apolaire kop en polaire staart
4. polaire kop en apolaire staart

Fosfolipide molecule

https://essay.utwente.nl/68284/1/Siero_BA_TNW.pdf

Hoe zijn de fosfolipiden moleculen georiënteerd in het celmembraan?

1. dubbele laag, hydrofiele koppen naar elkaar toe
2. enkele laag, hydrofobe staarten steken naar buiten uit
3. enkele laag, allemaal naast elkaar, hydrofiele koppen naar buiten gelegen
4. dubbele laag, hydrofobe staarten naar elkaar toe

Celmembraan

https://slideplayer.nl/slide/1915744/

Eigenschappen celmembraan

1. Flexibel

Eigenschappen celmembraan

1. Flexibel

• vrij bewegen
• vrijwel elke vorm
• cholesterolmoleculen            soepelheid

Eigenschappen celmembraan

1. Flexibel

2. Zelfsluitend

1. 
   

• vrij bewegen
• vrijwel elke vorm
• cholesterolmoleculen            soepelheid

Eigenschappen celmembraan

1. Flexibel

2. Zelfsluitend

1. 
   

• vrij bewegen
• vrijwel elke vorm
• cholesterolmoleculen            soepelheid

• Fosfolipiden dubbellaag

Eigenschappen celmembraan

1. Flexibel

2. Zelfsluitend

3. Selectief doorlaatbaar

1. 
   

• vrij bewegen
• vrijwel elke vorm
• cholesterolmoleculen            soepelheid

• Fosfolipiden dubbellaag

Eigenschappen celmembraan

1. Flexibel

2. Zelfsluitend

3. Selectief doorlaatbaar        transmembraanproteïnen

1. 
   

• vrij bewegen
• vrijwel elke vorm
• cholesterolmoleculen            soepelheid

• Fosfolipiden dubbellaag

https://www.slideshare.net/umargaro/biopotential-generation

Zeepbel

Fosfolipiden dubbellaag

https://wikikids.nl/Zeep

http://www.denkk.be/?q=node/95

Zeepbel

Fosfolipiden dubbellaag

https://wikikids.nl/Zeep

http://www.denkk.be/?q=node/95

Zeepbel

Fosfolipiden dubbellaag

https://wikikids.nl/Zeep

http://www.denkk.be/?q=node/95

Eigenschappen celmembraan?

Benodigdheden

• glas water, afwasmiddel en theelepel
• bord
• rietje
• naald
• keukenrol papier 
• Opdrachtenblad

Eigenschappen celmembraan?

• Groepjes van twee
• Lees opdracht!
• Beantwoord de vragen
• Zoek eigenschappen celmembraan op in je leerbundel
• Experiment uitvoeren
• Waarnemingen
• Formuleer een besluit
• 10 minuten

Wat is de functie van het celmembraan?

Functie celmembraan

• Omsluit en isoleert
• Laat selectief stoffen door (transmembraanproteïnen)
• Herkennen van stoffen (receptorfunctie)
• Communicatie met andere cellen (sacharidenketens)

Samenvatting

Observeren

• lichtmicroscoop
• elektronenmicroscoop
• blote oog

Samenvatting

Observeren

• lichtmicroscoop
• elektronenmicroscoop
• blote oog

Samenvatting

Submicroscopisch

• bacteriën, fungi en planten: celwand
• alle cellen: celmembraan

Samenvatting

Submicroscopisch

• bacteriën, fungi en planten: celwand
• alle cellen: celmembraan

Samenvatting

Celwand - Functie

• stevigheid
• bescherming

Celmembraan - Eigenschappen

• flexibel
• zelfsluitend
• selectief doorlaatbaar

Samenvatting

Celmembraan - Functie

• omsluit en isoleert
• laat stoffen door
• herkennen van stoffen (receptor)
• communicatie

Samenvatting

Cytoplasma

• geleiachtige vloeistof = cytosol
• celorganellen 

Samenvatting

Cytoplasma

• geleiachtige vloeistof = cytosol
• celorganellen                 volgende les

Bronnen

https://www.vcbio.science.ru.nl/image-gallery/show/PL0349/ 

https://nl.depositphotos.com/stock-photos/elektronenmicroscopie.html 

https://www.biologielessen.nl/dna/123-al-jaarthema-s/jt-bij

https://www.microscoop-expert.nl/euromex-iscope-epl-helderveld-microscoop https://www.istockphoto.com/nl/fotos/plantaardige-cel

https://kepler-science.nl/cel.html

https://www.natuurfotografie.nl/soortbeschrijving/kikkerdril/ https://nl.pinterest.com/pin/531143349787885145/

https://www.hln.be/wetenschap/reuzenbacterie-ontdekt-die-zichtbaar-is-met-het-blote-oog-alsof-je-een-andere-persoon-ontmoet-die-zo-groot-is-als-mount-everest~ab1c38bc/

https://slideplayer.nl/slide/8894836/

https://www.microscoop-expert.nl/euromex-iscope-epl-helderveld-microscoop

https://nanopdf.com/download/3-de-cel-gezien-door-een-elektronenmicroscoop_pdf

D’Haeninck L., et al. Functionele morfologie van de cel. Biogenie 5.1: de boeck. p. 14

Bronnen

https://www.dreamstime.com/plant-cellulose-biology-vector-illustration-diagram-plant-cellulose-biology-vector-illustration-diagram-plant-cell-walls-image113872131

https://www.vcbio.science.ru.nl/image-gallery/show/PL0344/

https://www.microbiologie.info/Schimmelpreparaat%20voor%20onder%20de%20microscoop.html https://www.newscientist.nl/nieuws/hoe-schimmels-in-je-darmen-je-gezondheid-beinvloeden/

https://geneeskundeeur.wordpress.com/pathologie/microbiologie/bacterien/ https://www.micropia.nl/nl/ontdek/microbiologie/microbiota/

https://essay.utwente.nl/68284/1/Siero_BA_TNW.pdf

https://slideplayer.nl/slide/1915744/

https://youtu.be/xeXHcxk_ApE?t=24

https://wikikids.nl/Zeep

http://www.denkk.be/?q=node/95

Bronnen

https://www.slideshare.net/umargaro/biopotential-generation

https://biologielessen.nl/index.php/dna-3

D’Haeninck L, Dekeersmaeker L, Geris K, Goossens R, Schepers W, Vernemmen P. Functionele morfologie van de cel. Biogenie 5.1: de boeck. p. 8-17.