H4_hh_formuleerfouten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Taalverzorging - herhaling

4 havo

Planning deze les

• theorie Formuleren
  
• oefenen formuleren
  
• aan de slag

Theorie formuleren (1)

• dubbele ontkenning
  
• foutief pleonasme
• foutieve tautologie
• contaminatie
• storende woordherhaling

1.1 Dubbele ontkenning

• Werkwoord met ontkennend karakter (voorkomen, misbruiken, verbieden, weerhouden, nalaten) met een extra ontkenning.
  
• De regering raadt ons af het land Japan voorlopig niet te bezoeken.
  
• Oplossing: verwijder de losse ontkenning
  

1.2 Pleonasme

• Een deel van de betekenis van een woord/woordgroep wordt nog eens door een ander woord uitgedrukt (meestal andere woordsoort).
  

• In je betoog zijn sommige bronnen letterlijk geciteerd.
  
• Oplossing: verwijder het woord dat de betekenis/eigenschap herhaalt
  

1.3 Tautologie

• Twee keer hetzelfde zeggen met verschillende woorden (synoniemen) van dezelfde woordsoort

 

• Misschien ben jij wellicht ook geïnteresseerd?
  
• Oplossing: verwijder een van de synoniemen
  

1.4 Contaminatie

• Twee woorden/uitdrukkingen worden gemengd.
  
• uitprinten -->
• overnieuw -->
• nachecken -->
• omhoog stijgen -->
• zich irriteren aan -->
• Oplossing: verwijder een van beide woorden/uitdrukkingen
  

1.5 Storende woordherhaling

• Je gebruikt steeds hetzelfde woord(en)

• Als je dat vindt, moet je dat zelf maar weten, want dat is je eigen verantwoordelijkheid.

• Oplossing: verander een aantal woorden
• Als je dat vindt, moet je het zelf maar weten, want het is je eigen verantwoordelijkheid.

Oefenen

Misschien dat ze er wellicht nog achter komen.

1. tautologie
2. pleonasme
3. contaminatie

‘Boontje komt om zijn loontje’ is een vaste standaarduitdrukking van hem.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

H4E behoort tot een van de weinige klassen die gezellig is.

1. pleonasme
2. tautologie
3. contaminatie

De nieuwe PS5 kost duur.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

De gele zonnebloemen maken de kamer veel gezelliger.

1. pleonasme
2. personificatie
3. tautologie

Benoem de fout en verbeter de zin:
De extreem lage rente ontmoedigt veel trouwe spaarders om niet langer geld op de bank te zetten, maar te beleggen in veilige obligaties.

Benoem de fouten en verbeter de zin:
Plotseling zakte tijdens de derde set het te strak gespannen volleybalnet ineens naar beneden, waardoor de wedstrijd enige tijd onderbroken moest worden.

Benoem de fout en verbeter de zin:
Wij zijn bereid uw product een aantal maanden te proberen, onder de voorwaarde dat achteraf een evaluatie zal plaatsvinden.

Theorie formuleren (2)

• congruentiefout
• verwijsfout
• foutieve samentrekking
• geen symmetrie
• losstaand zinsgedeelte

2.1 Congruentiefout

• Bij een enkelvoudig onderwerp hoort een enkelvoudige persoonsvorm. Als het tegenovergestelde het geval is, dan heet dat ‘incongruentie’.
   
• Het grootste gedeelte van de leerlingen (enkelvoud) hebben een telefoon.
  
  
• Oplossing?
  
• hebben = heeft

2.1 Incongruentie

• Incongruentie ontstaat vaak:
  
  
• Als het OND meervoudig lijkt, maar enkelvoudig is  (de media heeft/hebben)
• Als PV en OND ver uit elkaar staan
• Als een MV voor het OND wordt aangezien

2.2 Verwijsfout

• Het verkeerde verwijswoord wordt gebruikt/onduidelijk verwijzen.

Verwijswoord =

• een woord dat vooruit of terug wijst naar een woord verderop of naar een eerder genoemd woord.
  

Noemwoord =

• een woord, woordgroep of zin waarop het verwijswoord terugslaat
  

Verschillende verwijswoorden

1. hij/zij/ze; hem/haar; zijn/haar:

• mannelijke woorden – de-woorden – (m) – hij/zijn/hem
• vrouwelijke woorden – de-woorden – (v) – zij/ze/haar
• onzijdige woorden – het-woorden – (o) – het/zijn
  

2. die/dat; deze/dit:

• de-woorden – die/deze
  
• het-woorden – dat/dit
  

Verschillende verwijswoorden

3. hen/hun:

• hen als lijdend voorwerp (lv)                                                                                                Ik neem hen mee naar het museum

• hen na een voorzetsel                                                                                                        Aan hen geef ik toestemming om…

• hun als meewerkend voorwerp (mv)                                                                               Ik geef hun toestemming om…

Verschillende verwijswoorden

3. hen/hun:

• hun NOOIT als onderwerp (ow)                                                                                   Hun zitten de hele tijd te kletsen. = fout

• een verzameling personen is nooit meervoud                                                   Deze groep leerlingen is haar boek vergeten.

Verschillende verwijswoorden

4. dat/wat

* dat – het-woord

* wat – 

• onbepaald vnw. (alles, iets, niets, het enige)                                                             Iets wat ik belangrijk vind, is… 

• overtreffende trap                                                                                                                 Het leukste wat ik meemaakte, was… 

• een hele zin                                                                                                                              Het regende de hele dag, wat erg vervelend was. 

Verschillende verwijswoorden

5. wie/waar

* wie – bij personen 

• de man op wie ik wacht
  
• de vrouw met wie ik samenwerk
  

* waar – bij zaken

•  de vakantie waarop ik mij verheugde
  
•  het mes waarmee ik mijn brood smeer
  

Verschillende verwijswoorden

5. wie/waar

* wie – bij personen 

• de man op wie ik wacht
  
• de vrouw met wie ik samenwerk
  

* waar – bij zaken

• de vakantie waarop ik mij verheugde
  
• het mes waarmee ik mijn brood smeer
  

Onduidelijk verwijzen

Onduidelijk Verwijzen:

• Geen normwoord  –
  het woord waarnaar verwezen wordt, staat niet in de tekst. Bijvoorbeeld:
• Aaf en Ben hebben deze chaos veroorzaakt.
• Onduidelijk wat het juiste noemwoord is  –  meerdere noemwoorden zijn mogelijk. Bijvoorbeeld: 
• De gymleraar vroeg aan Kees of hij de bal uit de bosjes wilde halen die hij er zojuist had ingeschopt. 

2.3 Foutieve samentrekking

• Je laat een eerder genoemd woord(groep) weg terwijl dat niet mag.
  
  
• • Hakim reisde naar Italië en (Hakim) bezocht Rome en Florence.
  
• 
  
• Samentrekking komt voor:
  
• • bij woorddelen: in voor- en tegenspoed
  
• • bij woorden: dure (…) en goedkope kleren
  
• • bij zinsdelen [Elsie studeert in Groningen] en [Marriëtte (…) in Amsterdam.]
  
• 
  

2.3 Foutieve samentrekking

Samentrekking mag alleen als:

• betekenis hetzelfde is

• De jongen smeerde een boterham met pindakaas en smeerde hem daarna snel naar buiten.      (= niet dezelfde betekenis)

• getal hetzelfde is (enkelvoud/meervoud)

• Buiten de stad wordt een squashcentrum gebouwd en (…) zeven tennisbanen aangelegd.           (= niet hetzelfde getal)

• grammaticale functie hetzelfde is (zinsdeel)

• Denise (OND) is mijn beste vriendin, maar (…) (MV) vertel ik toch niet al mijn geheimen.                   (= niet dezelfde grammaticale functie)

2.3 Foutieve samentrekking

Samentrekking mag alleen als:

• betekenis hetzelfde is

• De jongen smeerde een boterham met pindakaas en smeerde hem daarna snel naar buiten.      (= niet dezelfde betekenis)

• getal hetzelfde is (enkelvoud/meervoud)

• Buiten de stad wordt een squashcentrum gebouwd en (…) zeven tennisbanen aangelegd.           (= niet hetzelfde getal)

• grammaticale functie hetzelfde is (zinsdeel)

• Denise (OND) is mijn beste vriendin, maar (…) (MV) vertel ik toch niet al mijn geheimen.                   (= niet dezelfde grammaticale functie)

2.4 Geen symmetrie

• In een opsomming hebben de delen geen gelijke structuur.
  

• Een verhaal bestaat meestal uit drie delen: het begin, het middenstuk en hoe het afloopt.
• → ... en de afloop.

2.5 Losstaand zinsgedeelte

• Een bijzin die losstaat van de zin waar hij in hoort.
  
  
  
• Iedere arts zal je adviseren om in de winter niet zonder jas naar buiten te gaan. Omdat je dan snel een verkoudheid oploopt en misschien wel griep krijgt.
  
  
• Oplossing: koppel de losstaande bijzin aan de hoofdzin waar hij in hoort.
  

2.5 Losstaand zinsgedeelte

• Als je zin begint met een voegwoord (bv omdat), dan moet je er een zin van maken.
  
  
• Bijv. Hij wacht nog even met het kopen van een scooter. Omdat hij nog niet genoeg gespaard heeft.
  
  
•  ….. , omdat hij …..

To do...

•  opdrachten online methode opnieuw maken
• oefenen via internet
• samenvatting maken
• leren voor een ander vak
• aan de slag met je leesdossier/leesboek