H11 Methodiek les observatietechnieken

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Observeren H11 Methodisch werken

Observatiemethodes

Inchecken.. hoe gaat het ermee de tijdens de donkere dagen voor kerst!

je weet precies wat je gaat observeren

1. gestructureerd
2. ongestructureerd

Wat gaan we doen?

voor de stageopdrachten moeten jullie kunnen observeren. In deze les gaan we kijken welke observatiemethoden je kunt inzetten om systematisch en doelgericht te observeren. 

doel:

-student kan observeren op stage

- student kan een SMART doel maken

- student kan een observatieplan maken

Hoe zat het ook alweer?  

Kijk naar dit plaatje en beantwoord de volgende vragen

Observatie of interpretatie: Jongetje heeft chocola gepikt

1. Interpretatie
2. Observatie

Objectief of subjectief: zijn mondje en handen zitten vol met chocola

1. objectief
2. subjectief

Het jongetje is heel blij met de chocola

1. objectief
2. subjectief

Observeren 

Is een doelgerichte en systematische waarneming van gedragingen en uitingen van een of meer personen of van een gebeurtenis met de bedoeling de waarnemingen te beschrijven en samen te vatten.

Welke valkuilen waren er ook alweer? Als je de termen niet kent zoek ze op! je hebt 5 minuten daarna nemen we de termen door.

1. Eigen mening van de observator;
2. Emotionele betrokkenheid; 
3. Het halo-effect;
4. Het horn-effect;
5. Vooroordeel;
6. Projectie;
7. Stemming;
8. Ervaring. 

Participerend en niet-participerend

Bij participerend neemt de observator zelf deel aan de te observeren situatie. 

Bij niet participerende observatie ben je uitsluitend toeschouwer. 

Gestructureerd en ongestructureerd

Bij gestructureerd bepaal je vooraf welk gedrag je gaat observeren, in welke omgeving, de interactie etc.

bij ongestructureerde observatie schrijf je op wat je opvalt je hebt geen observatielijst van te voren gemaakt. 

Opdracht

Bedenk bij elk van deze 4 methodes een voordeel en een nadeel, 

Je krijgt 7 minuten

	Voordeel	Nadeel
Participerend
Niet- participerend
Gestructureerd
Ongestructureerd

Wanneer kies je voor gestructureerde observatie en wanneer voor ongestructureerde observatie

Observatiemethoden

Bij observeren kun je verschillende methodes gebruiken:

- bestaande methodes of een eigen methode op maat

Observeren is altijd DOELGERICHT: je bent met de vraag die je wil beantwoorden

Observeren doe je PLANMATIG: je observeert systematisch volgens een plan (een observatieplan)

Wat zou een aanleiding
kunnen zijn voor een
observatie?

professioneel observeren

-Formuleer duidelijk wat het doel is van je observatie en welke vraagstelling daarbij hoort.

-Leg vooraf vast naar welk gedrag je precies gaat kijken en deel dat gedrag in in categorieën.

-Probeer te observeren als buitenstaander en niet als betrokkene.

-Maak een observatielijst of observatieschema.

Stappenplan observatie

1. De aanleiding
   
2. Het observatiedoel en de onderzoeksvraag
3. Het concreet gedrag
4. Om welke observatie categorieën gaat het
   
5. De observatiemethode
   
6. Plaats, situatie, data, tijdstippen en uitvoerder van de observatie;
   
7. Algemene gegevens

Stap 1 de aanleiding

Redenen zijn bijvoorbeeld:

• Als je signalen opvangt dat er iets mis gaat 
  
• Als je een vraag hebt hoe je moet handelen
• Als er problemen zijn
• als je iemand beter wil leren kennen
• Als je een verslag wil maken

In de aanleiding schrijf je precies waar de vraag vandaan komt, van wie en waarom.

Stap 2 het observatie- doel en vraagstelling

Doel: kort en duidelijk (SMART). Op welke vraag wil je een antwoord? 

Wie je gaat observeren

Welk gedrag je gaat observeren

In welke situatie je gaat observeren

Bijvoorbeeld: na de observatie weet ik hoe vaak Ciska een ander kindje slaat, ik observeer haar tijdens het speelkwartier buiten. 

Mw. wil 3 kilo afvallen hoe maak je hier een SMART doel van

Katy wil op vakantie naar Spanje in de zomer en heeft 500 euro nodig hiervoor, maak hier een SMART doel van

Opdracht

Bedenk een voorbeeld van een vraagstelling voor een observatie

Wie ga je observeren

Welk gedrag ga je observeren

In welke situatie

Opdracht: bedenk een vraagstelling voor een observatie
Wie ga je observeren
Welk gedrag ga je observeren
In welke situatie. Bedenk iets van je stage!

Stap 3 het concrete gedrag

Bij stap 3 omschrijf je het gedrag staat dat je wil observeren. 

 Dit doe je:

• Concreet
• het gedrag is waarneeembaar
• geen interpretaties maar feiten

Observatiecategorie

concreet gedrag:

huilen, schreeuwen, rennen, gooien,  spullen afpakken, alleen een activiteit doen, samen een activiteit doen met kind/PM-er,  glimlach op haar gezicht, op een positieve manier communiceren

Categorieën:

- speelt samen

- speelt alleen

- vertoont negatief gedrag

- vertoont positief gedrag

Je gaat dus groeperen zodat je beter focussen

Stap 4 de observatie categorieen

• Ze zijn helder en duidelijk
• ze zijn volledig
• Er is evenwicht tussen de categorieën. Bijv. de helft positief en de helft negatief
  

Hoe zie je stap 3 en 4 hier terug? 

Observatiemethode (stap 5)

Een manier om planmatig en doelgericht te observeren

4 hoofdgroepen:

1. Participerend/gestructureerd

2. Participerend/ongestructureerd

3. Niet-participerend/gestructureerd

4. Niet-participerend/ongestructureerd

hoe observeer je als je Participerend/gestructureerd observeert geef een voorbeeld

hoe observeer je als je Participerend/ongestructureerd
observeert geef een voorbeeld

Hoe observeer je als je niet-participerend/gestructureerd observeert, geef een voorbeeld.

Hoe observeer je als je niet-participerend/ongestructureerd observeert, geef een voorbeeld

Welke vorm van
observeren zie je in
de afbeelding hiernaast?

1. Niet-participerend
2. Participerend

Welke vorm van observeren
zie je in de afbeelding
hiernaast?

1. Participerend
2. Niet-participerend

Het is belangrijk om zo onopvallend mogelijk aanwezig te zijn

1. participerend
2. niet participerend

je kunt direct waarnemingen registreren

1. participerend
2. niet participerend

je doet zelf mee in de situatie die je wil observeren

1. participerend
2. niet participerend

Je krijgt een behoorlijk compleet beeld van wat er gebeurt

1. gestructureerd
2. ongestructureerd

Je observeert systematisch en doelgericht

1. gestructureerd
2. ongestructureerd

Wat voor hulpmiddelen zijn er voor een observatie?

Hulpmiddelen (stap 6)

• Onewayscreen  of observatiescherm
• Pen en papier
  
• Camera
  
• Spel/speelgoed
  
• Stopwatch/ telefoon

Het tijdstip (6)

• Continue observeren
• Bepaalde gebeurtenissen observeren (Event sampling/ turfsysteem)
• Op bepaalde momenten observeren (Time sampling /interval systeem)
• Een combinatie van bovengenoemde

Algemene gegevens (stap 7)

Geef een korte omschrijving van de personen die je gaat observeren. Voor zover het van toepassing is beschrijf je de achtergrond van de personen, de school of werksituatie, de lichamelijke en geestelijke gezondheid.

Observeren in waarneembaar gedrag

Als je observeert, probeer je dat zo veel mogelijk te doen zonder het gedrag meteen te interpreteren. Je verzamelt puur de feiten. Later geef je daar pas een betekenis aan. Je schrijft op wat je ziet en niet wat je denkt te zien. Je geeft dus geen oordeel over wat je ziet.

Gedrag X zie ik 10 keer

Gedrag B zie ik 2 keer

maak een op een leeg formulier een stappenplan:

1. De aanleiding
   
2. Het observatiedoel en de vraagstelling
   
3. Concreet gedrag 
4. Observatie categorieën
5. Observatiemethode
   
6. Plaats en tijd
7. Algemene gegevens

casus 

maak een observatieplan voor Fahri, gebruik je lege template

Evaluatie lesdoelen

Na afloop van de les:

• Hoe stel je SMART doelen
• Hoe maak je een observatieplan.
• kan je de observatiemethoden inzetten tijdens je examens op stage?

Wat vond je van deze lessonUp

0100

Opdracht 

Maak alle opdrachten van H11, lukt dit niet tijdens de les neem je ze uitgewerkt mee naar de volgende les.