H5 - les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen?

• Dagopening
• Lezen
• Cursus 5, paragraaf 1: herhaling correct formuleren  

       -zinnen correct begrenzen

       -congruentie

• Zelfstandig aan het werk

Dagopening

Hulplijn tijdens toetsen

Hulp tijdens een toets

Heb jij wel eens behoefte gehad aan een hulplijn tijdens een toets?

Welke manieren van spieken heb je wel eens om je heen gezien (of zelf uitgeprobeerd)?

Opdracht

1. Je houdt een presentatie over je gelezen boek.
2. Een groepsgenoot filmt dit op jouw eigen telefoon.
3. Jij beoordeelt jouw eigen presentatie.
4. Je levert het filmpje + je eigen beoordeling in.

     Uiterlijke inleverdatum: do 16 

     november

Lezen

Lees 25 minuten in stilte

 

      uiterlijke inleverdatum filmpje:         donderdag 16 november

H5 Formuleren

Par. 1 t/m 5

• Zinnen correct begrenzen
• Verwijzen
• Dubbelop
• Congruentie
• Voorzetselgebruik
• Vaste voorzetseluitdrukkingen

Zinnen correct begrenzen

• Ik ken het verschil tussen een hoofd- en een bijzin.
  
• Ik kan zinnen correct begrenzen.
  
• Ik kan uitleggen waarom een zin(sdeel) onjuist begrensd is.
  

Waarom?

Als je een zin schrijft zonder komma's en punten krijg je dus zoiets en dat is supervervelend om te lezen ook wordt het lastig om te begrijpen waar het einde van je verhaal is doordat je niet zo goed weet waar een zin begint en eindigt waardoor je dus weer volledig de weg kwijt bent en je je afvraagt of je het eigenlijk nog wel kan volgen

Uitleg

1. Uitleg hoofdzin en bijzin

2. Uitleg zinnen begrenzen

3. Uitleg zinnen onjuist begrenzen

hoofdzin / bijzin

Een hoofdzin is een zelfstandige zin. 

Een bijzin is een afhankelijke zin en kan niet bestaan zonder een hoofdzin.  

In een hoofdzin staat de persoonsvorm meestal op de tweede plaats. In een bijzin staat de persoonsvorm meestal verder naar achteren.

hoofdzin / bijzin

Trucje:  probeer het woord 'niet ' tussen ow en pv te plaatsen. Lukt dit, dan 

                heb je te maken met een bijzin, anders met een hoofdzin.

Luc (ow) gaat (pv) naar binnen, omdat het (ow) regent (pv).

Wij (ow) hebben (pv) zin in vakantie, omdat we (ow) gaan (pv) skiën.

Gisteren was ik niet op school. Vandaag ben ik er weer.

1. Bijzin - bijzin
2. Hoofdzin - hoofdzin
3. Hoofdzin - bijzin
4. Bijzin - hoofdzin

We eten vanavond friet, omdat we pas laat thuis zijn.

1. Hoofdzin - bijzin
2. Bijzin - hoofdzin
3. Hoofdzin - hoofdzin
4. Bijzin - bijzin

Zinnen begrenzen

Twee hoofdzinnen kun je samenvoegen met de nevenschikkende voegwoorden en, of, maar, want of dus :

- Zaalhockey is een populaire sport en het aantal jeugdige beoefenaars neemt de laatste jaren alleen maar toe.

Plaats een komma voor maar, want en dus. Begin een nieuwe hoofdzin niet met En, Maar of Want.

Zinnen begrenzen

Als je geen verbindingswoord gebruikt, kun je twee hoofdzinnen het best van elkaar scheiden door een punt te zetten en de volgende zin met een hoofdletter te beginnen.

Wanneer de zinnen sterk samenhangen, kun je een puntkomma (;) gebruiken:

- Amsterdam trekt het hele jaar door veel toeristen; vooral de musea en de grachten vormen belangrijke attracties.

Zinnen begrenzen

Als de tweede zin een toelichting of een argument vormt bij de eerste, is ook een dubbele punt (:) mogelijk. Zo’n dubbele punt kun je vervangen door een komma plus want (… zomervakantie, want zij …):

- Veel Nederlanders mijden Amsterdam in de zomervakantie: zij vinden het daar dan veel te druk met al die internationale toeristen.

Zinnen onjuist begrenzen

Het kan op twee manieren fout gaan:

1. twee hoofdzinnen onterecht aan elkaar plakken door een  

    komma (hoofdzin "komma"  hoofdzin)

2. een zinsdeel (bijzin) dat bij een zin hoort ten onrechte los 

     laten staan en afsluiten met een punt (bijzin  "punt")

1. Zinnen plakken

-twee hoofdzinnen onterecht aan elkaar plakken door een komma (hoofdzin "komma"  hoofdzin)

Fout: Gisteren was ik niet op school, vandaag ben ik er weer.

Fout: Het is alweer bijna carnaval, daar hebben we allemaal heel veel zin in. 

1. Zinnen plakken

Verbetering: zet een punt of plaats en, maar, of, dus of want.

Fout: Gisteren was ik niet op school, vandaag ben ik er weer.

Goed: Gisteren was ik niet op school. Vandaag ben ik er weer

Goed: Gisteren was ik niet op school en vandaag ben ik er weer.

2. Losstaand zinsgedeelte

- Losse bijzin: een zinsdeel (bijzin) dat bij een zin hoort ten onrechte    

   los laten staan en afsluiten met een punt (bijzin "punt")

Fout: We hebben zin in de vakantie. Omdat het dan weer carnaval is.

Fout: Hij heeft heel hard getraind. Zodat hij de marathon kon lopen.

2. Losstaand zinsgedeelte

Verbetering: Vervang de punt door een komma.

Fout: We hebben zin in de vakantie. Omdat het dan weer carnaval is.

Goed: We hebben zin in de vakantie, omdat het dan weer carnaval is.

Fout: Hij heeft heel hard getraind. Zodat hij de marathon kon lopen.

Goed: Hij heeft heel hard getraind, zodat hij de marathon kon lopen.

Tegenwoordig lijkt de aarde steeds meer op te warmen, daardoor smelten de ijskappen.

1. Hoofdzin - hoofdzin
2. Bijzin - bijzin
3. Hoofdzin - bijzin
4. Bijzin - hoofdzin

Welke zin is juist begrensd?

1. Tegenwoordig lijkt de aarde steeds meer op te warmen, daardoor smelten de ijskappen.
2. Tegenwoordig lijkt de aarde steeds meer op te warmen. Daardoor smelten de ijskappen.

De supermarkt is erg ver weg. Daarom moeten we een heel stuk lopen, dat vind ik best wel vervelend.

1. Hoofdzin - hoofdzin - bijzin
2. Hoofdzin - bijzin - bijzin
3. Hoofdzin - bijzin - hoofdzin
4. Hoofdzin - hoofdzin - hoofdzin

De supermarkt is erg ver weg. Daarom moeten we een heel stuk lopen, dat vind ik best wel vervelend.

1. Juist begrensd
2. Onjuist begrensd

Incongruentie

In zinnen komt de persoonsvorm in persoon en getal (enkelvoud / meervoud) overeen met het onderwerp. Dat heet congruentie. 

Je zegt bijvoorbeeld: ik ben, jij bent, hij is, wij/jullie/zij zijn.  Bij een enkelvoudig onderwerp hoort een enkelvoudige persoonsvorm en bij een meervoudig onderwerp een meervoudige.

Oorzaken incongruentie

1) Het onderwerp is meervoud, maar wordt voor enkelvoud aan gezien:

    In Nederland *wordt softdrugs al heel lang gedoogd.  -> worden

2) Het onderwerp lijkt meervoud, maar is enkelvoud, omdat de kern 

     enkelvoud is:

    Een aantal bezoekers van het pretpark *vonden het heel vervelend dat de    

    wachtrijen zo lang waren. -> vond

Oorzaken incongruentie

De persoonsvorm en het onderwerp staan ver uit elkaar en daartussen staan andere zinsdelen met een ander getal dan het onderwerp:

Uit de gegevens van het waterleidingbedrijf bleek dat de heer Jansen, net als zijn buren en veel andere inwoners van de stad, veel water *hadden verbruikt. -> had

Oorzaken incongruentie

Het meewerkend voorwerp wordt ten onrechte voor het onderwerp aangezien:

Omdat de hulpverleners nauwelijks ruimte kregen om hun werk te doen, *werden de omstanders verzocht allemaal een stapje achteruit te doen.            

  -> werd

Lastige gevallen

• Bij woordgroepen met een enkelvoudige kern en een meervoudige nabepaling richt de persoonsvorm zich naar de kern:

       Het groepje (kern: enkelvoud) bruggers (meervoud) liep enthousiast     

       rond in het nieuwe schoolgebouw.

• Als het onderwerp een verzamelnaam is die uit meerdere personen bestaat, is de persoonsvorm enkelvoudig:                                                                 De jeugd is tegenwoordig niet erg meer te porren voor vrijwilligerswerk.

Lastige gevallen

• Bij meervoudige titels van boeken, films enzovoort volgt een enkelvoudige persoonsvorm:

     ‘De Hongerspelen’ is een bijzonder meeslepende jeugdroman.

• Na een rekeneenheid, zoals meter, liter, dozijn, procent, kilo, euro volgt een enkelvoudige persoonsvorm:

      Twee kilo kaas kost tegenwoordig meer dan twintig euro.

Lastige gevallen

• In de constructie een van de + meervoudig woord + die  volgt in de bijvoeglijke bijzin in het algemeen een meervoudige persoonsvorm:           

     Een van de eerste boeren die na de Tweede Wereldoorlog naar Canada    

     emigreerden, was mijn oom Barend.

Een paar echte designerschoenen van een bekende ontwerper .......... op een veiling duizenden euro's op.

1. brengt
2. brengen

Antwoord

Een paar echte designerschoenen van een bekende ontwerper brengt op een veiling duizenden euro's op. 

Kijk naar de kern van het onderwerp:

Een paar --> enkelvoud

Persoonsvorm --> enkelvoud

Ik las in de krant dat de Verenigde Staten het klimaatverdrag niet langer ...... steunen.

1. wil
2. willen

Antwoord

Ik las in de krant dat de Verenigde Staten het klimaatverdrag niet langer willen steunen.

Kijk naar (de kern van) het onderwerp:

De Verenigde Staten --> meervoud

Persoonsvorm --> meervoud

maken

Nieuw Nederlands (online)

Cursus 5 Formuleren, paragraaf 1: opdracht 1, 2, 3, + 20, 21

Klaar?      -> controleer of je  van H7 per paragraaf 5 opdrachten af hebt

                    -> verder lezen in je boek   (16 november)