Procestechnologie BOL 2 les 1

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 2

Procestechnologie BOL 2

Les 1/3

Inhoud thema

1.  Machines en onderhoud

Technisch | productieproces | eisen en normen | storingen | elektriciteit 

2. Procesmatig werken

Organisatie | bedrijfsprocessen | schema's | oorzaken en gevolgen | Deming-cirkel

3. Kostenbewust produceren

Verspillingen | 5S-methode | relatieve luchtvochtigheid | koelen | traceren | conserveren 

Planning thema

Maandag 8 januari	Machines en onderhoud
Maandag 15 januari	Procesmatig werken
Maandag 22 januari	Kostenbewust produceren
Maandag 29 januari	Examen 3078 Procestechnologie

Machines en onderhoud

• Procestechnologie = vormgeving van de productie- 
    processen
• Machines, apparaten en onderhoud
• Waar let je op bij de aanschaf/ hoe voer je onderhoud uit/
    welke storingen kunnen ontstaan/ aandachtspunten
    elektriciteit?

Met welke eisen dien je rekening te houden bij de aanschaf van een nieuwe machine?

Hygiënische uitvoering

Schoonmaakgemak --> is het apparaat of de machine makkelijk in zijn geheel of gedeeltelijk te demonteren? Gaat dit makkelijk?

Belangrijk voor voorkomen besmettingsbronnen. 

Hygiënische uitvoering

Rekening houden met:

- Smeermiddelen en materiaal slijtsporen

- Technische uitvoering

- Gebruikte materialen

Smeermiddelen en materiaal van slijtsporen

De technische uitvoering

De gebruikte materialen

Moet bestand zijn tegen dagelijkse reiniging met agressieve schoomaakmiddelen en -methodes.

Moet bestand zijn tegen de meest extreme omstandigheden.

Mogen niet met het te verwerken product in aanraking komen.

Welke veiligheids- en arbonormen t.a.v. apparaten kun je vinden in het e-book?

Productspecifieke eigenschappen

 vs. werking machines

De productkwaliteit

De slijtage en het onderhoud

De energievraag

Het rendement van de apparatuur

Een apparaat slijt sneller als je er producten mee verwerkt waarvoor de machineonderdelen niet zijn ontworpen. Denk aan producten die te koud, te hard, te groot of te taai zijn. 

Waardoor wordt apparatuur in de verssector en horeca meestal zwaar belast?

Dagelijkse demontage, reiniging en montage.

Productwisselingen met onderdelenruil.

Agressieve en vetoplossende reinigingsmiddelen.

Hoge waterdruk met wisselende temperaturen.

Condensvorming door wisselende omgevingstemperaturen.

Het onderhoud van machines wordt in veel bedrijven verzorgd door?

1. Werknemers (aan de lijn)
2. (externe) Onderhoudsmonteur

Soorten onderhoud

Onderhoud voorkomt storingen en dus stilstand van de lijn. 

Preventief onderhoud	Correctief onderhoud
Voorkomen van vastlopen of kapot gaan.	Bij een storing of als een installatie/machine kapot is.

Welke vorm van preventief onderhoud aan apparatuur of machines ken jij van je werk/stage?

Eenvoudig onderhoud

Schoonmaken

Smeren

Onderdelen vervangen

Waarom is schoonmaken essentieel voor machines in de procestechnologie?

1. Het zorgt voor een aangename werkomgeving
2. Het voorkomt slijtage en mogelijke schade
3. Het verhoogt de productiesnelheid

Wat is het belangrijkste doel van smeren?

1. Het verhogen van de productiesnelheid
2. Het verminderen van wrijving en slijtage
3. Het voorkomen van oververhitting
4. Het verminderen van geluidsniveaus

Waarom is tijdige vervanging van versleten onderdelen belangrijk?

1. Om de productiecapaciteit te vergroten
2. Om de kosten van onderhoud te verminderen
3. Om storingen en schade te voorkomen

Welke smeermiddelen worden genoemd en waarom worden ze toegepast?

1. Olie - voor langzaam draaiende machines; Vet - voor snel draaiende machines
2. Olie - voor snel draaiende machines; Vet - voor langzaam draaiende machines
3. Olie - voor het verminderen van geluid; Vet - voor het koelen van machines
4. Olie - voor het voorkomen van oververhitting; Vet - voor hoge toerentallen

Om storingen of verstoringen te voorkomen, moet je rekening houden met:

Een goede prestatie van apparatuur kan alleen...

• door goed uitgevoerd onderhoud aan apparatuur
• door het juist omgaan met apparatuur

De kwaliteit van het proces, product en het lijnrendement worden hierdoor positief beïnvloed.

Neem de verschillende storingsoorzaken door in het e-book

• Geef aan wat de oorzaak is.
• Op welke manier kan deze oorzaak leiden tot een storing?

Zelfstudie 

Elektriciteit

Wat is de belangrijkste functie van een schakelaar in een elektrische stroomkring?

1. Het regelen van de spanning
2. Het verhogen van de stroomsterkte
3. Het aan- en uitschakelen van de stroom
4. Het verminderen van de weerstand

Wat verstaan we onder krachtstroom in de context van elektriciteit?

1. Elektriciteit met veel krachtige schakelaars
2. Een driefasige aansluiting met hogere spanning tussen fasen
3. Elektriciteit gebruikt voor zware machines
4. Elektriciteit met extra veel vermogen

Wat is de eenheid van stroomsterkte?

1. Volt (V)
2. Ampère (A)
3. Ohm (Ω)
4. Watt (W)

Wat doet een smeltzekering in een stroomkring?

1. Voorkomt kortsluiting
2. Reguleert de spanning
3. Beveiligt tegen lekstroom
4. Verhoogt de stroomsterkte

Wat is de functie van een aardlekschakelaar?

1. Beschermen tegen te hoge spanning
2. Reguleren van de stroomsterkte
3. Voorkomen van kortsluiting
4. Onderbreken bij lekstroom om gevaar te voorkomen

Wat is de eenheid van vermogen in elektrische apparaten?

1. Ampère (A)
2. Watt (W)
3. Ohm (Ω)
4. Volt (V)

Waarom is weerstand belangrijk in een elektrisch circuit?

1. Vermindert de spanning
2. Voorkomt kortsluiting
3. Belemmert de doorgang van elektrische stroom
4. Verhoogt de stroomsterkte

Welk materiaal is een goede geleider voor elektrische stroom volgens de tekst?

1. Zilver
2. Hout
3. Glas
4. Keramiek

Schematische voorstelling van een stroomkring. Boven: gesloten. Onder: geopend.

Elektronen stromen in een stroomkring. Een stroomkring bestaat uit een aantal onderdelen die er samen voor zorgen dat de elektrische stroom kan rondstromen. Als de stroomkring ergens onderbroken is, kan de stroom niet rond. Een elektrisch apparaat kan alleen werken, als de stroomkring gesloten is.

Voorbeeld: door een lichtschakelaar te sluiten ontstaat een stroomkring vanuit het lichtnet via de bedrading, de lichtschakelaar en de lamp. Er kan een stroom gaan lopen.

In de horeca wordt voor een belangrijk deel krachtstroom gebruikt. Krachtstroom is de term die wordt gebruikt voor een elektrische aansluiting tussen twee of drie fasen van een driefasen systeem. Krachtstroom noem je ook wel draaistroom en driefasespanning. Een driefasen aansluiting heeft tussen de fasen onderling een hogere spanning. In het geval van een laagspanningsaansluiting is dat in Europa meestal 400 volt. De drie fasen noem je L1, L2 en L3. 

Ampère is een aanduiding voor stroomsterkte. Hoe hoger de Ampère, hoe sneller de elektriciteit door een object stroomt. De stroomsterkte is medeverantwoordelijk voor de grootte van de schok die je kunt krijgen. 

Stroom heeft ook een sterkte. Met stroomsterkte wordt bedoeld de hoeveelheid elektriciteit die in een seconde door de elektrische leiding loopt. Vergelijk het maar met de hoeveelheid water die door een buis stroomt. Stroomsterkte is de hoeveelheid elektrische stroom die een apparaat verbruikt. De eenheid van stroomsterkte is ampère (A). 

Bij elektriciteit heb je naast geleiding ook te maken met weerstand. Elektrische weerstand is de eigenschap van materialen om de doorgang van elektrische stroom te belemmeren. Elektrische stroom vloeit nooit ongehinderd door een materiaal. De stroom ondervindt een bepaalde weerstand.

 Weerstand druk je uit in Ohm (Ω). Hoe hoger de weerstand van een voorwerp (bijvoorbeeld een stroomdraad), hoe meer energie het kost het voor de elektronen om er doorheen te stromen. Hierdoor wordt de spanning die op de draad staat hoger.

Het elektrisch vermogen is de hoeveelheid elektrische energie die een apparaat omzet in bijvoorbeeld licht, beweging of geluid. Het vermogen van bijvoorbeeld een lamp komt overeen met de hoeveelheid energie die per tijdseenheid wordt verbruikt. De eenheid van vermogen is watt (W).

Beveiligingen

Smeltzekering

Een smeltzekering zorgt ervoor dat de stroomsterkte in een stroomkring niet te groot wordt. Bij een bepaalde maximale stroomsterkte smelt de zekering en wordt de stroomkring verbroken. Een zekering smelt bijvoorbeeld als er kortsluiting in een apparaat optreedt.

Aardlekschakelaar

Er is sprake van een lekstroom als de hoeveelheid stroom die een elektrische installatie in gaat, groter is dan de stroom die er weer uitgaat. Bij geaarde toestellen vloeit de lekstroom dan via de aarding weg. De aardlekschakelaar zal bij een overschrijding van de stroom in werking treden, waardoor de betreffende groepen spanningsloos worden. Een aardlekschakelaar is een automatisch werkende schakelaar die de stroomkring onderbreekt. 

Randaarde bij stekker en stopcontact

Randaarde zorgt ervoor dat een elektrisch apparaat niet onder stroom kan komen te staan. De randaarde zorgt ervoor dat de stroom naar de aarde (aardlekschakelaar) stroomt.