3.2 - A - Bestuur in de stadstaten

• [e-mail]
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

3.2 Bestuur 

in de stadstaten

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe onderdanen werden bestuurd in een monarchie en in een aristocratie. 
  
  
• Je kunt uitleggen dat er goede en slechte tirannen waren. 

Verschillende staatsvormen

Planning

• Politiek
• Monarchie
• Aristocratie
• Tirannie
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

Politiek

• In de agora werd veel gesproken over politiek: de manier waarop de stadstaat werd bestuurd.
• Het woord politiek is dan ook afgeleid van het woordje polis. 
• De stadstaten waren politiek onafhankelijk van elkaar en namen de beslissingen over hun bestuur zelf.  

Monarchie

• Athene werd ooit bestuurd door een koning: koning Kodros. 
  
  
• Je noemt dat een monarchie: het volk wordt bestuurd door een erfelijke koning.
  
  
• De koning wordt bijgestaan door een raad ouderlingen. 
  
  
• Maar er ontstaat verzet tegen de koning. 

Leerdoel 1

Aristocratie

• Een groep grootgrondbezitters besloot de macht over te nemen. 
  
• Je noemt dit een aristocratie: een groep mensen met veel macht en aanzien bestuurt het gebied of de stadstaat. 
• Bij een aristocratie gaat het om je afkomst. Je komt uit een adellijke familie. 

Leerdoel 1

Tirannie

• Soms grijpt één van die edelen alle macht. Hij wordt een alleenheerser. Je noemt dat een tirannie. 
  
• Pisistratos, greep de macht, hij verbeterde de rechtspraak en introduceerde de rechters. Kleine boeren kregen bescherming. 
• Een tiran betekende dus niet altijd dat er wreed en slecht geregeerd werd. Hij was wel een alleenheerser, nam alleen de beslissingen. 

Leerdoel 2

Het volk beslist

• Rond 500 v. Chr. komt Clisthenes met nieuwe wetten en voert een échte democratie in.
  
  
• Een democratie is een politiek systeem waarbij het volk beslist. (demos=volk, cratos=macht).
  
  
• Voortaan heeft Athene een volksvergadering en een volksrechtbank. 

Leerdoel 1

Kenmerken van de Atheense democratie

• Atheense vrije mannen met burgerrecht mogen stemmen, zij waren burgers.

• Directe democratie: vrije mannen mochten meebeslissen. 
  

• Volksvergadering nam beslissingen over oorlog, vrede, geldzaken of benoeming van ambtenaren.  Er waren veel politieke discussies waarbij argumenten een rol speelden. 

Leerdoel 1

Democratie?!

• Niet helemaal...
• ...alleen mannelijke burgers (ongeveer 16% van de bevolking) 
• Vrouwen, slaven en vreemdelingen mochten niet meepraten.
• Kan het gewone volk wel goede beslissingen maken, moet de regering niet in handen zijn van mensen die daarvoor gestudeerd hebben?

Leerdoel 2

Verschillen met de Nederlandse democratie

• Alle mannen en vrouwen >18 jaar

• Indirecte democratie (wij kiezen iemand die namens ons in de Tweede Kamer zit). 

• Eerste en Tweede Kamer (binnen) De volksvergadering is er bijna elke dag. 

• Verkiezingen (meestal om de 4 jaar)

• Betaalde baan. 

Leerdoel 1

‘’Burgers van Athene! Ik vind dat er weer een koning moet komen die ons regeert. Dat betekent dat één man de baas is. Zijn zoon wordt na hem koning en daarna zijn kleinzoon. Op deze manier is er nooit meer ruzie over wie de baas mag zijn! Vroeger had onze mooie stad ook een koning. Beste mensen, een koning is de beste baas die we kunnen hebben!

Stem dus op mij, voor een  ..................              !’’

Berullos

Democratie

Aristocratie

Monarchie

Tirannie

‘’Beste mensen! Ik ben het niet eens met Berullos. Het klinkt wel leuk, zo’n koning, maar als één man de baas is, is er een grote kans dat er veel fouten worden gemaakt. Als er meerdere mensen de baas zijn, worden er minder fouten gemaakt. Ik ben voorstander van een ………! Dat betekent dat de rijke families de baas zijn. Rijke mensen gaan namelijk naar de beste scholen, en zijn dus het slimst.

Stem dus op mij, voor een  ..................              !’’

Andreos

Democratie

Aristocratie

Monarchie

Tirannie

‘’Landgenoten! Luister niet naar die praatjesmakers! Dit land heeft geen koning nodig en ook geen aristocratie. Koningen geven teveel geld uit aan goud en juwelen, en te weinig aan een sterk leger. En in een aristocratie wordt teveel geruzied tussen de verschillende families. Nee, dit land heeft mij nodig! Iemand die een sterk leger achter zich heeft staan. Iemand die zijn tegenstanders met geweld uit de weg ruimt!

Stem dus op mij! Stem voor een   .........................……  !’’

Alexios

Democratie

Aristocratie

Monarchie

Tirannie

Aantekeningen

• De Grieken kennen verschillende staatsvormen. Athene was eerst een monarchie, met een koning. Vervolgens kwam er een aristocratie, waarbij de macht in handen ligt bij mannen met van goede komaf. Uiteindelijk greep één iemand de macht en werd Athene een tirannie, er kwam een alleenheerser. 

Zelfstandig werken

• We lezen gezamenlijk paragraaf 3.2. 
  
  

• Maak opdracht 2 en 3.

• We gaan de antwoorden bespreken. 

• Ben je klaar? Maak opdracht 4 op bladzijde 174.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe onderdanen werden bestuurd in een monarchie en in een aristocratie. 
  
  
• Je kunt kenmerken benoemen van het bestuur van een tiran.