14.4-1 Het netvlies en de hersenen V5 2223

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Vandaag: Hoe werken de zintuigcellen in je oog?

Leerdoelen

Uitleg kegeltjes en staafjes

Opdrachten maken

Leerdoelen

Na deze les, kun je:

- de werking van staafjes en kegeltjes uitleggen

- uitleggen hoe we kleuren kunnen zien

Hoe zit het netvlies in elkaar?

Gele vlek: centrale deel netvlies met alleen kegeltjes.

Hiermee kun je het scherpst zien.

Blind vlek: plek waar de bloedvaten en axonen het oog verlaten. Met dit stuk netvlies kun je niet zien.

Hoe zit het netvlies in elkaar?

Hoe zit het netvlies in elkaar?

Alle

Receptief veld = alle receptoren die aan één ganglioncel zitten

Beschrijf waarom je met de gele vlek scherper ziet dan met de rest van het netvlies. Gebruik de woorden staafje, kegeltje, receptieve velden, axonen, visuele schors

Door de blinde vlek zie ik

1. een deel van het buitenste gezichtsveld niet
2. een deel van het binnenste gezichtsveld niet
3. voor een deel van het buitenste gezichtsveld geen diepte
4. voor een deel van het binnenste gezichtsveld geen diepte

Staafjes                            Kegeltjes

Lichtgevoeligheid hoog

Zwart/ wit

Meerdere staafjes per zenuwcel (wazig beeld)

Buiten gele vlek

Geven neurotransmitter af als er GEEN licht op valt

Lichtgevoeligheid laag

Kleuren (groen, blauw, rood)

Eén zenuwcel per kegeltje (scherp beeld)

Vooral in gele vlek

Geven neurotransmitter af als er GEEN licht op valt

Hoe werken staafjes?                           

Rhodopsine valt uiteen in retinal en opsine als er licht op valt.

Signaalcascade (waterval) -> Na+ poorten

sluiten -> hyperpolarisatie -> hoeveelheid

neurotransmitter daalt.

Lage prikkeldrempel -> er is maar weinig

licht nodig om rhodopsine uiteen te laten

vallen.

Hoe werken staafjes?                           

Na belichting wordt rhodopsine weer terug-

gevormd en kan het staafje weer opnieuw

belicht worden.

Nachtblindheid: terugvorming rhodopsine is 

verstoord - duurt langer.

Hoe werken staafjes?

Veel staafjes geven samen informatie door

aan één oogzenuwcel.

Hierdoor wordt de zenuwcel snel geprikkeld, 

er hoeft maar één staafje de prikkeldrempel te

bereiken.

Je kunt alleen niet erg scherp zien -> laag

scheidend vermogen.

Hoe werken kegeltjes?

Fotopsine valt uiteen als er licht op valt. Signaalcascade (waterval) -> Na+ poorten sluiten -> hyperpolarisatie -> hoeveelheid neurotransmitter daalt.

Hoge prikkeldrempel -> er is veel licht nodig om fotopsine uiteen te laten vallen.

                   Hoe werken kegeltjes?

Drie verschillende vormen van fotopsine:

gevoelig voor blauw, groen of rood licht.

Hoe werken kegeltjes?

Kegeltjes zitten maar met enkelen op één 

neuron geschakeld. 

Hierdoor kun je met je kegeltjes scherp zien.

Vooral in de gele vlek is de dichtheid kegeltjes

hoog -> hoog scheidend vermogen.

Het pigment in de receptoren slijt snel. Welke organellen maken nieuw pigment?

Wanneer er geen licht valt op het netvlies, geven de staafjes en kegeltjes een constante hoeveelheid neurotransmitter af. Valt er wel licht op, dan...

1. Depolariseren de celmembranen en geven ze meer neurotransmitter af
2. Depolariseren de celmembranen en geven ze minder neurotransmitter af
3. Hyperpolariseren de celmembranen en geven ze meer neurotransmitter af
4. Hyperpolariseren de celmembranen en geven ze minder neurotransmitter af

Opdrachten maken

Wat: Maak 14.3 opdrachten 2, 4, 6 en maak 14.4 opdrachten 4, 6, 7, 8

Hoe: Tweetallen

Hoe lang: De rest van de les

Hulp: Boek, BINAS, vragen stellen

Resultaat: Het wordt huiswerk