Thema 6 - Ecologie

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Ecologie

Thema 6

Basisstof 1 Wat is ecologie?

Biotische en abiotische factoren

Populatie, levensgemeenschap, biotoop, ecosysteem

Biotisch en abiotisch

• Biotisch: levende natuur
• Abiotisch: niet levende natuur
• Beide hebben invloed op organisme

Niveaus van de ecologie

Basisstof 2 Voedselrelaties

Voedselketen

Voedselweb

Producenten, consumenten, reducenten

Autotroof, heterotroof

Voedselketen

Voedselweb

• Producenten, consumenten, reducenten
• Herbivoor, omnivoor, carnivoor
• Autotroof en heterotroof
• Trofische niveaus

Basisstof 3 Kringlopen

Kringloop van water

Kringloop van koolstof

Kringloop van stikstof

Waterkringloop

• Verdamping
• Condensatie
• Neerslag

Koolstofkringloop

• Fotosynthese
  
• Verbranding
• Consumptie

Stikstofkringloop

• Stikstofzouten
• Eiwitten

Basisstof 4 Piramides

Piramide van aantallen

Piramide van biomassa

Piramide van aantallen

Piramide van aantallen

Piramide van biomassa

Basisstof 5 Energiestroom in een ecosysteem

Trofisch niveau

Energiestroom

Energiestroom

Insecten of dieren eten?

energieverlies

Energieverlies bij het eten van koeien: 

13 kilo voer geeft 1 kilo vlees = 1 kilo door naar het volgende trofische niveau

Energieverlies bij eten van insecten:

1 kilo voer geeft 1 kilo sprinkhanen

Alternatief: insecten eten

Nieuwe ontwikkeling voor westerse landen: eten van insecten.

Goede eiwitbron.

Het is nog niet echt ingeburgerd maar er zijn geen biologische nadelen.

Basisstof 6  Populaties

Optimale omstandigheden

Populatiegrootte

Biologisch evenwicht

Optimum

• Optimale omstandigheden
• Optimumkromme
• Optimumwaarde

Populatiegrootte

• Predator-prooi cyclus
• Biologisch evenwicht

Basisstof 7 (L: 6)

Successie

Pionierecosysteem
en climaxecosysteem 

Successie

• Pionierecosysteem
• Humus
• Climaxecosysteem

B8 Aanpassingen bij dieren

een gestroomlijnde lichaamsvorm bij waterdieren

zoolgangers, teengangers, topgangers

poten van vogels

snavels van vogels

een gestroomlijnd lichaam

heeft een lage weerstand

Poten landzoogdieren

Poten en snavels vogels

Uit welke diergroep zijn de zoogdieren ontstaan?

1. vissen
2. insecten
3. aapachtigen
4. reptielen

teenganger

zoolganger

topganger

Welk nadeel heb je als zoolganger?

1. de hele zool wordt gebruikt bij het lopen
2. je zakt makkelijk weg in de bodem
3. je bent niet zo snel
4. je hebt geen knie

Hoe zit het met het loopvermogen van teengangers?

1. ze zijn snel en houden dat lang vol
2. ze zijn snel maar houden dat kort vol
3. ze zijn niet zo snel
4. ze zijn wel snel maar alleen op een drassige ondergrond

Welke groep heeft de grootste voet?

1. topgangers
2. teengangers
3. zoolgangers
4. allemaal even groot

Welke dieren kunnen gemakkelijk op steile rotshellingen heen en weer lopen?

1. geen enkel dier kan dat
2. zoolgangers
3. topgangers
4. teengangers

Basisstof 9 (L: 8)

Zonplanten en schaduwplanten

Aanpassing aan droogte en water

Licht

• Zonplant: kleine, dikke bladeren
• Schaduwplant: grote, dunne, donkergroene bladeren

Water

• Veel of weinig water heeft invloed op bladeren en wortels
• Waterplanten drijven en hebben luchtkanalen van oppervlakte naar wortels

Basisstof 10 (alleen VWO)

Concurrentie en samenwerking

Symbiose

Relaties binnen populatie

• Concurrentie
• Samenwerking
• Rangorde
• Territorium
• Paarvorming

Relaties tussen soorten

• Niche
• Symbiose
  - mutualisme +/+
  - commensalisme +/0
  - parasitisme +/-

Basisstof 11 (alleen VWO)

Bodemdeeltjes

Humus

Bodem

• Zand grotere bodemdeeltjes dan klei
• Klei houdt beter water en voedingsstoffen vast, maar wortels kunnen minder goed doordringen
• Humus verbetert vasthouden water en doordringen wortels

• Biotische en abiotische factoren, levensgemeenschap, biotoop, ecosysteem
  
• Planteneters (herbivoren), alleseters (omnivoren), vleeseters (carnivoren)
  
• Voedselketen en voedselweb, trofische niveaus, energiestroom
  
• Producenten, consumenten, reducenten, autotroof en heterotroof
  
• Kringloop van water, stikstof (V) en koolstof
  
• Piramide van aantallen en biomassa
  
• Populatiegrootte, biologisch evenwicht, optimale omstandigheden, optimumkromme
  
• Successie: pionierecosysteem tot climaxecosysteem
  
• Aanpassingen dieren: gestroomlijnd, poten landzoogdieren en vogels, snavels vogels
  
• Aanpassingen planten: zonplanten en schaduwplanten, waterplanten
  
• Symbiose (V)
  
• Bodem (V)
  

https: