Les: Meten en Regelen en besturen

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 2

Procestechniek

Les: Meten en regelen en besturen.

Lesdoelen

Jij:

• Kan doel en functie van meten en regelen uitleggen in een proces
• Kan doel en functie van besturen uitleggen in een proces
• je herkent in de praktijk het verschil tussen meten en regelen en besturen

Wat is volgens jou een proces. Kies het best passend antwoord

1. Bewerkingen van grondstof tot het realiseren van het eindproduct
2. Route van product door het bedrijf van grondstof tot eindproduct
3. Alle handelingen voor het maken van je eindproduct
4. Met proces bedoelen we alle apparatuur die nodig is van grondstof tot eindproduct

Het proces

• Jou bedrijf is een procesindustrie --> Dat betekent: alle bewerkingen die nodig zijn om van grondstof een eindproduct te maken

Wat is de meest volledige omschrijving van procesbeheersing (PB)?

1. PB is het realiseren van een eindproduct tegen de laagst mogelijke kosten
2. PB is de volledige controle over het product
3. PB is in een keer goed produceren dus zonder afkeur en fouten
4. PB is het wegwerken van alle onvolkomenheden zodat proces veilig, betrouwbaar en voorspelbaar verloopt

Meten en regelen

• Om een proces te beheersen moet je meten en regelen 
• Meten is het vaststellen van een waarde in een procesgrootheid --> Voorbeeld is temperatuur
• Heeft temperatuur niet de gewenste waarde dan corrigeer je de temperatuur tot de gewenste waarde is bereikt

Verzin zelf een voorbeeld van M&R, dagelijks praktijk en proces

Automatiseren

Techniek is steeds meer geautomatiseerd:

• Denk maar aan klimaat controle of cruise control in een auto
• Of wat denk je van de temperatuurregeling bij jou thuis.
• OF GPS op landbouwvoertuigen voor precisieteelt

Opdracht: Zet de woorden op de juiste plek in dit procesflow diagram

Opdracht: benoem de onderdelen en product stromen in de PID

Automatiseren = Meten en Regelen

Meten en regelen is:

• Meten en vervolgens corrigeren
• Altijd continue proces
• Dus er is altijd een terugkoppeling plaats tussen de meting en de besturing

Wat zijn de 3 belangrijke redenen dat handmatig regelen wordt vervangen door automatisch regelen?

1. Efficiency, nauwkeuriger en betere arbeidsomstandigheden
2. Nauwkeurigheid, efficiency en wetgeving
3. Beter arbeidsomstandigheden, efficiency, wetgeving
4. wetgeving, betere arbeidsomstandigheden en nauwkeurigheid

De meest bekende voorbeelden van meten en regelen:

• Temperatuur
• Flow (hoeveelheid per tijdseenheid)
• Snelheid
• Druk
• Geleidbaarheid

Veel gebruikte meetinstrumenten:

Temperatuur = PT100 = een thermometer

• Weerstand thermometer / PT = Platinum / bereik = -200 tot + 800 graden 
• 100 = weerstand (ohm) / 100 ohm = 0 graden C

Veel gebruikte meetinstrumenten:

Drukmeting = voor regelen van niveau in een tank

Veel gebruikte meetinstrumenten:

Flowmeter = Inductieflow meter ( liters / uur) of massaflowmeter (kilogram / uur)

Veel gebruikte meetinstrumenten:

Geleidbaarheidsmeting = Concentratie van vloeistoffen (ms)

• Inductief = magnetisch veld
• Capacitief = gelijkspanning tussen 2 electroden

Besturen (of besturingstechniek)

Besturen (besturingstechniek) is wat anders dan Meten en Regelen:

• Besturen is actie - reactie
• Er is nooit een terugkoppeling naar de meting
• Er is geen controle op het verdere verloop van het proces dus geen bijsturing

een voorbeeld van besturen is de verlichting aan en uit doen. Ken jij meer voorbeelden? Liefst uit je bedrijf!

De meest bekende voorbeelden van besturingstechniek:

• Afremmen van een auto
• Detectie van alarm (bijvoorbeeld brandalarm) 
• Automatische deur
• Noodrem trein
• Volume vulling van verpakkingen

Wat ben je zeker nodig om een hoeveelheid van een vloeistof te kunnen regelen?

1. Een niveaumeter
2. Een pomp
3. Een flowmeter
4. Een pomp met flowmeter

Praktijkvoorbeeld van besturen

Besturen heeft altijd maar 2 standen mogelijk:

• Dus aan of uit (verlichting)
• Open of dicht (deur of klep)
• Waar of niet waar (detectie)

Botsing met een auto. Voorwaarde:

• Er wordt hard geremd (actie)
• Gevolg airbag uit (reactie)
• Er is geen terugkoppeling

Alledaags voorbeeld Meten en regelen 

Je rijdt in een auto:

• Je gaat een bocht om (= Besturen).  Dat gebeurt op basis van je ogen (signaleren).  Je ogen verrichten in dit geval de meting. en je handen sturen.
• Na de bocht draai je bij om niet van de weg te raken ( =meten en regelen). Het zijn de ogen die signaleren. je handen sturen bij (corrigeren) en regelen

Een regelaar in een meet en regelkring is met zijn ?? % actief?

1. 10%actief en de rest van de tijd doet hij niets
2. 50% actief en de rest v/d tijd doet hij niets
3. 75% actief en de rest van de tijd doet hij niets
4. 100% actief

meet- en regeltechniek

besturingstechniek

lichtschakelaar

Niveauregeling

temperatuurregeling

deurbel

Praktijkopdrachten

Je gaat aan de slag met praktijkopdrachten:

• Opdrachten maken M&R en besturen 
• Zie cum laude!

Check: Lesdoelen

Jij:

• Kan doel en functie van meten en regelen uitleggen in een proces
• Kan doel en functie van besturen uitleggen in een proces
• je herkent in de praktijk het verschil tussen meten en regelen en besturen