Hielprik neonaten

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Hielprik

Hoe wordt de hielprik ook wel genoemd?

1. Neonatale screening
2. PKU

Inhoud

1. Wat is de hielprik? 
2. Waarop wordt getest
   
3. Werkwijze hielprik
   
4. Specifieke aandachtspunten

Is de hielprik een voorbehouden handeling?

1. Ja
2. Nee

De hielprik

1. Het afnemen van enkele druppels bloed uit de hiel van een zuigeling.
2. Na 72 uur, uiterlijk na 168 uur na de geboorte                             (ideaal is na 72 uur volgens het RIVM).
3. De hielprik is vrijwillig. Vooraf wordt om toestemming gevraagd aan ouder(s) / verzorgers

Waarom een hielprik? 

1. Vroegtijdig opsporen van ernstige, zeldzame maar behandelbare  aandoeningen.
2. Het bloed wordt onderzocht op 19 ziektes (In de periode tot 2022 wordt het aantal ziekten waarop wordt gescreend uitgebreid tot 31).
3. Bij deze ziektes hebben interventies en behandelingen direct na de geboorte grote voordelen. 
4. Dit zijn behandelingen zoals het geven van een geneesmiddel of een dieet

Om welke ziekten gaat het?

o.a. gaat het om de volgende ziekten;

• Een aantal stofwisselingsziekten (bijv. phenylketonurie)
  
• Een ziekte van de schildklier
  
• Een ziekte van de bijnier
  
• Erfelijke vorm van bloedarmoede (sikkelcelziekte)
  
• Taaislijmziekte (CF: cystic fibrosis)

Uitslag

Uitslag goed;  geen bericht (na 5 weken)

Uitslag niet goed;  huisarts zoekt contact

Waarom de hiel?

1. De vinger van een baby is nog te klein voor een vingerprik.
   
2. Er zitten haarvaatjes in de hiel. Gemakkelijk en veilig om op deze wijze voldoende bloed te halen voor de hielprikkaart
3. Er hoeft geen bloedvat aangeprikt te worden.

Contra- indicaties

• Na een bloedtransfusie bij de zuigeling
• Toediening corticosteroïden
  
• Als er een infuus geplaatst is
  
• Oedemateuze voet
  
• Infectie, ontsteking of beschadiging van de huid

Nodig voor afname

1. Lancet:                                          Hiel wordt aangeprikt met een lancet
2. Hielprikkaart:                          Bloed wordt aangebracht op de hielprikkaart

Hielprikkaart

Invullen hielprikkaart

1. De hielprikkaart dient volledig en leesbaar ingevuld te worden met een zwarte balpen
2. De hielprikkaart moet volledig ingevuld worden in aanwezigheid van de ouder(s) en /of verzorgers.
3. Indien ouder(s) en /of verzorgers geen toestemming geven voor ontvangen van dragerschapsinformatie sikkelcelziekte, of geen toestemming geven voor het gebruik van restantbloed voor anoniem wetenschappelijk onderzoek dan moeten ouders een paraaf zetten

Prik aan de voetzoolzijde, langs de binnen- en buitenzijde

Werkwijze

hielprik

Plaats de lancet op de hiel

Houd rekening met de richting van de massage (stuwing)

Aandachtspunten 

• Warme hiel om gemakkelijker bloed te verkrijgen
  (warm washandje om de hiel te verwarmen, max. 38 graden)
• Zelf warme handen
  
• Draag handschoenen
  
• Geen bloeddoorstroming bevorderende of pijnstillende pasta’s of zalf gebruiken
  

Bloedafname

Zorg dat alle rondjes goed zijn gevuld

Hielprikkaart goed gevuld

Hielprikkaart niet goed gevuld

Hielprikkaart niet goed gevuld

Hielprikkaart niet goed gevuld

Nazorg

1. Pleister dwars op wond, wondranden naar elkaar toe
   
2. Hielprikkaart goed laten drogen
   
3. De screener doet zelf de hielprikkaart op de post, op de dag dat de hielprik is uitgevoerd (brievenbus PostNL)
4. Vraag aan ouders of ze de hielprikenvelop 3 maanden willen bewaren. Mocht getwijfeld worden of de hielprik is verricht, dan toont de envelop dat deze is uitgevoerd.

Eerste en tweede herhaalde hielprik

• Eerste herhaalde hielprik:  

Testvlakken op hielprikkaart onvoldoende gevuld zijn;

Te vroege afname.

• Tweede hielprik:
  

Indien uitslag dubieus is.