07 09 2020_uitleg betoog en wwspelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

V3H

Welkom

Programma vandaag

• Toelichting literatuurprogramma
• Uitleg werkwoordspelling
• Oefeningen maken 
• Start betoog

Leerdoel

Aan het eind van de les 

• weet je hoe je werkwoorden correct spelt: nodig om je betoog te schrijven
• ken je de onderdelen van een betoog
• maar nu eerst...

Twee leesboeken kiezen

• Let op: minstens niveau 3 / 4 van jeugd 12-15 jaar, minimaal één Nederlandse auteur, collectie Lezen voor de lijst
• Zoeken in mediatheek, bibliotheek of thuis



• Na de herfstvakantie beide boeken uit
• Lezen in de klas én dus ook thuis!

Is dit allemaal gelukt? 

• kiezen van boeken  
• groepje gemaakt
• score werkwoordspelling geüpload

Doel: literatuurprogramma presenteren

• TEA 2
• presentatie met vier personen
• ieder groepslid leest de twee boeken
• vorm: à la DWDD
• inhoud: analyse over tijd, ruimte, verhaallijn, perspectieven, etc.

Werkwoordspelling

schema blz. 270 bekeken?

Even checken!

1. Er is de laatste tijd zo veel ....[gebeuren].
2. Edward ...[aanvaarden] zijn taak als groepsleider.
3. Ik ....[worden] altijd vrolijk als het mooi weer is.
4. [Vinden].... je broer het leuk als ik langs kom?
5. Simone ...[lachen] me gisteren in mijn gezicht uit.
6. Daar ....[verbazen,  voltooide tijd] ik me echt niet over....., hoor!

Even checken!

1. Er is de laatste tijd zo veel gebeurd.
   
2. Edward aanvaardt zijn taak als groepsleider.
   
3. Ik word altijd vrolijk als het mooi weer is.
   
4. Vindt je broer het leuk als ik langs kom?
   
5. Simone lachte me gisteren in mijn gezicht uit.
   
6. Daar heb ik me echt niet over verbaasd, hoor!
   

Hoe bepaal je of een 

ww een PV is?

Stappenplan werkwoordspelling 

Het werkwoord is een pv: 

1. tegenwoordige tijd? 
   
2. enkelvoud: ik-vorm voor ik & jij erachter / andere vormen: ik-vorm + t
   
3. meervoud: hele ww
   
4. verleden tijd zwak ww? => T eX FoKSCHaaP' + -te /-ten
   
5. verleden tijd sterk ww? => klankverandering
   

Stappenplan werkwoordspelling 

Het werkwoord is GEEN pv 

1. volt. deelwoord => verlengproef / T eX FoKSCHaaP ("beloofd" => "het beloofde cadeau")  OF
   
2. het is een bijv. gebruikt volt.dw => zo kort mogelijk ("de beklede bank") ("de gewonnen wedstrijd") OF 
   
3. het is een infinitief  ("spelen") OF
   
4. het is onvolt. deelwoord: infin. + d ("lachend")
   

Tips voor ww-spelling

Schrijf ik:

• --d of --dt ?     word of wordt? => 1e of 3e persoon TT
  
• --d of --t  ?       verdiend of verdient? => volt.dw of TT
  
• --d of --t ?        gebeurd of gebeurt? => volt.dw of TT
  
• --te(n) of --tte(n) ?   miste of mistte ? => stam met/zonder t?
• --de(n) of --dde(n) ?    verbrede of verbreedde? => bijv. gebruikt vtd of zwak VT met d in stam

  

Aan de slag!

1. Spelling: hoofdstuk 1: opdracht 12, pag. 39
2. Klaar? vergelijken met buur
3. Wat is de juiste vorm?

"Het ....(worden) je vanzelf wel duidelijk”, zei de directeur tegen mij

1. wordt
2. word

Hoeveel dat allemaal moest ...(kosten), was gisteren nog niet bekend

1. kosten
2. kostten

In de afgelopen maanden is de schuld helaas sterk ...(groeien).

1. gegroeit
2. gegroeid
3. groeiend

Er worden meestal pas maatregelen genomen als er iets ergs ...(gebeuren).

1. gebeurd
2. gebeurt

Ik voelde me daar toen snel thuis, omdat ze mij toen heel goed .....(begeleiden).

1. begeleiden
2. begeleidden

Als je het al ....(beloven) hebt, moet je het uiteraard wel doen.

1. beloofd
2. belooft

Het stimuleren van de economie ...(vertalen) zich in een hoger financieringstekort.

1. vertaald
2. vertaalt

De ....(verkleden) clown liet me erg schrikken.

1. verkleden
2. verkleedde
3. verklede

Hoe kun je de zin korter maken?

• Ik houd van het carnavalsfeest en  ik houd van het sinterklaasfeest.
• ...
• Ik houd van het carnavalsfeest en (...) het sinterklaasfeest.
• dit is een samentrekking

Samentrekking controleren op

• dezelfde functie (ow, lv)
• dezelfde betekenis 
• hezelfde getal (ev, mv)

Vind de foute samentrekking

1. functie: *De vakantie duurt twee weken en besteden we aan een tripje. 

2. betekenis: *Hij geeft weinig om zijn vriend, maar hem wel een kado. 

3. getal: *Hier wordt een huis gebouwd en nieuwe appartementen geplaatst.

Komma, puntkomma, dubbele punt en aanhalingstekens

Leestekens erbij?

• Zeg wordt het niet eens tijd dat de hockeycompetie begint Rianne
• ...
•  Zeg, wordt het niet eens tijd dat de hockeycompetie begint, Rianne?
  

Komma: rust in de zin

• Bij aanspreking: Hé, Walter!
• Bij opsomming (maar niet voor 'en')
• Tussen twee pers.vormen
• Tussen hoofd- en bijzin als de delen lang zijn: We zijn veel te laat gekomen, omdat we in de file stonden
• Voor en na een bijstelling: Willem-Alexander, onze koning, gaf een indringende toespraak. 

Dubbele punt: aankondiging

• Bij citaat (directe rede), met aanhalingstekens
• Bij gedachte, zonder aanhalingstekens
• Bij een opsomming
• Bij uitleg of toelichting 

Aanhalingstekens:

• bij directe rede of citaat
• De leerling zei: "Ik ben echt op tijd, mevrouw!"
• De leerling zei dat hij echt op tijd was.



• Als je het woord zelf bedoelt en niet de betekenis: 
• schrijf je 'scan' met een c of met een k? 
• Spottend: Die 5-0 nederlaag is een 'prima' resultaat.

Puntkomma

• bij twee hoofdzinnen die sterk met elkaar samenhangen. 
• Morgen zal op de bovenverdieping van de school nieuwe ventilatie geplaatst worden; alle lessen gaan door in de Brinkwal.  
• na de lange onderdelen van een opsomming 

Aan de slag!

1. Formuleren: hoofdstuk 1: opdracht 3, pag. 34-35
2. Lees vooraf het theorieblok samentrekking controleren (pag. 34). 
3. Spelling: hoofdstuk 5: opdracht 2, pag. 162/163

Betoog

Ingrediënten

1. Prikkelende inleiding met standpunt
2. Argumenten die op feiten gebaseerd zijn
3. Signaalwoorden
4. Elk argument één alinea
5. Krachtig slot

Klopt deze zin?

Houd je broer veel van skaten? 

Wat is er fout aan deze zin?

Het is belangrijk dat ik in de ballon blijf zitten omdat ik gekozen ben en de minister-president.