bvj Gedrag aangeboren / leerprocessen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

§ 4 Gedrag

Alles wat een mens of dier doet, zoals lachen en naar iets kijken is gedrag. 

Maar is dit aangeboren of aangeleerd?

Wat is een voorbeeld van een gedragsketen?

1. Jezelf aankleden voor het voetbal
2. Remmen met je fiets
3. Groente snijden voor de groentensoep
4. De lamp aanzetten in een donkere kamer

Geef een voorbeeld van een inwendige prikkel en een uitwendige prikkel.

Gedrag: aangeboren vs. aangeleerd

Aangeboren gedrag

• Gedrag dat een kind of dier uit zichzelf vertoont (instinct)
• Bijv. trappelend kievitskuiken en pasgeboren kalf

Gedrag: aangeboren vs. aangeleerd

Aangeleerd gedrag

• Gedrag dat door soortgenoten of mensen is aangeleerd
• Bijv. trucjes bij een hond

01:00

Is dit een voorbeeld van aangeboren of aangeleerd gedrag?

Aangeboren

Aangeleerd

01:19

Wat is hier de uitwendige prikkel voor het kuiken?

1. De aanwezigheid van moedermeeuw
2. Het bedelen van de andere kuikens
3. Honger
4. De snavel van de moeder

02:46

Bij welke snavel is de motivatie om te pikken het grootste?

1. Gele snavel
2. Gele snavel met rode stip

"Als je van beren leren kan,"

Leren hoe doe je dat eigenlijk?

6 leerprocessen -->

Er zijn verschillende leerprocessen

- Inprenting (gevoelige periode)

- Gewenning

- Conditionering

Klassieke (geconditioneerde reflex)

Operante (skinner box)

- Trial and error (proefondervindelijk leren)

- Imitatie

- Inzicht

Inprenten

Onbewust leren in een gevoelige periode waarbij het geleerde wordt niet meer vergeten. 

Voorbeeld bij mensen: een taal leer je het beste tussen je 2e en 10e levensjaar. Een vreemde taal leer je dus sneller in de kleutertijd, dan op de middelbare school!

Imiteren

Leren door het gedrag van andere soortgenoten na te doen

Trial & Error

Proefondervindelijk leren, dus leren door vallen en opstaan!

En door oefenen gaat het steeds beter :)

Conditioneren

Leren door een verband te leggen tussen gedrag en beloning

Klassiek of operant

Klassieke conditionering

Een prikkel veroorzaakt bepaald gedrag dat oorspronkelijk niet door die prikkel werd veroorzaakt 

Dit komt doordat een neutrale prikkel wordt gekoppeld aan een prikkel die een reflex oproept

Klassieke conditionering - verband tussen twee verschillende prikkels (associatief leren)

Operante conditionering

Leren door het effect/de gevolgen van bepaald gedrag

Het gewenste gedrag wordt bekrachtigd door beloning of het ongewenste gedrag wordt afgeleerd door straf

Inzicht

Leren door een oplossing te bedenken zonder dat dit is voorgedaan of zonder lukraak proberen.

Bijvoorbeeld wiskunde vraagstukken oplossen!

Gewenning

De respons op een prikkel neemt af bij herhaaldelijke toediening van een prikkel (drempelwaarde verhoogt). 

huiswerk

lezen en maken b4 gedrag