Herhaling H4 taalverzorging grammatica

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Herhaling Taalverzorging 2mh

Doel van deze les:

- aan het eind van deze les heb je zinsontleding herhaald: persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp

Persoonsvorm

De persoonsvorm kun je op drie manieren vinden in een zin:

1. De zin vragend maken.

2. De tijd in de zin veranderen. Bijv. tegenwoordige tijd --> verleden tijd. 

3. Het aantal in de zin veranderen. Enkelvoud --> meervoud.

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin:

Elke vrijdagavond hang ik lekker op de bank

1. ik
2. hang
3. op de bank
4. elke vrijdagavond

Zinsdelen

1. persoonsvorm

2. onderwerp
3. werkwoordelijk gezegde

4. lijdend voorwerp

5. meewerkend voorwerp

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

Wat is het wg in de zin:
Joy heeft de marathon in drieënhalf uur gelopen.

Wat is het wg in de zin:
Natuurmonumenten zoekt donateurs.

Wat is het ow in de zin:
Zwartbuikhamsters komen in Frankrijk niet meer voor.

werkwoordelijk gezegde met 'te'

Evie zit steeds .... kletsen.

Ik lag vanmorgen nog zo heerlijk ... dromen

Ik probeerde mijn fiets zelf ... repareren.

Je kunt TE niet weglaten. TE hoort dan bij het werkwoordelijk gezegde.

onderwerp van een zin

- het onderwerp van een zin is: wie of wat iets doet

- het onderwerp van een zin kan één woord of meerdere woorden zijn

- het kan op verschillende plekken in een zin staan, maar het staat meestal naast de persoonsvorm

- je kunt het onderwerp van een zin vinden door de vraag te stellen:

wie of wat doet iets?

onderwerp van een zin

BIJVOORBEELD:

Marieke schuift de deuren open.

Vraag: Wie schuift?

Antwoord: Marieke

Wat is het onderwerp?

Klas 2T heeft een talentenjacht georganiseerd.
Wie heeft georganiseerd?

lijdend voorwerp

De meeste zinnen bevatten een persoonsvorm, een werkwoordelijk gezegde en een onderwerp.

Veel zinnen hebben ook een lijdend voorwerp.

Met het lijdend voorwerp gebeurt iets,

het 'ondergaat' wat in het gezegde staat.
'slachtoffertje' van de zin --> doet zelf niks.

LIJDEND VOORWERP

Tim | graaft | een kuil.

Wat graaft Tim? Tim graaft een kuil.

lijdend voorwerp = een kuil

voorbeeld 1

ow

wwgez

LIJDEND VOORWERP

Een speler | roept | de grensrechter.

Wie roept een speler? De speler roept de grensrechter.

lijdend voorwerp = de grensrechter

voorbeeld 2

ow

wwgez

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

De voetballer trapt de bal weg.

meewerkend voorwerp

Hoe vind je het MV (meewerkend voorwerp)?

1. Eerst zoek je de pv, wg, ow en lv.

2. Daarna stel je deze vraag:

Aan wie of voor wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp = meewerkend voorwerp.

 TIP: als er geen LV is dan is er ook geen MV!!!

controle: zet er AAN/ VOOR bij het zinsdeel of laat het weg  Als dat kan is het zinsdeel een MV.

Voorbeeld:

De jongen schrijft een liefdesbrief aan zijn vriendin.

Aan/ voor + wie of wat + schrijft + de jongen + een liefdesbrief? - Meewerkend voorwerp: aan zijn vriendin.

De jongen schrijft zijn vriendin een liefdesbrief

MAAR: Een zinsdeel dat met voor begint is niet ALTIJD een  meewerkend voorwerp.

bijv.: Voor mij staat een lange rij wachtenden.

Voor geeft hier een plaats aan. Niet voor wie iets bestemd is en is nu geen MV.

Wat is het meewerkend voorwerp in de zin?

De postbezorger overhandigde de klant de bestelling.

1. De postbezorger
2. De klant
3. De bestelling
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp in de zin?

De docent Nederlands gaf de leerling een negen voor zijn toets.

1. de docent
2. de leerling
3. voor zijn toets
4. Er is geen meewerkend voorwerp.

Zet de stappen van de zinsontleding in de juiste volgorde.

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Stap 6

Zinsdelen strepen zetten.

Persoonsvorm zoeken.

Gezegde bepalen.

Onderwerp zoeken.

Lijdend voorwerp zoeken.

Meewerkend voorwerp zoeken.

Sleep de zinsdelen naar het juiste vak.

onderwerp

lijdend vvw

ww gezegde

meewerkend vw

bijwoordelijke bepaling

Zin:

De buurman 

wilde

gisteren

het vogelhuisje

in de boom

hangen.

Leuk, die zinsontleding en die oefeningen, maar waarom zou ik eigenlijk willen leren ontleden?

Als je weet hoe een zin is opgebouwd, dan kan je de betekenis makkelijker achterhalen. Ook is de spelling van sommige woorden afhankelijk van hun plaats in de zin.

Als je een andere taal dan het Nederlands moet leren, is kennis van ontleden ook heel handig. Je kan dan gebruik gaan maken van de overeenkomsten tussen talen.

nu zelf aan de slag

Vul persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp van de volgende zinnen in. 

Ontleed de zin: Vanwege de weersverwachting heeft de organisatie de vuurwerkshow afgelast.

Ontleed de zin: Geeft de ijscoman vandaag aan iedere klant een extra bolletje ijs?

KLAAR!

Ga nu trainen via Studiewijzerplus, via de linkjes in de Classroom, lezen in je leesboek of zoek een leesboek uit.. Je moet eind volgende maand weer een boek uit hebben..