3.2 Genen

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

3.2 Genen

Vandaag

Herhalen 3.1

Vragen 3.1?

Uitleg 3.2

Zelf oefenen 

Opdrachten 3.2

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

Vragen 3.1?

Leerdoel 3.2

Je kunt omschrijven wat 

- homozygoot

- heterozygoot

- dominant 

- recessief 

- intermediair fenotype 

betekenen

Homozygoot - heterozygoot

Homozygoot

Heb je 2 allelen voor krullend haar, dan ben je homozygoot voor de eigenschap krullend haar.

'Homo' betekent hetzelfde

Heterozygoot

Heb je 2 verschillende allelen, dan ben je heterozygoot

1 allel voor krullend,

1 allel voor steil

'Hetero' betekend anders.

Dominant of recessief

Een allel kan dominant of recessief zijn.

Het dominante allel komt altijd tot uiting in het fenotype:

Het is een sterk allel.

Het recessieve allel komt alléén tot uiting als er géén dominant allel aanwezig is.

Het is een zwak allel.

Stijl of krullen?

Blijkbaar is het gen van krullend haar sterker (aan de foto te zien).

Gen voor krullen = dominant (STERKER)

Gen voor steil = recessief (ZWAKKER / VERLIEST)

Stijl of krullen?

Deze persoon heeft twee gelijke genen (homozygoot). Deze genen zijn recessief.

Deze persoon is homozygoot recessief voor de eigenschap 'haartype'.

Stijl of krullen?

Deze persoon heeft twee gelijke genen (homozygoot). De genen zijn dominant.

Deze persoon is homozygoot dominant voor de eigenschap 'haartype.'

Letters voor allelen

- genotypen geef je aan met een lettercombinatie.

- Het dominante allel krijgt een hoofdletter (A).

- Het recessieve allel krijgt dezelfde kleine letter (a).

Bijvoorbeeld:

- Het allel voor krullend haar is dominant. Dit kun je aangeven met de letter A.

- Het allel voor steil haar is recessief. Dit kun je aangeven met de letter a.

Letters voor allelen

Hiermee zijn drie genotypen voor haarvorm mogelijk:

1 AA: Deze persoon is homozygoot voor de haarvorm krullend haar. Het fenotype is krullend haar.

2 Aa: Deze persoon is heterozygoot voor de haarvorm. Het fenotype is krullend haar.

3 aa: Deze persoon is homozygoot voor de haarvorm steil haar. Het fenotype is steil haar.

Fishes als allelen

• Je krijgt twee kleuren fishes
• Kies zelf welke kleur dominant is en welke recessief
• Kies welke letter jullie kiezen voor de eigenschap
• Pak steeds blind twee fishes en noteer het genotype + fenotype

Intermediair fenotype

• Dan is er geen dominant en geen recessief allel, beide allelen zijn even sterk.
• Bij heterozygoot fenotype ontstaat dan een intermediair fenotype.

Intermediaire genotypes noteer je anders dan dominant-recessieve genotypes.

Noteren van intermediaire genotypes:

Altijd een grote letter. Het type allel (de eigenschap) met een kleine letter erachter.

Bijvoorbeeld:

KrKw 

Hierbij is de K zonder reden gekozen. 

Dit moet een hoofdletter zijn.

De 'w' staat voor 'wit' en de 'r' staat voor 'rood'.

Dit moeten kleine letters zijn.

Zelf aan de slag

Maak opdracht 4, 5 en 6

Wat betekent 'dominant' bij erfelijkheid?

1. Zwak; je gebruikt een kleine letter
2. Zwak; je gebruikt een grote letter
3. Sterk; je gebruikt een kleine letter
4. Sterk; je gebruikt een grote letter

Frank heeft voor de haarkleur de genen BB (bruin), Frank is

1. Homozygoot dominant
2. Heterozygoot
3. Homozygoot recessief

Het gen voor blauwe ogen is recessief, dat voor bruine ogen is dominant. Wat is de oogkleur van iemand met genotype Aa.

1. Bruin
2. Blauw
3. Groen

Welke kleur ogen heeft de persoon met chromosomenpaar 1?

1. Bruine ogen
2. Blauwe ogen
3. Combinatie van bruin en blauwe ogen

Hoe noteer je 'heterozygoot?

1. aa
2. Aa
3. AA

Wat is het intermediaire fenotype?

1. KwKw
2. KrKr
3. KwKr
4. Roze

Wat is het intermediaire genotype?

1. KwKw
2. KrKr
3. KwKr
4. Roze

Opdrachten 3.2

Als je moeite had met bovenstaande opdrachten maak je ook vraag 1 t/m 3

Anders alleen vraag 4, 5 en 6