Theorie - leerjaar 1


Nederlands
Begrijpend lezen

Theorie 
Leerjaar 1


 2023-2024
1 / 23
volgende
Slide 1: Tekstslide
NederlandsMiddelbare schoolvwoLeerjaar 3

In deze les zitten 23 slides, met tekstslides.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les


Nederlands
Begrijpend lezen

Theorie 
Leerjaar 1


 2023-2024

Slide 1 - Tekstslide

Tekstdoelen
Informeren: je komt iets nieuws te weten.
Uitleg geven: je krijgt uitleg over hoe iets werkt of in elkaar zit
Overtuigen: je wordt overtuigd dat iemands mening de juiste is.
Overhalen: je wordt aangespoord iets te doen of te kopen.
Mening vormen: je ziet verschillende kanten van een onderwerp en kunt daarover nadenken en je mening vormen
Vermaken: je wordt vermaakt door een verhaal 

Slide 2 - Tekstslide

Tekstdoelen en tekstsoorten
Tekstdoel               Tekstsoort

informeren            informerende tekst
uitleg geven         uiteenzettende tekst
mening vormen  beschouwende tekst
overtuigen            betogende tekst
overhalen              activerende tekst
amuseren              amuserende tekst

Slide 3 - Tekstslide

Tekstsoorten en tekstvormen

Informerende tekst: nieuwsbericht, notulen, werkstuk, encyclopedietekst
Uiteenzettende tekst: schoolboektekst, handleiding, instructie, recept
Beschouwende tekst: column, ingezonden brief, weblog
Betogende tekst: recensie, column, weblog, ingezonden brief
Activerende tekst: reclame, advertentie, sollicitatiebrief
Amuserende tekst: gedicht, verhaal, roman, songtekst

Slide 4 - Tekstslide


Alles in 1 overzicht


Tekstdoelen
Tekstsoorten
Tekstvormen

Slide 5 - Tekstslide

3 soorten publiek
Breed publiek (alle leerlingen van het ATC)
Het publiek weet nog niets/bijna niets over het onderwerp.

Kleiner, gespecialiseerd publiek (brugklasleerlingen van het ATC)
Het publiek weet al iets over het onderwerp.

Een persoon, een kleine groep personen (de mentoren van H1A van het ATC) Het publiek weet al wat meer/veel over het onderwerp.

Slide 6 - Tekstslide

Onderwerp en deelonderwerp
Onderwerp
In één of een paar woorden waar de hele tekst over gaat.
Onderwerp: Texel

Deelonderwerp
Een onderwerp bestaat uit verschillende deelonderwerpen
In één of een paar woorden waar een alinea over gaat.
Deelonderwerpen: sportmiddag, vogels kijken, bonte avond, Ecomare



.

Slide 7 - Tekstslide

Alinea en tussenkopje
Alinea
Een deel van de tekst met een eigen deelonderwerp. Een stukje van de tekst over een deelonderwerp.
Alinea's worden van elkaar onderscheiden door witregels, door op een nieuwe regel verder te gaan, door de tekst in te laten springen.

Tussenkopje
De titel van een alinea.

Slide 8 - Tekstslide

3 delen van een tekst
Een tekst bestaat uit 3 delen:

  • Inleiding
  • Middenstuk/kern
  • Slot

Slide 9 - Tekstslide

Teksten inleiden
Een schrijver kan zijn tekst op verschillende manieren inleiden. Soms kiest hij voor een combinatie. 

  • Het onderwerp aankondigen (= vertellen waar de tekst over gaat)
  • Een kort grappig of bijzonder verhaaltje (= anekdote) vertellen 
  • Een of meer vragen stellen.
  • De aanleiding voor het schrijven noemen (= vertellen waarom je schrijft)


Slide 10 - Tekstslide

Teksten afsluiten
Een schrijver kan zijn tekst op verschillende manieren afsluiten. Soms kiest hij voor een combinatie.

  • Conclusie
  • Samenvatting
  • Advies

Slide 11 - Tekstslide

Alles in 1 overzicht.

Slide 12 - Tekstslide

Functie titel, inleiding en slot

Functie van de titel: de lezer nieuwsgierig maken en/of het onderwerp van de tekst noemen

Functie van de inleiding: de lezer nieuwsgierig maken 

Functie van het slot: de tekst afsluiten

Slide 13 - Tekstslide

Opbouw van een alinea

Een alinea bestaat uit 2 delen: de kernzin en de uitwerking van de kernzin

Kernzin: de belangrijkste zin van een alinea (met daarin de belangrijkste  mededeling van de alinea), meestal de 1e of laatste zin van de alinea

De kernzin wordt uitgewerkt door middel van: voorbeelden of een toelichting

Slide 14 - Tekstslide

Slide 15 - Tekstslide

Hoofdzaken en bijzaken

Hoofdzaken
De belangrijkste zaken in een tekst. Bijvoorbeeld de kernzinnen. 

Bijzaken
Minder belangrijke zaken als uitleg, toelichting en voorbeelden. 

Slide 16 - Tekstslide

Oriënterend lezen
Wanneer? 
Als je snel wilt weten wat het tekstdoel van een tekst is en over welk onderwerp een tekst gaat. 

Wat doe je als je oriënterend leest?
  • Je bekijkt de titel, de tussenkopjes en de bronvermelding.
  • Je leest de eerste zinnen en de laatste zinnen.
  • Je bekijkt de anders gedrukte woorden en eventuele afbeeldingen.

Slide 17 - Tekstslide

Globaal lezen

Je kunt teksten op verschillende manieren lezen. 
Je weet al wat oriënterend lezen is. 
Daarnaast kun je een tekst globaal en intensief lezen.

Als je een tekst globaal leest, wil je weten wat:
  • de hoofdzaken zijn

Slide 18 - Tekstslide

Intensief lezen
Als je een tekst intensief leest, wil je weten wat:

  • het onderwerp is
  • de deelonderwerpen zijn
  • de verbanden tussen de alinea's zijn (wat hebben ze met elkaar te maken)
  • het tekstdoel is
  • wat lastige woorden en zinnen betekenen

Slide 19 - Tekstslide

Hoofdgedachte

De hoofdgedachte van een tekst is dat wat de schrijver over het onderwerp wilde vertellen

De hoofdgedachte formuleer je in één zin.

Dus: de hoofdgedachte = In één zin waar de hele tekst over gaat.

Slide 20 - Tekstslide

Verschil feit en mening
Feit
Is waar of niet waar.
Kun je controleren.

Mening
Is wat iemand vindt. 
Kun je niet controleren

Slide 21 - Tekstslide

Objectieve teksten

... bevatten feiten (geen meningen)

Tekstsoorten
  • informerende teksten
  • uiteenzettende teksten

Slide 22 - Tekstslide

Subjectieve teksten

... bevatten de mening van de schrijver.

Tekstsoorten
  • aansporende/activerende teksten
  • overtuigende teksten

Slide 23 - Tekstslide