jagen en verzamelen in de steentijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welke begrippen/woorden ken je nog?

Het ontstaan van beschavingen

2. Jagen en verzamelen in de steentijd

De eerste mens

De eerste mens

• Ontstonden 4 miljoen jaar geleden
  
• De moderne mens bestaat nu zo'n 200.000 jaar: de Homo Sapiens

De mens werd steeds slimmer

• Vuistbijlen
• Speren
• Pijlen
• Vuur

De mens werd steeds slimmer

• Vuistbijlen
• Speren
• Pijlen
• Vuur

Aan de slag

Jagers en verzamelaars

Lesdoel: 

Aan het einde van de les weten de leerlingen hoe jagers en verzamelaars leefden in de prehistorie

Handige jagers-verzamelaars

• Onze voorouders ontstonden 200.000 jaar geleden
  
• Bestaansmiddel
• = Manier waarop mensen in leven blijven, zoals landbouw of jagen en verzamelen
• Jagers-verzamelaars
• = Mensen die leven van jacht, visserij en het verzamelen van eetbare planten
• Grotschilderingen
• Wanneer ze een taal begonnen te spreken is onbekend

Leven in groepen

• Kleine groepen van 25-40 mensen
• Taakverdeling
• = Manier waarop de werkzaamheden zijn verdeeld, bijvoorbeeld tussen mannen en vrouwen
• Europa was koud....Vuursteen !!
• Rondtrekken!

Het volgende filmpje heeft geen geluid.....

Jij bent de voice-over

Schrijf samen een script

Aan de slag

• lees par. 1.2
• maak de verwerkingsopdrachten van par 1.2
• leer par 1.2
• lees par 1.3
• maak 1.3
  

par 3 de landbouw komt op

Lesdoel: Aan het einde van de les weet je waardoor landbouw het belangrijkste middel van bestaan werd.

Oorzaken opkomst landbouw

• Rond 10.000 v. Chr

• De aarde wordt warmer en droger

• De bevolking groeide

• Mensen leerden steeds meer over de natuur 

Noord-Afrika en

Midden-Oosten

• Droog klimaat: minder begroeiing en water (ontstaan woestijnen)
  

• Te weinig voedsel: dieren trekken weg naar vruchtbare gebieden

• Mensen trekken ook weg of gaan andere middelen van bestaan zoeken om in leven te blijven

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Gevolgen van de landbouwrevolutie

• Mensen stoppen te leven als nomaden

• Er ontstaan steden: landbouwsamenleving

• Mensen krijgen meer bezittingen (en ongrlijkheid)

• Er ontstaat meer zekerheid

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Middelen van bestaan zijn manieren om in leven te blijven.
Welke middelen van bestaan hadden de eerste mensen?

1. Wilde dieren en verzamelen
2. Jagers en boeren
3. Jagen en verzamelen
4. Boeren en verzamelaars

Ok, landbouw...
Welke 'optelsom' is juist over landbouw?

1. akkerbouw + landbouw = veeteelt
2. landbouw + veeteelt = akkerbouw
3. veeteelt + akkerbouw = landbouw

Welke middelen van bestaan hadden de mensen tijdens de Landbouwrevolutie?

1. Jagen en verzamelen
2. Jagen, verzamelen, akkerbouw en veeteelt
3. Akkerbouw en veeteelt
4. Verzamelen, akkerbouw en veeteelt

De verandering in het klimaat is 1 van de oorzaken voor het ontstaan van landbouw

1. Waar
2. Niet waar

Hoe kan ik aan de afbeelding zien dat de hunebedden ná landbouwrevolutie zijn gemaakt?

1. De grote stenen kwamen hier pas tijdens de landbouwrevolutie.
2. Er woonden hier te weinig mensen om samen de hunebedden te maken.
3. Er wordt gebruik gemaakt van dieren.
4. Voor de landbouwrevolutie werden er geen mensen begraven

De afbeelding hiernaast geeft je een indruk van het leven in een ….

1. landbouw-stedelijke samenleving
2. landbouwsamenleving
3. samenleving van jagers en verzamelaars
4. prehistorisch jachtkamp

We spreken van een landbouwrevolutie, omdat ...

1. er zoveel veranderde in de manier van leven dat er een nieuw soort samenleving ontstond
2. het een verandering was die zich gedurende duizenden jaren voltrok.
3. mensen van de ene op de andere dag totaal anders gingen leven.
4. veel jager-verzamelaars nog lang bleven leven van de eerdere middelen van bestaan: jagen, vissen en verzamelen.

De afbeelding hiernaast laat zien hoe een Drents dorp er …….. jaar geleden uit zag.

1. 500 a 600
2. 5000 a 6000
3. 50.000 a 60.000

Laatste vraag.....Bekijk de afbeelding.

Welke twee beeldelementen (iets van de afbeelding) zijn kenmerkend voor de landbouwsamenleving?

1. de boerderij en de omheining
2. de omheining en overal onkruid
3. overal onkruid en veel bomen
4. de boerderij en veel bomen

Aan de slag

• Leer par 1.2 voor de MO
• Lees par 1.3, ontdekkingsplaat
• Maak par 1.3 en beantwoordt de hoofdvraag
  

0

De Tollundman

Denemarken

lesdoel=

Waardoor werd de landbouw het belangrijkste middel van bestaan?

De ontdekkingsplaat

Aan de slag

• log in op lesson up met code gupek.....bekijk de lessen
• HW=leer en maak par 1.3
• Lees 1.4
• Stilteblok
  

Aantekening par 1.3 samenvatting "Leven van de landbouw"

De overgang naar landbouw begon ongeveer ....jaar geleden in het ......en .......Mensen in .....werden boer omdat het .....en .....werd. Ook de bevolking....en wisten steeds meer over de.....Daarnaast groeiden er .....bij de Eufraat en de ....Deze overgang had grote gevolgen. Er ontstonden nederzettingen zoals....en er kwamen betere.....Ongeveer .....jaar geleden zag je de eerste boeren in.....