Wat is een voorraadgrootheid en wat is een stroomgrootheid?
Hoe kun je het overheidstekort laten dalen?
Wat is het verschil tussen een kapitaaldekkingsstelsel en een omslagstelsel?
Slide 3 - Tekstslide
Slide 4 - Tekstslide
Opdrachten
Slide 5 - Tekstslide
Speltheorie
Economische situatie waarbij mensen (spelers) afhankelijk zijn van elkaars keuzes. Bijvoorbeeld:
twee kroegen in dezelfde straat die een bierprijs moeten betalen
twee vliegmaatschappijen die een reisroute bepalen
De Macdonalds en de Burgerking die allebei gaan bepalen hoeveel reclame ze gaan maken op een bepaald station
Slide 6 - Tekstslide
Hoe werkt een prisoners dillema
Een gevangenendilemma wordt vaak in een matrix weergegeven:
Slide 7 - Tekstslide
De uitkomst?
Rechts onderin, het Nash-evenwicht: geen speler kan er dan op vooruitgaan door een andere actie als de andere speler dat ook niet doet.
Slide 8 - Tekstslide
Basis gevangenendilemma:
Beiden moeten tegelijk een beslissing nemen
De beslissingen staan los van elkaar maar beïnvloeden elkaar
De beslissing is eenmalig
Beiden beschikken over dezelfde informatie
Iedereen kiest voor z'n eigen belang
Het is een keuze uit twee mogelijkheden
Ze kunnen niet overleggen
Beide spelers hebben een dominantie strategie, maar wanneer ze die kiezen, is de uitkomst (collectief gezien) niet optimaal
Slide 9 - Tekstslide
Bijvoorbeeld
Slide 10 - Tekstslide
De beste reactie van Mc Donalds:
Als BK zijn prijs niet verlaagt,
kan MD het beste zijn prijzen wél verlagen (1.200 > 1.000)
Als BK zijn prijs wel verlaagt,
Kan MD het beste zijn prijs ook verlagen (1.100 > 900)
Slide 11 - Tekstslide
Slide 12 - Tekstslide
De beste reactie van Burger King:
Als MD zijn prijs niet verlaagt,
kan BK het beste zijn prijzen wél verlagen (1.600 > 1.400)
Als MD zijn prijs wel verlaagt,
Kan BK het beste zijn prijs ook verlagen (1.500 > 1.300)
Slide 13 - Tekstslide
Slide 14 - Tekstslide
Was het vorige voorbeeld een gevangenendilemma?
Slide 15 - Tekstslide
Andere mogelijkheid waardoor het geen gevangendillema is:
Niet gelijktijdig. Sprake van volgtijdelijke spelen, wat leidt tot asymmetrische informatie. Hiervoor kun je een opbrengstenboom maken.
Hierdoor ontstaat niet een actie, maar een strategie.
Slide 16 - Tekstslide
Volgtijdelijk spel
volgtijdig (sequentiële spelen): volgt elkaar op. Bijvoorbeeld het geval wanneer een bedrijf toetreedt tot een markt (eerst was er al een bedrijf, daarna een toetreder).
Slide 17 - Tekstslide
Herhaald spelen
Verwikkeld in een langdurige relatie
Bouwt een reputatie op
Sprake van een vergeldingsstrategie
Vergeldingsstrategie werkt 'maar één keer' tenzij sprake is van oneindige herhaling
Slide 18 - Tekstslide
Oplossingen (voor alle spellen):
Spelers kijken naar de collectieve opbrengsten
Sociale norm
(geloofwaardige) zelfbinding: overtuig de ander dat je geen keuze hebt om niet voor het collectief te kiezen
Onderworpen aan collectieve dwang
Slide 19 - Tekstslide
Hoe krijg je deze oplossingen voor elkaar?
Onderhandelen!
Meest geloofwaardige onderhandelingsstrategie: verzonken kosten: kosten van een investering die een speler heeft gemaakt vooraf aan het spel en die niet of nauwelijks terug zijn te winnen als het spel niet doorgaat. Omdat ze specifiek zijn
Slide 20 - Tekstslide
Voorbeelden verzonken kosten:
Fundering van een gebouw aanleggen voordat je de vergunning hebt.
Specifiek cadeau kopen, voordat je zeker weet dat je op een feestje mag komen.
Onderhandelingen voor een nieuw regeerakkoord.
Een specifiek cursus volgen voor je werkgever, terwijl je nog niet weet of je niet ontslagen wordt.
Slide 21 - Tekstslide
Collectieve goederen en het gevangenendilemma
Waarom moet de overheid daarvoor zorgen?
Er zijn geen aanbieders te vinden door het gevangenendilemma: Het individu profiteert niet van de productie, terwijl het collectief dit wel doet door middel van positieve externe effecten.
Slide 22 - Tekstslide
Gevolg:
Meeliftgedrag: gedrag dat een speler opbrengsten levert, zonder dat de speler daarvoor betaald heeft.
Slide 23 - Tekstslide
Zelf aan de slag
Speltheorieopdracht (voor SE cijfer)
Noteer op het vel je voor- en achternaam, de datum en je handtekening
