Relaties & zelfbeeld: ouders en docenten - MB

• Mentorles
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Middelbare school
• Praktijkonderwijs
• Leerjaar 1,2

Relaties & zelfbeeld

ouders en docenten 

Relaties & Zelfbeeld - In deze les reflecteer je met leerlingen op de rollen die ouders en docenten spelen in relatie tot jongeren. Je bespreekt welke frustraties dit kan oproepen.

In menselijke interactie hebben we een rolopvatting en volwassenen (en jongeren) gedragen zich daar bewust en onbewust naar. We “spelen dus een rol”, zonder dat dit per se onecht is. Leerlingen reflecteren op agressie door ouders bij sport en bedenken een positieve manier om dat gedrag te laten verminderen. In de reflectie-opdracht onderzoeken leerlingen hun eigenschappen en hoe die een plaats krijgen in concreet gedrag.

1. Eddie wilde een betere vader zijn voor zijn zoon dan zijn vader voor hém was. Waarom wilde hij dat? 
2. Eddie deed en hield Jamie op voetbal, terwijl Jamie daar niet goed in was. Waarom deed Eddie dat? 
3. Wat denk je dat dat met Jamie heeft gedaan? 
4. Waarom kreeg Jamie een computer met alles erop en eraan van zijn ouders? Welk gevoel van verantwoordelijkheid speelde bij hen mee op het moment dat ze hem de computer gaven? 
5. Welk gevoel van verantwoordelijkheid speelt er nu bij hen?

Klik hier: fragment Adolescence

Klik op het kopje en bekijk het adolescence fragment die gaat over Jamie's ouders die met elkaar praten over waar het misschien is fout gegaan, en wat hun bijdrage kan zijn geweest.

Jamie zit al meer dan een jaar in de gevangenis. De rest van het gezin probeert het leven weer op te pakken, maar dat lukt niet goed. Verdriet, woede en schuldgevoel wisselen elkaar af. De vader en moeder van Jamie vragen zich af of ze wel goede ouders zijn geweest.

Kijk-en reflectievragen bij het fragment:

1. Eddie wilde een betere vader zijn voor zijn zoon dan zijn vader voor hém was. Waarom wilde hij dat? Antwoord: Zijn vader sloeg hem. Dat wilde hij zijn kind nooit aandoen.

2. Eddie deed en hield Jamie op voetbal, terwijl Jamie daar niet goed in was. Waarom deed Eddie dat? Antwoord: Hij wilde dat Jamie sterker zou worden.

3. Wat denk je dat dat met Jamie gedaan heeft? Antwoord: Jamie werd uitgelachen door de andere ouders. Eddie steunde hem niet, maar keek de andere kant op. Dat zal hem onzeker/verdrietig hebben gemaakt, dat zelfs zijn vader hem niet steunde.

4. Waarom kreeg Jamie een computer met alles erop en eraan van zijn ouders? Welk gevoel van verantwoordelijkheid speelde bij hen mee op het moment dat ze hem de computer gaven? Antwoord: Ze wilden hem geven waar hij blij van werd. Ze dachten dat de computer dat zou zijn.

5. Welk gevoel van verantwoordelijkheid speelt nu bij hen? Antwoord: Ze waren zelf onvoldoende aanwezig om zijn computergebruik in de gaten te houden. Ze realiseren zich pas nu met wat voor content Jamie in aanraking is geweest.

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je:

- reflecteren op welke manier “het spelen van een rol” invloed heeft op het contact tussen volwassenen en jongeren.

Dit betekent dat je kunt:

- uitleggen hoe de situatie bepaalt welke rol we spelen;

- toelichten hoe mensen beleefdheid kunnen zien of missen in hoe je hen aanspreekt (u/jij).

Leerdoel:

Na deze les kun je reflecteren op welke manier “het spelen van een rol” invloed heeft op het contact tussen volwassenen en jongeren.

Succescriteria:

Je kunt uitleggen hoe de situatie bepaalt welke rol we spelen;

Je kunt - toelichten hoe mensen beleefdheid kunnen zien of missen in hoe je hen aanspreekt (u/jij).

Jongeren en volwassenen kunnen geen vrienden zijn

Volgens de Spaanse filosoof Savater moeten ouders, leraren en andere volwassenen niet de vriend van jongeren willen zijn. Jong zijn, dat is iets voor jongeren. 

Het hoogst haalbare is dat je redelijk goed overweg kunt met elkaar. Dat houdt ook in dat je als jongere zin kan hebben om een volwassene de nek om te draaien

Vraag door:

- Wat is het voordeel als een ouder of docent niet een vriend van je is?

- Wat is het nadeel als een ouder of docent niet een vriend van je is?

- Hoe vind je het als een ouder of docent zich gedraagt alsof hij/zij net zo oud is als jij?

Boos, echt heel boos

Kun je je een moment herinneren dat je een ouder, docent of andere volwassene  de nek had willen omdraaien? 

In welke situatie was dat?

Waarom maakte het gedrag van diegene je zo boos?

Laat ruimte voor het gevoel van de leerling. Probeer helder te krijgen wat de leerling boos maakte.

Vraag door of de leerling weet welke beweegreden de volwassene had in die situatie, bijvoorbeeld met:

- Welke reden denk je dat de ouder of docent gehad heeft om zo te reageren tegen jou?

- Wat zou jij gedaan hebben als de rollen waren omgedraaid en jij de volwassene was?

Je speelt altijd een rol

Dat betekent echter niet dat je niet “echt” bent. Het betekent dat je je gedrag aanpast aan de omgeving en mensen met wie je bent.

Je gedraagt je anders tussen vrienden, dan tegen de baas van je bijbaantje. Tegen je ouders gedraag je je wellicht anders dan tegen je grootouders. 

Cabaretier Raoul Heertje heeft over dit onderwerp een boek geschreven en vertelt erover in een talkshow

Slide 5 &6 gaan over het spelen van een rol. Dat hoeft niet per se slecht of onecht te zijn. In verschillende contexten gedraag je je anders.

Klik hier: Mediafragment Pauw & Witteman

Neem twee situaties in gedachten waarin jij je verschillend gedraagt. 

Leg uit welk gedrag je in beide omgevingen laat zien. 

Wat zou er gebeuren als je het gedrag van de ene omgeving gaat laten zien in de andere? Hoe zouden anderen reageren?

Klik op het kopje Mediafragment en bekijk het fragment van Pauw & Witteman waarin het spreken van rollen besproken wordt. 

Kern van het antwoord:

Er zijn uitgesproken en onuitgesproken verwachtingen hoe je je in bepaalde contexten gedraagt. Als die verwachtingen niet uitkomen, kunnen mensen verbaasd of boos worden.

Welk gedrag verwacht jij van een docent?

Vraag door:

- Waarom vind je dit gedrag belangrijk van een docent?

- Wat gebeurt er als een docent dit gedrag niet laat zien?

- Wat is echt noodzakelijk en wat prettig, maar niet noodzakelijk gedrag?

Klik hier: Mediafragment Peter Hoefnagels

Kijkvragen:

1. Wat wil de docent in het begin van het fragment duidelijk maken aan de leerling? Hoe doet hij dat?

2. In de loop van het fragment wil hij nog steeds hetzelfde, maar hij maakt dat op een andere manier duidelijk. Welke manier is dat?

Klik op het kopje mediafragment en bekijk het fragment.

Kern van het antwoord:

1. Hoefnagels gaat complimenten geven en probeert Abigail te laten inzien wat ze allemaal wel goed kan. Abigail heeft steeds een tegenargument en praat zichzelf zo de put in. Ze heeft en houdt een negatief zelfbeeld.

2. Hoefnagels gebruikt de omgekeerde psychologie. Hij zegt dat het allemaal niet goed gaat en begint een bank te zoeken waar Abigail lekker op kan liggen, omdat toch niets lukt.. Abigail gebruikt daarop nu weer tegenargumenten, maar die zijn juist positief naar haar eigen kunnen .Daardoor wordt haar zelfbeeld positiever.

Beleefdheid: u of jij?

Geef van de volgende volwassenen aan of je ze met "u" of "jij" aanspreekt:

-ouders

-ouders van een vriend

-opa/oma

-winkelmedewerker

-leraar

-trainer

Wat zijn voor jou de belangrijkste redenen om iemand met u of jij aan te spreken? 

Kern van het antwoord:

Waarschijnlijk spelen bij leerlingen expliciete/impliciete sociale conventies een doorslaggevende rol in of ze “u” of “jij” zeggen. Die conventies kunnen bijvoorbeeld te maken hebben met: leeftijd, nabijheid, hiërarchie.

Beleefdheid: u of jij?

Etiquette-deskundige Beatrijs Ritsema schreef het volgende: 

Leraren van de basis- en de middelbare school laten zich vaak tutoyeren, omdat ze ‘u’ te afstandelijk vinden klinken. Ze zien zichzelf liever als maatje of vertrouweling van de kinderen. Zo’n gelijkwaardige relatie is een hypocriete hersenschim. De leraar is uit hoofde van zijn functie bekleed met autoriteit en het is passend als de leerlingen dat erkennen in hun spraakgebruik. Leerlingen lijden echt niet onder ‘u’ zeggen tegen de leraar – wel draagt een zekere formaliteit in de omgangsvormen bij tot een iets serieuzere werksfeer.

1. In hoeverre ben je het met Beatrijs eens?

2. Is het respectloos om een docent met "JIJ" aan te spreken als "U" de norm is?

 

Vraag door:

- Op sommige scholen is “u” de gewoonte/norm, op andere scholen “jij”. Waarom zou dat verschil bestaan?

-In hoeverre zit beleefdheid in de vorm van “u” of “jij”?

Beleefdheid: u of jij?

In Zweden vindt men "u" maar afstandelijk en wordt bijna altijd "jij" gebruikt. Je kunt het ook zien als je in een bekend Zweeds warenhuis bent. 

In Japan vindt men het geven van het juiste respect belangrijk. Er zijn daardoor meerdere beleefdheidsvormen, afhankelijk van de relatie die twee mensen tot elkaar hebben. 

Beleefdheid: u of jij?

Maak groepjes van 3–4 leerlingen. 

Elk groepje krijgt twee korte situaties:

Zweedse situatie: Een leerling spreekt een leraar aan over een toets.

Japanse situatie: Een leerling spreekt een oudere collega aan op een sportclub.

Je speelt beide scènes twee keer:

Eén keer met je eigen Nederlandse beleefdheidsgevoel.

Eén keer zoals het in Zweden of Japan gebruikelijk zou zijn.

Beleefdheid in Japan

achtervoegsel	gebruikt bij
-san	gelijken in leeftijd en status
-sama	klanten en mensen in hogere hiërarchie
-sensei	docenten en dokters
-senpai	oudere klasgenoten en collega's
-kun	jongen en mensen in lagere hiërarchie
-chan	kinderen en vrienden

Klik hier: Mediafragment Brandpunt Profiel

Klik op het kopje Mediafragment en bekijk het fragment:

Voormalig minister Verdonk ontmoet een imam. Verdonk is verontwaardigd dat hij haar geen hand wil geven.

Kijkvraag:

Is het onbeleefd van de imam om geen hand te geven?

In hoeverre zit de beleefdheid/respect in de handdruk zelf?

Vraag door:

-Waarom zou dit zo’n fundamenteel punt zijn voor minister Verdonk/ de imam?

-Wat zou er gebeuren als we morgen zouden beslissen dat we elkaar bij begroeting geen hand meer geven? Zou er een alternatieve begroeting moeten komen of is geen begroeting ook goed?

Hier meer gegevens over dit fragment:

Imam weigert hand te schudden

Op 20 november 2004 weigerde de Syrische imam Ahmed Salam uit Tilburg op een bijeenkomst van circa 50 imams over de vrijheid van meningsuiting minister Verdonk de hand te schudden. Als verklaring hiervoor gaf hij "Dat mag niet van de islam". Verdonk reageerde hier kritisch op met "Dan hebben we gelijk iets om over te praten". De dagen erna veroorzaakte dit incident veel commotie in de media en barstte de publieke discussie los over of moslims verplicht beter moeten integreren. Uit een onderzoek van Maurice de Hond bleek dat 77% van de ondervraagden vond dat de imam Verdonk een hand had moeten geven, vond 76% het terecht dat Verdonk het niet accepteerde dat hij dit niet deed en was 36% het eens met de kritiek dat Verdonk als minister van integratie had moeten weten dat er een orthodoxe opvatting binnen de islam is die lichamelijk contact (waaronder het schudden van handen) tussen mannen en vrouwen niet toestond. Op 26 april 2006 kreeg de minister te maken met een vergelijkbare situatie.

Ook heeft Verdonk in november 2006 gedreigd een imam het land uit te zetten wegens controversiële uitspraken, zoals onder andere het vervloeken van Theo van Gogh kort voor hij vermoord werd.

Reflectie-opdracht

Bekijk de komende week het journaal of lees het nieuws en probeer een gebruik of gewoonte van beleefdheid daaruit te halen.

Omschrijf in een korte blog:

- welk gebruik dat is

- welke mensen dat gebruik hebben

- waartoe het dient

- waarom het voor die mensen belangrijk kan zijn

Meer media in je les?

Ga naar: https://www.beeldengeluid.nl/onderwijs/digitaal-lesmateriaal