powercollege 5_inflatie en koopkracht

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Powercollege  5 Inflatie en koopkracht

Leerdoelen

• Je weet wat inflatie is en hoe dit ontstaat.
• Je weet wat koopkracht is en hoe dit lager of hoger wordt
• Je kunt uitrekenen of de koopkracht is gedaald of is gestegen door de stijging van het reëel inkomen uit te rekenen
• Je weet wat een cpi (consumentenprijsindex) is en kunt aan de hand van dit getal aangeven hoeveel procent iets duurder of goedkoper is geworden. 
• Je weet wat nominaal en reële inkomen/verandering is.
• Je weet wat het begrip geldontwaarding betekent.
• Je weet wat prijscompensatie betekent en hoe hier loon-prijsspiraal door ontstaat

Koopkracht

• Dit geeft aan hoeveel goederen en diensten je kunt kopen
  
• De koopkracht word bepaalt door:
• De hoogte van je inkomen
• De hoogte van de prijzen van de producten

Inflatie en Deflatie 

• Inflatie
  
• Wanneer goederen en diensten duurder worden (dus meer kosten) dan spreken we van inflatie.
  
• Deflatie:
  
• Dit betekent dat goederen en diensten goedkoper worden.
  

Hoe kan er inflatie ontstaan in een land?

Inflatie ontstaat door:

• Loonstijging
  
• Duurdere grondstofprijzen (olie, graan of andere basis producten worden duurder)
  
• Door een stijging van de vraag naar goederen en diensten
  
• Door een daling in het aanbod van goederen en diensten
  
• Doordat de overheid de belasting verhoogd.
  

De lonen zijn met 5% gestegen. Er was dit jaar een inflatie van 5,5%. Wat is gebeurt met de koopkracht?

1. De koopkracht is gedaald
2. De koopkracht is gestegen
3. De koopkracht is gelijk gebleven

Wat is een inflatiespook?

Wat kan je het beste doen met je geld wanneer er deflatie is in Nederland?

Consumentenprijsindex

Een indexcijfer dat aangeeft met hoeveel procent de prijs van een product daalt of stijgt. 

Een indexcijfer geeft aan hoeveel procent een getal verschilt van een ander getal. 

• Cijfers kun je vergelijken door te werken met indexcijfers
  
• Een indexcijfer geeft aan hoeveel procent iets is gedaald in verhouding met een basisjaar.
• Als je een indexcijfer van 105 hebt betekent dat iets met 5% is gestegen in verhouding met het basisjaar.
• Als het indexcijfer 95 is dan is iets met 5% gedaald.
• Voorbeeld: Chips koste in 2010 €1,00. in 2021 kost die zelfde zak chips €1,45. 
• Als 2010 het basisjaar is dan heeft een zakchips in 2021 een indexcijfer van 145. Dit geeft aan dat een zakchips 45% duurder is geworden in verhouding met 2010. 
• Cijfers worden vergeleken bij indexcijfers altijd vergeleken met een basisjaar. 
• Het indexcijfer van het basisjaar is ALTIJD 100.

Indexcijfer:

laat een procentuele verandering zien ten opzichte van een afgesproken periode (=het basisjaar).

Wat is een indexcijfer?

1. Een gewogen gemiddelde met een wegingsfactor
2. Een getal die een exponentiële groei laat zien
3. Een getal dat een procentuele verandering laat zien
4. Cijfer zonder decimalen

Hoe hoog is het indexcijfer van het basisjaar?

De consumentenprijsindexcijfer berekenen 

• Stap 1.  Vermenigvuldig van elke productgroep het prijsindexcijfer met de wegingsfactor
• Stap 2. Tel alle uitkomsten van stap 1 bij elkaar op.
• Stap 3. Deel het totaal van stap 2 met alle wegingsfactoren van alle productgroepen. 

Bereken de consumentenprijsindexcijfer. Rond af met 1 decimaal.
Gebruik het stappenplan van de vorige dia.

Uitwerking voorbeeldvraag

• Bereken de consumentenprijsindexcijfer.  Rond af met 1 decimaal.
• Stap 1 Vermenigvuldig van elke productgroep het prijsindexcijfer met de wegingsfactor
• 99 x 12=    1188 
• 102 x 6=      612
• 102 x 26= 2652
• 101 x 21=   2121
• 103 x 35= 3605
• Stap 2 Tel alle uitkomsten van stap 1 bij elkaar op.
• 1188 + 612 + 2652 + 2121+ 3605= 10.178
• Stap 3  Deel het totaal van stap 2 met alle wegingsfactoren van alle productgroepen. 
• Totale wegingsfactoren: 12 + 6 + 26 + 21+ 35=100
• 10178 : 100= 101,8 (101,78)

• Nominaal verandering:
  
• Geeft aan met hoeveel procent je inkomen verandert zonder  rekening te houden met inflatie.
  
• Reële verandering:
  
• Geeft aan met hoeveel procent je inkomen verandert zonder rekening te houden met inflatie.. Hieruit kun je dus zien of je koopkracht daalt of stijgt.
  

Reële verandering  uitrekenen

• Formule: Nominale verandering in % - inflatie in %
  

Je nominale inkomen stijgt dit jaar met 1,5%. De inflatie is 0,8%.
Wat is de reële verandering van je loon? (rond af op 1 decimaal)

Voorbeeldsom:
Afgelopen jaar verdiende je €1.880,00 per maand. Dit jaar verdien je €1.950,00 per maand. De inflatie was dit jaar 1,5%. Hoeveel procent is je Reële verandering. (rond af op 1 decimaal)

Uitwerking Voorbeeldsom

• Afgelopen jaar verdiende je €1.880,00 per maand. Dit jaar verdien je €1.950,00 per maand. De inflatie was dit jaar 1,5%. Met hoeveel procent is je Reële inkomen gestegen
  
• Formule: Nominale verandering in % - inflatie in %
• Nominale inkomen in procenten:
  
• Formule (Nieuw – oud) : oud x 100
  
•  €1.950 - €1.880= €70,00
  
• 70 : 1880 x 100= 3,7%
  
• Reële inkomen :
  
• 3,7% - 1,5%= 2,2%

Welk verandering kan een stijging of daling van de koopkracht aangeven?

Prijscompensatie 

• Als de lonen mee stijgen met de prijzen dan noemen we dit prijscompensatie .
• Prijscompensatie kan een loon-prijsspiraal creëren .

Loon-prijsspiraal

• Wanneer de prijzen van producten stijgen, willen werknemers hogere lonen hebben. Die gaan ze uiteindelijk ook krijgen (door bijvoorbeeld lekker te staken)
• Om die loonsverhoging te betalen gaan bedrijven de prijzen van hun producten en diensten verhogen
• Door deze prijsstijging willen de werknemers weer hogere lonen hebben en dan begint het verhaal weer opnieuw.
• Dit proces heet Loon-prijsspiraal,