Thema 5 Planten Oriëntatie + B1 Bouw, groei en ontwikkeling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 5 Planten

Oriëntatie 

Zijn planten intelligent?

+

B1

Bouw, groei en ontwikkeling

Lesprogramma Oriëntatie

• Lesstarter Thema 1 (5 minuten)
• Leerdoelen Oriëntatie (2 minuten)
• Oriëntatie 'Zijn planten intelligent?' lezen (5 minuten)
• Opdracht 1 t/m 5 maken + nakijken (max. 10 minuten)
• Voorkennisfilmpje doornemen (10 minuten)
  
• Lesafsluiter: zelfstandig voorkennistoets maken (5 minuten)

Laat de LessonUp openstaan!

Leerdoelen Oriëntatie

1 Je kunt de delen van een bloem benoemen met hun kenmerken en functies.

2 Je kunt beschrijven hoe de bevruchting bij zaadplanten verloopt.

3 Je kunt uitleggen dat bij ongeslachtelijke voortplanting de nakomelingen dezelfde erfelijke eigenschappen hebben als de ouder.

4 Je kunt voorbeelden geven van ongeslachtelijke voortplanting.

5 Je kunt voorbeelden geven van geslachtelijke voortplanting.

Oriëntatie

• Neem het voorkennisfilmpje door 
• 
  


• Maak nu individueel de voorkennistoets digitaal
en sluit deze les daarmee af...

Klaar?

• Oriëntatie 'Zijn planten intelligent?' doorlezen

• Individueel of in duo's de bijbehorende opdrachten digitaal maken

Lesprogramma

• Leerdoelen B1  (1 minuut)
• Uitleg : Indeling, bouw, groei en ontwikkeling, lengte - en diktegroei en plastiden (10m)
• Zelfstandig opdracht 1 t/m 8 maken (5 minuten)
• Oefen de Flitskaarten en maak Test Jezelf als laatste

• Lesafsluiter B1  (5 minuten)

Eerder klaar? 

• Neem context 'Dendrochronologie' door en maak opdracht 9 t/m 12

Leerdoelen B1

11.1.1 Je kunt beschrijven hoe lengte- en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt en dat stamcellen hiervoor verantwoordelijk zijn.

Planten zijn fascinerende organismen. Zo is de oudste boom op aarde 80 000 jaar oud, heeft de dikste boom een omtrek van 36 meter en is de hoogste boom net zo hoog als de Dom in Utrecht: 115 meter.

Begrippen: dekweefsel, vaatweefsel, vulweefsel/grondweefsel, meristemen, groeipunten, celdelings en plasmagroeizone, celstrekking, celdifferentiaite, cambium, jaarring, jaargrens, plastiden, proplastide, etioplasten, chloroplasten, chromoplasten, leukoplasten, amyloplasten, elaioplasten, proteïnoplast

Indeling

Bouw

• De belangrijkste organen van een zaadplant: wortel, stengel en blad
• Bestaan uit drie soorten weefsels:

       - dekweefsel: buitenzijde van een plant en  

          beschermt tegen waterverlies en               

          infecties (BiNaS tabel 81A);

       - vaatweefsel:  bestaat uit transportvaten  

          (houtvaten en bastvaten, tabel 81E);

       - vulweefsel (grondweefsel): tussen dek-  

          weefsel en vaatweefsel, speelt rol bij 

          fotosynthese, opslag en stevigheid. 

Groei en ontwikkeling

• Bij gunstige omstandigheden goeien planten hun hele leven door, voldoende water en voedinszouten. 
• Ook nodig zuurstof, koolstofdioxide, licht en geschikte temperatuur
• Celdelingen vinden bij planten plaats in deelweefsel (meristeem), in de toppen van wortels en stengels, in knoppen en in jonge bladeren
• De toppen van stengels en wortels heten groeipunten en ze zorgen voor lengtegroei
• Deelweefsel bestaat uit stamcellen. Na deling en plasmagroei plaatsgevonden, ontstaan twee dochtercellen.
• Een van de dochtercellen blijft in het deelweefsel, de andere ondergaat celstrekking (BiNaS 81B)
• Cel kan van vorm veranderen (celdifferentiatie) en krijgt speciale functie (celspecialisatie)

Lengte- en diktegroei

• Lengtegroei vindt plaats in de jongste delen: de stengeltop en de worteltop (BiNaS tabel 91B)
• Diktegroei: in ringvormig deelweefsel dat cambium heet (BiNaS 91C)
• Houtcellen naar binnen gevormd,  bastcellen naar buiten gevormd
• Kunnen vaten vormen...

Houtvaten en bastvaten

• Houtvaten ontstaan uit boven elkaar gelegen houtcellen.
• De houtcellen zetten tegen de verticale primaire celwanden dikke secundaire celwanden af van cellulose en houtstof (lignine). 
• Onder invloed van enzymen verdwijnen daarna de dwarswanden tussen boven elkaar liggende houtcellen en ten slotte verdwijnen ook de cellen zelf. 
• Bij bastvaten komen er openingen in de dwarswanden tussen de cellen (zeefplaat). 
• De cellen verdwijnen niet, wel de celkernen. Daardoor leven bastvatcellen betrekkelijk kort. Dode bastvaten worden dichtgedrukt. 

https:

Jaarringen

• Uit cambium meer houtcellen dan bastcellen. 
• Elk jaar ontstaat zo een laag hout en een dun laagje bast. Al het hout dat gedurende één jaar is gevormd, heet een jaarring.
• Voorjaarshout: wijde houtvaten met dunne wanden
• Zomerhout: steeds nauwere houtvaten met dikke wanden
• Jaargrens: overgang tussen het donkere zomerhout en het lichte voorjaarshout
• In de bast zijn geen jaarringen te onderscheiden, doordat de bastvaten snel worden samengedrukt.

Plastiden

• Plastiden ontstaan uit proplastiden die zich bevinden in het deelweefsel.
  
• Donker: vorming etioplasten, bladgroen-korrels die niet aan licht zijn blootgesteld
• Plastiden hebben een functie bij:
  

       – de fotosynthese (chloroplasten);

       – het lokken van insecten (chromoplasten);

       – het opslaan van reservestoffen (leuko-                 plasten). Amyloplasten (zetmeel),  

         elaioplasten (olie), proteïneplasten (eiwit)

• Overgaan van ene in andere plastiden 

Huiswerk

• Maak opdracht 1 t/m 8

• Oefen de Flitskaarten en controleer de leerdoelen 

van B1 met de Test Jezelf

Klaar?

• Neem de Context 'Dendrochronologie' door en maak opdracht 9 t/m 12

Lesafsluiter B1

11.1.1 Je kunt beschrijven hoe lengte- en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt en dat stamcellen hiervoor verantwoordelijk zijn.

https:

Wat is cambium en in welke drie richtingen kan het cambium delen?

Wat is xyleem (xylem) en floeem (phloem)?

Waardoor ontstaat het verschil in zomer,- en voorjaarshout?

Wat is het verschil tussen kernhout en spinthout?

Wat zijn mergstralen en wat is hun functie?

Welke lagen haal je weg bij de productie van kurk?