Professionaliseringsactiviteit: formatief evalueren

Formatief evalueren

Doelen van deze bijeenkomst

Aan het einde van deze professionaliseringsactiviteit

weten de deelnemers:

- de basisprincipes van formatief handelen;

- De meerwaarde van formatief handelen voor leerlingen en docenten.

en kunnen de deelnemers:

- Formatief handelen toepassen in hun eigen lessen met behulp van hun eigen methode.

De volgende onderdelen komen aan bod:

• Wat is formatief handelen?
• Eigen ervaringen uitwisselen m.b.t. formatief handelen;
• Wat zijn de voordelen van formatief handelen?
• Formatief toetsen;
• Het grbruik van leerdoelen en feedback;
• De formatieve toetscyclus;
• Aan de slag;
• Terugblik en feedback

Formatief assessment

Yen et al. (2021) is er van formatief assessment sprake als “bewijs/gegevens uit verschillende leeractiviteit van een student verzameld wordt en vervolgens op basis van deze gegevens de onderwijs- en leeractiviteiten aangepast worden”. 

Doel  is het kleiner maken van het verschil tussen de huidige prestaties van de leerling en het te bereiken doel (Sadler, 1989).

Formatief handelen; Hoe?

- “Data-based decision-making” (DBDM): het systematisch verzamelen en analyseren gericht op het verbeteren van het lesgeven, de curricula en de prestaties van leerlingen;

- Diagnostisch toetsen: een evaluatiemethode die wordt gebruikt om inzicht te krijgen in de kennis, vaardigheden, sterke en zwakke punten van leerlingen op een bepaald moment in hun leerproces;

- “Assessment for learning” (AfL): hier komen we op terug.

Heb je in jouw lessen wel eens gebruik gemaakt van formatief handelen?

Ja

Nee

Op welke manier(en) heb je wel eens gebruik gemaakt van formatief handelen in je lesgeven?

Formatief & summatief handelen

• Betreft de functies van een toets;
• Veel summatieve toetsen op het Sintermeertencollege, hierdoor grote toetsdruk;
• Een summatieve toets lijkt voor veel mensen de enige manier om inzicht te krijgen in studievoortgang;
•  Voor veel collega's is het of het een of het andere, terwijl er wel een mix mogelijk is

Waarom formatief handelen?

• Formatief handelen maakt effectiever sturen van het onderwijsproces mogelijk: door inzichtelijk te krijgen waar een leerling staat en welke vervolgstappen een leerling moet zetten kan een docent zijn didactische kennis en ervaring effectiever inzetten;
• Formatief handelen zorgt voor een beter begrip van de lesstof;
  
• Formatief handelen bevordert de zelfregulatie-vaardigheden van leerlingen;
  
• Formatief handelen zorgt voor constructieve afstemming en een hogere onderwijskwaliteit.

Kneyber et al. (2022)

Betere motivatie

Formatief handelen draagt bij aan de motivatie als leerlingen:

o Meer vertrouwen ervaren: door te kijken naar eerdere succeservaringen voordat ze beginnen aan een nieuwe taak;

o De relatie leggen tussen de verrichte inspanning en het resultaat;

o Doelgerichte, betekenisvolle lesactiviteiten ervaren;

o Duidelijke lesdoelen herkennen;

o Zelf keuzes mogen maken in het leerproces (coregulatie).

Kneyber et al. (2022)

Wat zijn voordelen van een verbeterde motivatie van leerling?

Hoe kun je formatief handelen?

Vijf strategieën die leraren kunnen inzetten om formatief te handelen:

•  1. Het verhelderen en bespreken van zowel leerdoelen als kwaliteitscriteria met leerlingen;
  
•  2. Het organiseren van gesprekken met leerlingen en het ontwerpen van leertaken waaruit kan worden afgeleid of zij de instructie begrijpen;
  
•  3. Het geven van inhoudelijke terugkoppeling waarmee het leren kan worden bevorderd:
  
•  4. Het activeren van leerlingen zodat ze een instructiebron voor hun medeleerling zijn;
  
•  5. Het activeren van leerlingen als eigenaar van hun eigen leerproces.
  
• 
  

Uit: Sluijsmans en Kneyber (2016)

Formatieve toetscyclus

• Betreft de functies van een toets;
• Veel summatieve toetsen op het Sintermeertencollege, hierdoor grote toetsdruk;
• Een summatieve toets lijkt voor veel mensen de enige manier om inzicht te krijgen in studievoortgang;
•  Voor veel collega's is het of het een of het andere, terwijl er wel een mix mogelijk is

Opmerking: Overgenomen uit lerenvantoetsen door Gulikers, Baartman, 2017 (https://lerenvantoetsen.nl/toolkit-formatief-toetsen/). Copyright Gulikers, Baartman 2017.

Feedback

Bij formatief handelen speelt het geven van feedback een belangrijke rol. 

Effectieve feedback gaat volgens Hattie en Timperley (2007) in op de volgende drie vragen:

1. Waar ga ik naartoe? Feed Up: de lerende moet weten wat het te bereiken doel is;

2. Wat heb ik gedaan? Feed Back: zijn de vooropgezette doelen bereikt en op welke manier zijn deze al dan niet bereikt?;

3. Wat is de volgende stap? Feed Forward: wat kan er gedaan worden om de vooropgezette doelen alsnog te bereiken en/of wat kan ik het volgende doel zijn.

Terugblik

Aan het einde van deze professionaliseringsactiviteit

weten de deelnemers:

- de basisprincipes van formatief handelen;

- De meerwaarde van formatief handelen voor leerlingen en docenten.

en kunnen de deelnemers:

- Formatief handelen toepassen in hun eigen lessen met behulp van hun eigen methode.

Zijn er nog vragen?

Discussie
Wat zijn mogelijke uitdagingen en kansen bij het implementeren van formatief handelen?

Geef een antwoord op de volgende drie vragen:
1. Waar ga ik naar toe? (doel)
2. Waar sta ik nu?
3. Wat is dus de volgende stap?