23-9: poëzie les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Let op!

Gewijzigd

Welkom

Pak je leesboek er alvast bij

Datum boekopdracht gewijzigd -> vrijdag 30-9 eind van de les

Deze les

Lezen

Start poëzie-project: introductie en eerste theorie

Lesdoelen

Aan het eind van de les

... ken je verschillende soorten rijm;

... kan je verschillende soorten rijm in een gedicht herkennen;

... kan je het rijmschema van een gedicht herkennen en noteren.

Introductie

• Blz. 3 en 4 uit de reader
• Les 1: introductie en rijm
• Les 2: beeldspraak en stijlfiguren
• Les 3: vaste vorm en vaste inhoud + begin dichtbundel

Opdracht: mini-bundel

1. Voorblad
2. Inleiding
3. Drie gedichten
   - Minstens 1x beeldspraak, 2x stijlfiguur, 2 verschillende vormen van rijm 
   - 1x vaste vorm, 1x vaste inhoud, 1x vrije vorm en inhoud
4. Korte toelichting per gedicht

Wat is (volgens jou) poëzie?

Waarom poëzie?

Proza vs. poëzie

• Proza: verhalende teksten die niet rijmen.
• Poëzie: korte teksten met opvallende vormgeving.
  En bijv.: afwijkende leestekens en hoofdletters, strofen, rijm, beeldspraak. 

Wees jezelf

Wees altijd jezelf

tenzij je een klootzak bent

probeer dan eens te doen

als anderen

- Jonathan Lingen

Rijm

• Op basis van plaats
• Op basis van wat er rijmt 

Plaats

• Eindrijm: laatste woorden van meerdere regels

• Binnenrijm: woorden binnen een regel
• Voorrijm: eerste woorden van meerdere regels 

Voorbeeld 

Ha, je bent vies maar ik doe gemener

In de club, kom je moeder tegen

En ik wil snel weg want we moeten wegen

En je klant is geholpen je moet vroeger wezen

- Boef

Voorbeeld 

blinkende toortsen en flonkrend kristal,

klinkende kelken en jubelgeschal!

- P. A. de Génestet

Wat er rijmt

• Volrijm: laatste beklemtoonde lettergrepen van woorden
  huwelijk - afschuwelijk
• Halfrijm:
  - Assonantie: klinkerrijm
  - Alliteratie: medeklinkerrijm
• Rijkrijm: klinken helemaal gelijk (kan wel anders gespeld zijn)

Voorbeeld

Voorbeeld

Maar 't leven is te vast en hard:

Of we al een rustplaats graven,

Nog nimmer kwam de grote nacht

En is een mensch gaan slapen.

- M. Nijhoff

Voorbeeld

Ik heb slaap tekort, want ik slaap te kort

- Boef

Rijmschema

• Schematische eindrijm van een gedicht: elke regel een letter
  Zelfde eindrijm = zelfde letter

Rijk Verleden

Ik was dronken toen ik je ontmoette     A

Ik was dronken toen ik je verloor             B

Wat kan er nog een hoop gebeuren       C

Tussen twee dronkenschappen door    B

-Lévi Weemoedt

Aan de slag

• Opdracht rijmschema en verschillende soorten rijm bij gedicht Annie M.G. Schmidt, blz. 7
• Opdracht rijmschema en bijzonderheid bij gedicht Tim Hofman, blz. 8 
• Eerst alleen en daarna bespreken met degene naast je
• 15 minuten

Groepjes maken

• Maak groepjes van drie personen, met wie je de bundel maakt
• Eén iemand komt dit bij mij doorgeven 

Volgende les

Beeldspraak en stijlfiguren

Deadline boekopdracht: 30-9 om 13:45 uur