Deel 1 zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Doelen

In deze lessenreeks leer je de basis

voor het ontleden van een zin.

• Je weet dat een zin uit zinsdelen bestaat
• Je weet dat zinsdelen uit woord(en) bestaan
• Je weet wat werkwoorden zijn
  
• Je kunt de persoonsvorm vinden
• Je kunt een zin in zinsdelen verdelen
  

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

1.Zoek eerst de persoonsvorm (pv). tijdproef/getalproef

2. Zet pv tussen twee strepen.

Je / mag / nooit / van die rode besjes / eten.

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

Je / mag / nooit / van die rode besjes / eten.

3. Andere  werkwoorden in de zin. Zet  een
    streep vóór en achter.

   Alle werkwoorden samen vormen het  gezegde (GZ):

Werkwoordelijk gezegde/ naamwoordelijk gezegde

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

Zet de overgebleven woorden vóór de pv. Woorden vóór de pv , vormen één zinsdeel.

Hij  bakte  snel  een paar pannenkoeken.

De zin moet blijven kloppen: betekenis hetzelfde - geen woorden toevoegen.  De zin geeft antwoord op W  en H-vragen.

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

Zet de overgebleven woorden vóór de pv. Woorden vóór de pv , vormen één zinsdeel.

Hij / bakte / snel / een paar pannenkoeken.

Snel / bakte / hij / een paar pannenkoeken.

Een paar pannenkoeken / bakte / hij / snel.

De zin moet blijven kloppen: betekenis hetzelfde - geen woorden toevoegen.  De zin geeft antwoord op W  en H-vragen.

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

Een zin geeft antwoord op W en H-vragen.

Hij / bakte / snel / een paar pannenkoeken.            Wie bakte? 

Snel / bakte / hij / een paar pannenkoeken.             Wat bakte hij?

Overige W- en H- vragen

Een paar pannenkoeken / bakte / hij / snel.             Hoe bakte hij?

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

 Gisteren  hebben  we  bij tante Natasha /gegeten.

Hoe verdeel je een zin in zinsdelen?

 Gisteren / hebben / we / bij tante Natasha /gegeten.

 bij tante Natasha / hebben / we / Gisteren /gegeten

 we / hebben / Gisteren / bij tante Natasha /gegeten

Maak met de zinsdelen een goede zin

bracht

een goed boek

voor mij

Gisteren

mee

ze

Zinsdelen zoeken:

ALTIJD AANWEZIG IN ZIN

1. PV - WERKWOORD DAT VERANDERT 

2. OW - IETS/IEMAND

3. GEZEGDE - WERKWOORDELIJK/NAAMWOORDELIJK - ALLE WERKWOORDEN

NIET ALTIJD AANWEZIG IN ZIN

4. LV -  LIJDEND VOORWERP 

5. MV - MEEWERKEND VOORWERP

6. BWB - BIJWOORDELIJKE BEPALING

Wat is de PV?

Sturen jullie ook altijd Kerstkaarten?

1. jullie
2. Kerstkaarten
3. Sturen
4. ook

Uitleg zinsopbouw

Een zin bestaat standaard uit twee basisdelen.

- een deel dat zegt wat de handeling is (= werkwoordelijk gezegde)

- een deel dat zegt wie de handeling uitvoert (= onderwerp)

   vb: Fieke tekent. 

Deze zin kun je uitbreiden door er zinsdelen aan toe te voegen. Die geven extra informatie over bijvoorbeeld: wat, wie aan wie , met wie, wanneer, waar, waarmee, waardoor?

* Fieke / tekent / graag / paarden.

* Fieke / tekent / een paard / met een potlood.

* Fieke / heeft / gisteren / voor haar oma / een paard / getekend / met een potlood.

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

Ons team | won | gisteren | een belangrijke sportprijs.

1. juist
2. onjuist

De persoonsvorm

De persoonsvorm is altijd een werkwoord en vertelt vaak wat iemand aan het doen is.

Bovendien kun je aan dit woord zien in welke tijd de zin staat.

      vb: De sportieve jongens | fietsen | ’s middags | graag | in het bos.

Je kunt de persoonsvorm vinden door:
•    de zin vragend te maken. De persoonsvorm komt dan vooraan in de zin te staan.
     vb: Fietsen | de sportieve jongens | ’s middags | graag | in het bos?

•    De tijd in de zin te veranderen. De persoonsvorm verandert dan van vorm.
     vb: De sportieve jongens | fietsten | ’s middags | graag | in het bos.

Maak met de zinsdelen een goede zin

De ober

heeft

de jas

aan de klant

gegeven.

Vooraf

1. Een zin bestaat uit meerdere woorden die verschillende zinsdelen vormen.

    vb: De kat / speelt / graag / met een balletje / in de tuin.

2. In elke zin staan één of meerdere werkwoorden (DOEN of ZIJN)

    vb: Graag eet Kevin een ijsje.

          Femke zou ook wel een ijsje willen gaan eten.

          De film is erg spannend.

3. Elke zin heeft een onderwerp  (antwoord op de vraag: Wie/Wat + WG?)

    vb: De jongens gamen elke weekend.

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

De jonge held | kreeg | een onderscheiding.

1. juist
2. onjuist

Wat is de PV?

Koperen draden kunnen goed elektriciteit begeleiden.

1. goed
2. begeleiden
3. draden
4. kunnen

Wat is de PV?

De trein stopte gisteren op het station.

1. stopte
2. gisteren
3. de trein
4. op het station

Maak met de zinsdelen een goede zin

Willem 2

weer

Zal

gaan winnen?

de volgende wedstrijd

tegen NAC

Wat is de pv?
Dit jaar zal niemand uit deze klas blijven zitten

1. Dit jaar
2. zal
3. niemand uit deze klas
4. zitten

Wat is de PV?

Elke vrijdagavond hang ik lekker op de bank

1. ik
2. hang
3. op de bank
4. elke vrijdagavond

Maak met de zinsdelen een goede zin

Fieke

voor haar opa

had

geschreven.

een mooi gedicht

Wat is de PV?

Mijn oudste broer heeft jaren gevaren.

1. gevaren
2. mijn oudste broer
3. jaren
4. heeft

Opdracht zinsopbouw

Breid de volgende zin uit zoals de zin hierboven: 

 Arvid speelt ...

Wat is de PV?

Ik vind het leuk op deze school.

1. ik
2. op deze school
3. vind
4. het leuk

Sleep alle werkwoorden naar 'Werkwoorden' en alles wat geen werkwoord is naar 'Geen werkwoord'.

Werkwoorden

Geen werkwoord

huis

goede bedoelingen

verhuizen

heb willen houden

zijn

zijn hond

Welke namen van zinsdelen ken je?

Wat is de PV?

September was dit jaar erg nat.

1. dit jaar
2. nat
3. was
4. september

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

Over | een paar jaar | heeft | iedereen | een smartwatch.

1. juist
2. onjuist

Wat is de PV?

Waarom zouden vrouwelijke militairen volgens jou geen generaal mogen worden?

1. zouden
2. mogen
3. worden
4. geen generaal mogen worden

Is de zin juist verdeeld in zinsdelen?

Koala's | eten | geen | vlees.

1. juist
2. onjuist

Verdeel in zinsdelen:
Jantje speelt graag met zijn hondje.

Benoem alle zinsdelen.
Tijdens het concert kreeg de artiest een bloedneus.

Oefenen 

Opdracht 1 en 2 

Aan de slag

Maak opdracht 1 t/m 3

Klaar? 

maak de extra opdrachten 

woordenschat 

overhoren 

Je leert over de persoonsvorm en zinsdelen

Start opdracht 

theorie persoonsvorm en zinsdelen

oefenen opdracht 1 en 2

Nederlands

Maak opdracht 1 t/m 3 

Klaar? maak de extra opdrachten 

Hoe ging het? 

Weet je nu hoe je persoonsvorm kan vinden?

Volgende keer

Maak opdracht 1 t/m 3 verder af