Interactieve didactische werkvormen in het onderwijs
Elke les is een kans om het verschil te maken. In deze kennisbank vind je inspiratie voor elke lesfase, van voorkennis activeren tot reflecteren. Maak je onderwijs doelgericht en interactief!
Wat zijn didactische werkvormen?
Didactische werkvormen zijn concrete manieren waarop je lesstof aanbiedt aan je leerlingen. Met de juiste werkvormen geef je leerlingen niet alleen kennis, maar ook structuur, autonomie en betrokkenheid. Denk aan een klassikale uitleg, een groepsdiscussie, of een opdracht.
Sommige werkvormen zijn ontworpen voor een specifieke lesfase:
✅ Voorkennis activeren
✅ Instructie en uitleg
✅ Verkennen en oefenen
✅ Reflecteren en evalueren
Andere werkvormen zijn toepasbaar in meerdere lesfasen, maar leggen de nadruk op:
✅ Samenwerkend leren
Kies en varieer je werkvormen bewust, zo blijven je leerlingen betrokken in elke lesfase.
Vooraf: de les starten met impact
Een goede les begint met een sterke opening. In deze fase activeer je de voorkennis, wek je interesse op en sluit je aan op vorige lessen.
Wat werkt goed in deze fase?
✅ Creëer een veilige sfeer waarin er geen foute antwoorden bestaan. Laat leerlingen vrij associëren en denken.
✅ Werkvormen waarbij voorkennis wordt opgehaald: denk aan woordwebben of quizvragen.
✅ Iets onverwachts: start je les met een afbeelding, stelling of voorwerp waar leerlingen over mogen gissen.
✅ Geef ruimte aan de groepsdynamiek. Is er iets gebeurd in de klas? Benoem het, voordat je start.
Een krachtig begin zorgt voor nieuwsgierigheid én een actieve houding bij je leerlingen: precies wat je nodig hebt voor de rest van je les.
Werkvormen die helpen bij het activeren van voorkennis
Instructie: nieuwe kennis uitleggen
Tijdens deze fase leg je uit, demonstreer je en stel je controlevragen. Het is de ruggengraat van je les, waarin nieuwe leerstof wordt aangereikt.
Tips voor effectieve instructie:
✅ Houd slides overzichtelijk. Hotspots helpen je om stap voor stap informatie te tonen.
✅ Leg waar mogelijk de koppeling met de praktijk, dan gaat de lesstof voor je leerlingen leven.
✅ Gebruik tussentijdse quizvragen om te checken of iedereen mee is.
✅ Maak uitleg actief. Laat leerlingen voorspellen, samenvatten of reageren.
Kies een werkvorm die echt past bij je lesdoel, dat maakt je instructie sterker.
Werkvormen die helpen bij instructie en uitleg
Toepassing: aan de slag met de leerstof
Tijd om je leerlingen te laten oefenen, samenwerken of discussiëren. Zo verwerken zij actief de leerstof.
Waar let je op in deze fase?
✅ Laat leerlingen oefenen met voorbeelden uit de praktijk. Zo voelen ze waarom het telt.
✅ Beperk het aantal quizvragen. Vijf achter elkaar is het maximum om focus te behouden.
✅ Wissel af tussen groeps- en individuele opdrachten.
✅ Denk na over autonomie: hoeveel vrijheid geef jij je leerlingen om keuzes te maken?
Coöperatieve werkvormen zijn hier effectief: leerlingen leren van en met elkaar, wat de diepgang en betrokkenheid vergroot.
Werkvormen die helpen bij verwerken en oefenen
Evaluatie: reflecteer en blik vooruit
In deze afsluitende fase vat je samen, herhaal je de kern en verzamel je feedback.
Zo rond je doelgericht af:
✅ Gebruik exit tickets voor formatieve evaluatie: elke leerling doet mee.
✅ Maak leerwinst zichtbaar met reflectieve open vragen zoals: “Aan het begin van de les dacht ik…” / “Nu denk ik…”
✅ Kijk alvast vooruit naar de volgende les. Gebruik een stelling, vraag of muziekfragment als teaser.
Kies bewust voor een evaluerende werkvorm en geef jouw les een betekenisvolle afsluiting.
Werkvormen die helpen bij reflecteren en evalueren
Samenwerkend leren: samen sterk
Goede samenwerking in de klas gebeurt niet zomaar. Door structuur aan te brengen en duidelijke rollen te geven, zorg je ervoor dat elke leerling actief meedoet én van elkaar leert.
✅ Stimuleer ‘hardop denken’: Moedig leerlingen aan om hun denkproces te verwoorden.
✅ Gebruik vaste samenwerkingsstructuren: Werkvormen zoals het tweegesprek, expertgroepen of de souffleermethode geven houvast en zorgen voor gelijkwaardige deelname.
✅ Geef elke leerling een rol: Denk aan rollen zoals voorzitter, tijdbewaker of notulist.
✅ Evalueer de samenwerking: Bespreek hoe het ging en wat beter kan. Dit versterkt sociale vaardigheden én leerresultaten.
Met heldere afspraken en ruimte voor reflectie wordt samenwerken niet alleen effectiever, maar ook leuker.
Werkvormen die helpen bij samenwerkend leren
De beste werkvormen, speciaal voor jou
Vergroot de betrokkenheid van je leerlingen met interactieve didactische werkvormen. Kies uit veel onderdelen, zoals woordwebben, quizzen en hotspots, en stel je zo je eigen les samen!
Woordweb
Activeer voorkennis of brainstorm met je klas.
Quiz
Maak het begrip van je leerlingen zichtbaar.
Hotspots
Presenteer de inhoud van je les stap voor stap.
Gemakkelijk aan de slag met LessonUp
✅ De meest efficiënte manier om je lessen voor te bereiden én uit te voeren.
Meld je gratis aan bij LessonUp en blader door onze kant-en-klare werkvormen. Pas ze aan naar jouw vak, klas en stijl. Of maak eenvoudig je eigen interactieve werkvormen met video’s, open vragen, spinners, sleepvragen, en meer!